Aparan yol kimi

KULTUROLOJİ  ANLAYIŞLAR
Kulturologiya
  -  
insanın  yaradıcı  həyatı  və  fəaliyyəti,  onun 
mahiyyəti,  xüsusiyyətləri,  tarixi,  inkişaf  qanunları,  nailiyyətləri, 
texnologiyaları və dəyişdirici imkanları  haqqında elmdir.
• 
Mədəniyyətin effektivlik formulu
MƏDƏNİYYƏTİN  EFFEKTİVLİK  FORMULU
Qədim 
dövrlərdən 
indiyə  qədər  həyatın 
mühafizəsi  və 
yaxşılaşdırılması,  insanın  fasiləsiz  artan  tələbatlarının  ödənilməsi 
insanın  mədəni  inkişafının  əsasını  təşkil  edir.
 
Bu  halda  sosial- 
mədəni  tərəqqinin  sürət  və  keyfiyyəti  mədəniyyətin  effektivliyi
 
ilə 
müəyyənləşir.  Cəmiyyətin  mədəniyyətinin 
effektivliyi 
nəqədər 
yüksək olarsa, bir o qədər iqtisadi  inkişaf  səviyyəsini  səciyyələndirən 
ümumi  ictimai  məhsulun 
göstəriciləri  yüksəlir,  insan  inkişafının 
indeksi artır,  həyatın rifah səviyyəsi və keyfiyyəti qalxır.
Mədəniyyətin effektivliyi(F)
Hdyat.fdaliyydt.keyfıvydti(Q) 
Xdrclbr(N) x Vaxt{T)
F  =  —2 — 
N x T
Q  = №
X   = 
cəmiyyətin mədəni səviyyəsi
•  
Həyat fəaliyyətinin  keyfiyyəti -  həyat  fəaliyyətinin  keyfiyyət  və 
xüsusiyyət  məcmuu,  faydalılıq  ölçüsü,  onun  ictimai  və  fərdi 
tələbatları ödəmə qabiliyyəti səviyyəsi.
171

---

Fuad Mam m adov
K u ltu ro lo e iya  e ffck tiv li Naval va fja liv va ta  aparan vol
•  
Cəmiyyətin  mədəni  səviyyəsi-
 
elm,  təhsil,  etika,  idarəetmə, 
hüquq,  texnologiyalar,  istehsal  və  istehlakın  inkişaf səviyyəsi  ilə 
müəyyən edilir.
•  
İnsanın  mədəni  səviyyəsi-
 
onun  bilik,  bacarıq,  mütəşəkkillik, 
mənəviyyatlılıq  və  yaradıcı  fəaliyyətinin  səviyyəsi  ilə  müəyyən 
olunur.
•  
Xərclər  -   təhsil,  tərbiyə,  elm,  idarəetmə,  texnologiya,  istehsal, 
incəsənət,  səhiyyə,  ekologiya  və  digər  sahələrə  sərf  edilən 
maliyyə və əmək xərcləri.
•  
Zaman  -
 
həyat  fəaliyyətinin  yeni  keyfiyyətinə  nail  olmağa 
yardım  edən 
maddi  və  mənəıvi  dəyər  normalarına  sərf edilmiş 
vaxt.
Həyat fəaliyyəti  keyfiyyətinin  artmas,  inkişafasərf edilən  vaxtın 
və xərclərin azaldırlmasıaşağıdakılarla müəyyənləşir:
&  elm və yüksək texnologiyaların  səviyyəsi;
Ф  şəxsiyyətin mədəniyyəti  və onun yaxşı işləmək  istəyi;
$   əmək mədəniyyəti bölüşdürmə münasibətləri;
Ф  ümumi ictimai məhsul  və milli gəlirin səviyyəsi;
Ф  intensiv  faktorlar  (işçilərin  sayının  artırılması  və  xərclərin 
həcminin artırılması);
&  iqtisadiyyatın struktur təkmilləşdirilməsi;
&  ictimai əməyin təşkili və stimullaşdınlması; 
ф  dövlətin hüquqi və etik sisteminin  effektivliyi;
&  səhiyyə, ekologiya, fiziki hazırlıq, idmanın inkişaf səviyyəsi; 
ф  istehlak mədəniyyəti.
Mədəniyyətin 
effektivlik 
formulu 
parametrlərinin 
müəyyənləşdirilməsi  və  qiymətləndirilməsi,  insanın  və  cəmiyyətin 
mədəni  səviyyəsi,  həyat  fəaliyyəti  keyfiyyətinin 
ölçü  vahidinin 
yaradılması  üçün  xüsusi  sosiokulturoloji  tədqiqatların  aparılması 
tələb  olunur.  Bu  məqsədlə,  hal-hazırda  müəllif  tərəfindən 
xüsusi 
testlər hazırlanır.
172
Fuad  Məmmədov
Kulturologiva cffektivli havat  t j  faalivval» aparan yol