Aparan yol kimi

İqtisadi fəaliyyətin ilkin şərtlən aşağıdakılardır:
1.  İnsan kapitalı (peşə bilikləri və istehsal vərdişləri)
2.  Xammal
3.  Material, texnika və təchizat
4.  Eneıji
5.  İstehsal sahələri
6.  Maliyyə kapitalı (investisiya)
7.  Effektiv menecment
8.  İqtisadi  fəaliyyətin hüquqi təminatı
Adı  çəkilən  formulların  təhlili  yuxanda  nəzərdən  keçirilən 
materialla  birlikdə 
aşağıdakı  qanunauyğunluğu  söyləməyə  imkan 
verir; bilik və etikanın birliyindən ibarət  olan yüksək ruhi mədəniyyət 
bütün  ruhi  və  maddi  fəaliyyət  və  onun  məhsullannın,  eyni  zamanda 
ona  xərclənən  vəsait  və  istehsal  müddətinin  azalması  şərti  ilə.
383

---

Fuad  Mammadov
Kulturologiva cffcktivli havat  vo foalivvata aparan  vol
keyfiyyətinin  yüksəlişinə  yardım  edir.  Bundan  çıxış  edərək, 
vətəndaşların 
yüksək  həyat  keyfiyyəti  və  rifah  səviyyəsinin  əldə 
edilməsi  üçün  Azərbaycanın  sosial-mədəni  siyasətində  cəmiyyətin 
intellektual  və  mənəvi 
inkişafını, 
vətəndaş  cəmiyyəti  və  dövlət 
quruculuğunun  müxtəlif  sahələri  üçün  şəxsiyyət  və  lüderlərin 
formalaşdıdırlması,  onların  fəaliyyəti  üçün  əlverişli  həyat  fəaliyyəti 
şəraiti  yaradılmasını  təmin  edən  yeni  prioritetlər  müəyyənləşdirmək 
lazımdır.  Birinci  prioritet  -   intellektual  mədəniyyətdir.  İntellektual 
mədəniyyət  əlverişli  şəraitdə  dövlətin  strateji  prioriteti,  istehsal 
qüvvələri  inkişafının,  təbiət  və  cəmiyyətin  dəyişdirilməsinin,  insan 
üçün  zəruri  olan  həyati  nemətlərin  yaradılmasının  mühüm  faktoruna 
çevrilir.  İkinci  prioritet  -   etik  mədəniyyətdir.  Yüksək  mənəviyyat, 
xeyirxah  məram,  insanpərvərlik  olmadan,  intellektual  mədəniyyət 
nəinki  qurucu,  əksinə,  cəmiyyət  üçün  təhlükə  olan  dağıdıcı  qüvvəyə 
çevrilə  bilər. 
Etik  mədəniyyət  insan  münasibətlərinin  dəyər 
tənzimləyicisi  olmaqla  bərabər,  həm  də,  mövcud  qanunların  icrasını 
təmin edən hüquq  mədəıniyyətinin əsasını  təşkil  edir.  Üçüncü prioritet 
-   idarəetmə  mədəniyyətidir.  İdarəetmə  mədəniyyəti,  xalqın  həyat 
keyfiyyəti  və  rifahının,  dövlətin  davamlı  sosial,  siyasi  və  iqtisadi 
durumunun  onun  inkişaf  səviyyəsindən  asılı  olduğu,  strateji 
prioritetlərdən  biridir.  Dördüncü  prioritet  -   hüquqi  mədəniyyətdir. 
Hüquqi  mədəniyyət 
insan  hüquqlarının  müdafiəsini,  cəmiyyətin 
sosial,  iqtisadi  və  siyasi  həyatının  təhlükəsizliyini  təmin  edərək, 
ictimai münasibətlərin mühüm tənzimləyici  faktorudur.
Azərbaycanın  keçid  dövründə  demokratik  cəmiyyət  və  hüquqi 
dövlət  quruculuğunun  mürəkkəb  problemini  diqqətə  alaraq,  təbiət  və 
texniki  elmlərlə  bərabər,  sosial  elmlər,  xüsusilə  də,  yüksək 
mənəviyyatlı 
şəxsiyyətlərin 
formalaşdınlmasını 
təmin 
edən 
kulturolojiya  sahəsində  fundamental  tədqiqatların  aparılması  dövlətin 
xüsusi  qayğısı  ilə  əhatə  olunmalıdır.  Bu  sosial  kapitalın  keyfiyyətinə 
təsir göstərən faktorlar  :  irsi faktorlar,  ailə  tərbiyəsi,  təhsil,  kollektiv 
və  cəmiyyətin  sosial  mühiti,  şəxsiyyətin  xarakteridir  Tolerantlıq 
baxımından  Xeyir və  Şəri  necə yaxınlaşdırmaq  olar?  İki  bir-birinə əks 
olan  insan  xarakterini:  yalan,  məkr,  qarayaxa,  ləyaqətsiz,  zorakı, 
nankor olan  Şərlə  Xeyir necə  yaxınlaşdırıb  birləşdirmək  olar ?  Yəqin 
ki,  eqoizmdən  altruizmə  keçid  üçün  dəyər  və  təsəvvürlərin
384
Вш ШадшиФи
Kulturologiva cffeklitli haval  va foalivvola aparan  vol
dəyişilməsi,  daha  geniş  mənada -  insanların  mədəniyyətini  dəyişmək 
zəruridir.  Bu  problemin  həlli,  əhəmiyyətli  dərəcədə  şəxsiyyətin 
yüksək təhsili və mənəvi tərbiyəsinin köməyi ilə həll edilə bilər.
Sosial-mədəni 
siyasətə 
yeni 
prioritetlərin 
daxil 
edilməsi, 
cəmiyyətin demokratik mədəniyyət inkişafının tələblərinə cavab verən 
mədəni  dəyər  sistemlərinin  təkmilləşdirilməsini  tələb  edir.  Xalqın 
humanizm,  böyüklərə  hörmət,  uşağa  sevgi,  şərəf  və  ləyaqət  hissi, 
dözümlülük,  qonaqpərvərliklə  bağlı  pozitiv  dəyərlərini  qoruyaraq, 
şəxsiyyətə  hörmət,  məsulittər  mədəniyyəti  və  dürüstlük  kimi 
prioritetlərin  müəyyənləşdirilməsi  zəruridir.  Bu  problemin  həllinin 
mühümlüyünü 
düşünərək, 
ölkənin 
ziyalılarından 
təhsilin 
keyfiyyətinin  yüksəldilməsi,  maarifləndirmə,  insanların  mənəvi 
tərbiyəsinə istiqamətlənən praktik fəaliyyət tələb edir.
' 
Azərbaycanda 
demokratik  mədəniyyətin 
mühüm 
inkişaf 
problemlərindən 
biri