Arenlar va aromatik uglevodorodlar

:
:
:
..
:
NH
2
X
H
NH
2
X
NH
2
X
H
NH
2
H
X
NH
2
NH
2
H
X
NH
2
- H
+
:
NH
2
X

---

Meta yo‘naltirish. 
Yuqorida keltirilgan o‘rinbosarlarning ko‘plarida 

bog‘ bor 
bo‘lib, ular kuchli manfiy mezomer ta’sirga ega. Qolgan o‘rinbosarlar esa musbat 
zaryadlangan bo‘lib, kuchli manfiy induksion ta’sir qiladi. 
Aromatik yadroda ikkinchi guruh o‘rinbosari bo‘lsa o- va p-holatga yo‘nalgan 
elektrofilning hujumi 

-kompleks zaryadini yanada oshishini talab qiladi, bu esa 
o‘rin almashinishning o‘tish holati energiyasini yuqori bo‘lishini talab qiladi. Agar 
elektrofil zarrachaning hujumi m-holatga yo‘nalgan bo‘lsa bunda o‘rin almashinish 
reaksiyasi amalga oshishi mumkin: 
Ikkinchi tur o‘rinbosari aromatik yadro elektron buluti zichligini o‘ziga tortib 
elektrofil almashinishni qiyinlashtiradi. 
 
C
+
Cl
Cl
Cl
NO
2
+
HNO
3
, H
2
SO
4
CCl
3
H
NO
2
CCl
3
H
NO
2
CCl
3
H
NO
2
+
+
+