ELEKTRON PUL MABLAG`LARI.
KRIPTO-VALYUTA ISHLATISH TAMOYILLARI
N.E. DUISENOV
ABSTRACT: As it evolves, we can see that by this century, every industry
is becoming more electronic. It is no exaggeration to say that this brings
innovations and conveniences to the industry.
It all began in 1948 with the publication of K. Shannon's "Mathematical
Theory of Communication" and N. Wiener's "Cybernetics or Control and
Communication in Animals and Machines." They define a new vector for the
development of science, resulting in the computer: first the tube giant, then the
transistor and integrated circuits, microprocessors, and in 1989 the personal
computer, and then the electronics industry. The online payment system abroad
was established in 1994. Europe and the United States are far ahead of the CIS
countries in the development of payment technologies in the industry. In our
country, as a result of the inflow of electronic funds, people have created a lot of
conveniences and opportunities.
Asosiy qism
Elektron pul valyutasi . Ko`pgina internet foydalanuvchilari allaqachon
virtual pullar bilan faol ishlamoqda va mutaxasislar electron tizimlar xizmat
ko`rsatishda raqobatchilardan ustun bo`lish uchun kurash . electron pul bu
atama bo`lib , ubir necha usulda qo`llaniladi .
1 Milliy va xususiy valyutalarni saqlash va o`tkazish tizimlari .
2 Elektron vositada saqlanadigan masul shaxsning pul
majburiyatlari .
3To`lov vositasi.
Virtual hamyonlar freelancerlar uchun ajralmas hisoblanadi . Ushbu
hamyonlarni virtual banklar funksiyalarini bajaradigan electron to`lov tizimlari –
EPS boshqaradi . Ularning bir nechtasi ishlaydi . bazilari hattoki o`zaro aloqada
bo`lib , foydalanuvchilarga bir hamyondan ikkinchisiga pul o`tkazish
imkoniyatini beradi . Ular plastic kartalarni ham yaratadilar , ular terminallar
tomonidan qabul qilinadi . Elektron pullar banklar uchun belgilanadi ,
ular pul mablag`larine haqiqiy valyutada naqt qilishda yordam beradi . Buni
ikki usulda amalga oshirish mumkun
1 mobil orqali
2internet –bank orqali
Elektron pul – ijobiy va salbiy tomonlari . Yangi electron pulning o`ziga xos
afzalliklari va kamchiliklari bor , shuning ichun u hali juda keng qollanilmagan .
Ammo ularning tizimlari doimiy ravishda takomillashib borishini hasobga olsak ,
vaqt o`tishi bilan mashhurlik oshishi mumkun electron pulning kamchiliklari .
1 Huquqiy tartibga solish Kopgina mamlakatlarda virtual valyuta qabul
qilinmaydi : ular bilan katta miqdordagi haridni amalga oshirib bolmaydi .
2Tovar aylanishi Virtual valyutani hamma ham ishlatavermaydi , uni naqd
qilish qiyinroq .
3Texnalogiyaga qaramlik Agar siz internetsiz yoki elektrsiz qolsangiz ,
pulga kirish yopiladi .
Elektron pulning plyuslari :
Tezlik To`lov bir zumda amalga oshiriladi , istalgan
miqdorni istalgan mamlakatga o`tkazish mumkun .
Avtomatlashtirish . Barcha o`tkazmalar hisobga olinadi , operatsiyalar
kompyuter tomonidan amalga oshiriladi
Xavfsizlik Ushbu pulni buzish yoki qalbakilashtirish mumkun emas , uni
yo`qotish va o`g`irlash mumkun emas . Barcha operatsiyalar tizim tomonidan
ishonchli himoyalangan .
Himoya Elektron pulni yoki hamyonni buzish juda qiyin . Agar
foydalanuvchi firibgar sxemalardan foydalangan bolsa, ular mablag`larni o`girlash
mumkun .
Internet orqali to`lov sxemasi naqssiz to`lovga o`xshasa ham , virtual pul
shunga qaramay naqd pulga yaqinroq : uning muomilasi shaxsiylashtirilgan ,
tomonlarning tafsilotlari malum . Elektron pulning xususiyatlari ularga bir qator
afzalliklar bor :
To`lov mukammal aniqlik bilan amalga oshiradi .
Oddiy nashr narxi :virtual pul yaratish uchun
qog`oz yoki bo`yoq kerak emas .
Pulni qo`lda hisoblash kerak emas , u to`lov vositasi bilan amlga oshiradi
.
Katta hajmlarni saqlashda xavfsizlik talab qilinmaydi
To`lov tizimlar tomonidan belgilanadi .
Hamyondagi summalar juda uzoq vaqt saqlanadi , xizmat uchun foiz
to`lashning hojati yo`q .
Elektron pulning kamchiliklari . Elektron pullardan foydalanishning o`z
kamchiliklari bor . E ng ko`zga ko`rinadiganlaridan biri bu ishga tushirish tushirish
fayllari o`rnatilgan kompyuterga to`liq bog`liqdir . Agar sizning kompyuteringiz
ishlamayotgan bo`lsa , siz himoyangizga kira olmaysiz . Boshqa kamchiliklari ham
mavjud .
1 Tranzaksiyalar uchun internetga ulanish . Hamma ham har doim ham
internetga kirish imkoniga ega emas , shuning uchun bazi hollarda mablag`larga
kirish cheklangan .
2Siz to`g`ridan to`g`ri bir to`lovchidan boshqasiga pul o`tkazishingiz
mumkun emas .
2 Imkoniyatlar kriptografik himoya hali yetarli
sinovdan o`tkazilmagan va va electron pullardan ommoviy foydalanish
paytida ozlarini qanday tutishlari hali nomalum .
Elektron pul turlari . Elektron pul turlariga RUpay ,stormpay ,
Moneybookers ,Liqpay , wallet one , money mail kiradi . Ammo ular kamdan kam
qo`llaniladi . Eng muhimi , nima uchun virtual hamyon kerakligini hal qilish kerak
, shunda keyinchalik ko`ngilsizliklar kelib chiqmaydi . Barcha tizimlar Rossiya
hududida tovarlarni sotib olish va to`lash bilan shug`ullanadi , ammo Webmoney
chet el tovarlari bilan eng yaxshisidir .
Hamyonlar boshqacha :
1 to`ldirish usuli : bankomat , mobil telefon , kartalar
2 Avtotranspor
3 t vositalari harakati uchun komissiya
3pul birliklari
4foydalanuvchi malumotlari va o`tkazmalar uchun maxsus xavfsizlik
darajasi
5xizmatning mashhurligi
Qaysi electron pul yaxshiroq ? Bugungi kunda eng
Mashhur to`lov tizimlari :
-Webmoney , barcha onlayn do`konlarda qabulqilingan , juda amaliy xizmat
-Yandex –Money , faqat rubllarni qabul qiladi , oddiy interfeys .
- Kivi onlayn do`konlarda juda mashhur emas , lekin to`lov kommunal
xizmatlar terminal orqali .
WebMoney electron pullari . Elektron pul tizimlari
O`zlarining foydalanish qoidalariga ega , ular hisobga olinishi kerak .
Birinchilardan bo`lib reytingda yetakchi o`rinlarni egallab turgan WebMoney
transfer paydo bo`lgan . U yuz minglab rus tilidan gaplashadigan foydalanuvchilar
tomonidan qo`llaniladi , ammo hamma ham bazi mamlakatlarda bunday pul bilan
to`lash taqiqlanganligini bilmaydi . Boshqa xususiyatlar
1 Tizim to`rtta pul birligi bilan ishlaydi : dollor , grivnasi , Belarussiya va
rossiya rubli .
2 Har qanday operatsiyalar amalga oshiriladi : to`lovni amalga oshirishdan
ularni qabul qilishichagacha .
3siz hamyoninggizni sberbank –da , kartalar va orqali to`ldirish ingiz
mumkun ayirboshlash shaxobchasi .
3 Shaxsingizni tasdiqlash uchun pasportingizni skanerlash kifoya .
4 Yaxshi himoya
5 Pulni olib qo`yishga faqat tasdiqlangan bank hisob raqamiga ruxsat
beriladi .
6 Shtat ichida pul o`tkazmalar uchun komissiya olinmaydi .
PayPal electron pullari . Evropa standartlariga ko`ra , eng yaxshi elktron pul
- bu 203 ta mamlakatda qabul qilingan eBay-dan Paypal . Yaqinda tizim yangi
valyutalarni qo`llab quvvatladi . Boshqa xizmatlardan farqli o`laroq , Paypal real
pul bilan ishlaydi , karta yoki hisob qaydnomasi foydalanuvchi hisobiga
bog`langan . Ushbu tizim Rossiyada 2003- yilda paydo bolgan , ammo ruslar tort
yil oldin mablag` olishlari va olishlari mumkun edi . Shuning uchun , bu
vatandoshlar orasida juda mashhur emas , mijozlar kamdan – kam hollarda
freelancerlarga bunday hamyonni taklif qilishadi .
Paypal –ning foydali jihatlardan mutaxasislar quyidagilarni chaqirishadi :
Operatsiyalarning ko`p turlari .
Mobil versiyada pul bilan ishlash .
To`lov uchun hisob – fakturlarini pochta orqali yuborish .
Har kuni mablag`larni olib qo`yish .
Paypal – bu sotib olish uchun to`lovlarni to`lash , internet orqali pul
mablag`larini qabul qilish va yuborishni tezroq va xavfsizroq qiladigan
to`lov tizimi . Dunyo bo`ylab 110 milliondan ortiq foydalanuvchilar Paypal
-
ga ishonishadi va minglab onlayn – do`konlarda uning uning xizmatlaridan
foydalanadilar . Ushbu to`lov tizimi Visa , MasterCard va Amerakan Express ,
yaqinda esa Maestro bilan ishlaydi .
Qayd yozuvi , Paypal tizimida ochilgan , qulay pul o`tkazmasini taminlaydi
pul moliyaviy malumotlaringizni oshkor qilmasdan oluvchilarning turli toifalari
uchun turli xil moliyaviy manbalardan ( masalan sizning kiridit kartangiz yoki
bankdagi hisob raqamingiz ) . Shu bilan birga , sizning kridit kartangizning rqami
yoki sizning bank malumotlaringiz oxirgi qabul qiluvchiga ko`rinmaydi .
Maksimal qulaylik va foydalanuvchilar uchun qulaylikuchun
moslashtirilgan , kafolat beradi to`liq yo`qlik zerikarli byurokratik sxemada
noqulaylik
Va salbiy his tuyg`ular - bu ushbu to`lov tizimining nomini oqlaydigan asosiy
dalil . Tizimda ro`yxatdan o`tish mutloqo bepul va Paypal foydalanuvchisi bo`lish
uchun vaqt kam .
Paypalni tanlashda globallik eng muhimdir . Ushbu to`lov tizimi yordamida
siz Rossiya , Ukraina yoki boshqa MDH davlatlarida istiqomat
qilayotganinggizda AQSH yoki Xitoyning onlayn do`konlarida hayajonli
xaridlarni amalga oshirishingiz mumkun . Aksiyaning tezkorligi tufayli mablag`
bir necha soniya ichida o`tkaziladi .
Paypal electron to`lov tizimi sizning hisobingizda bank kartasini yoki bank
tarmog`ini bog`lash va istalgan vaqtda uni to`ldirish , boshqa hisob raqamlariga
pul o`tkazish , xaridlar uchun to`lovlarni amalga oshirish , valyuta almashtirish
imkonini beradi . Bunday hollarda valyutalarni almashtirish avtomatik ravishda
amalga oshiriladi : agar jo`natuvchining hisob varag`ini to`lovni qbul
qiluvchining hisob raqamidan farqli ravishda boshqa valyutada ochilgan bo`lsa ,
unda tizim ushbu to`lovni kerakli valyutaga o`tkazadi .
Paypal to`lov tizimi inovatsion yechimlar tufayli har bir mobil teleefon egasi
o`zininh cho`ntak terminaliging egasi hamdir . Tezkor to`lovlarni sms orqali
mobil telefoninggizga orqali omalga oshirish mumkun . Foydalanuvchiga faqat
malum bir raqamga to`lov miqdori, foydalanuvchi identifikatori va tasdiqlash
kodini ko`rsatadigan xabar yuborish kerak shunda bir necha soniya ichida pul
oluvchi tomonidan qabul qilinadi
Paypal to`lov tizimi puxta rejalashtirilgan ishlaydigan algoritm yordamida
har bir foydalanuvchiga o`z mab- lug`lari xavfsizligi va ishonchiga kafolat
bo`ladi . Mijozning to`lov kartasi tafsilotlari faqat Paypal biladi :ular xaridlar
amalga oshiradigan joylarda qoldirilmaydi . Samaradorlik tufayli statistika
tomonidan tasdiqlangan . Paypal to`lov tizimida firibgarlik deb tasniflangan
harakatlar soni to`lov kartalari bilan operatsiyalarga qaraganda ancha past .
Xulosa qilib aytganda ,Paypal to`lov tizimida qanday qilib to`g`ri va tezkor
hisob ochish haqida qisqa vidioni tomosha qilishni taklif qilamiz.
Elektron pul - bu xaridlar uchun oddiy vosita , faqat u internetda u
tomonidan hisoblab chiqiladi . Bu bank kartasiga o`xshaydi , ko`plab
operatsiyalar bir xil tarzda amalga oshiriladi : har qanday mamlakatda
tovarlarni to`lash , xizmatlar uchun to`lov va hatto kerakli valyutada haqiqiy
pulga almashtirish . Shuningdek , virtual hamyonni royxatdan o`tkazishda
hisobga olinishi kerak bo`lgan farqlar mavjud .
Elektron pul Qiwi . Elektron virtual pul qiwi MDH mamlakatlar orasida
ko`proq mashhur , ammo internet do`konlari ushbi tizimdan foydalanishni
istamaydilar . Kopgina operatsiyalar terminal orqali amalga oshiriladi . Ijobiy ham
qo`shiladi:
1 Hamyon mobil telefon raqamiga bog`langan .
2 Siz o`zingizning mobil telefoningizga orqali pul. qo`yishingiz mumkun .
3Amalda to`rtta valyuta mavjud : rubl, dollor , evro va Qozog`iston tangasi
.
4 To`lov terminal yoki karta orqali amalga oshiriladi .
5 Komissiya barcha operatsiyalar uchun 2% miqdorda.
Elektron pul Bitcoin . Yangi electron pulli bitcoin
Internetning biznes tarmoqlarida inovatsion yutuq , vertualda komunizmning
o`xshashidir . Mualliflik saotishi Nikamota ga tegishli , bicoinlar maxsus
hamyonlarda saqlanadi ,siz pulni to`ldirishingiz va qaytarib
olishingiz mumkun . Narxlarning ajoyib o`sishi va umumiy ommaboplik ,
ushbu tizim egasiga yoki hatto mamuriga ega emasligiga qaramay , tashqaridan
tarjimalarga tasir o`tkazishi mumkun emas . Komissiya ham yo` q faqat bitimlarni
qo`llab quvvatlash uchun konchilarga to`lov .
Bitcoin – bu maxsus electron pul , ular quyidagilar bilan tavsiflanadi .
Mustaqillik – tizim mutlaqo mustaqil
Cheklov bitcoinlar zaxiralarida .
To`liq anonimlik egasini hamyon raqamlari bilan hisoblash mumkun emas .
Vositachilarning yetishmasligi birlik o`tkazmalar uchun sizga bank kerak
emas , ammo kamchiligi shundaki siz to`lovni bekor qila olmaysiz .
Noqonuniylashtirish ko`pgina hukumatlar ularni
qonuniy deb ataydi .
Elektron qanday qilib toppish mumkun ?
Qanday qilib internetda electron pul ishlash - bu savol har kuni minglab
onlayn foydalanuvchilar tomonidan so`raladi . Internetda daromad keltiradigan
kasbni toppish mumkun , ammo bu unchalik katta summalar emas . Birjada savdo
mavjud , ammo buning uchun siz bilim va boshlang`ich kapitalga ega bo`lishingiz
kerak .
Agar biz ko`plab firibgar sxemalarni bekor qilsak , unda quyidagi daromad
turlari haqiqatan ham daromad keltiradi .
1.
o`z saytlari
2.
pochta xizmatlari
3.
matnlarni sotish
4.
tijorat loyihalaridagi yo`naltiruvchi tarmoqlar
5.
hamkorlik dasturlari
6.
internet do`konlar
7.
onlayn o`yinlar bo`yicha daromad
8.
turli xil xizmatlarni taqdim qilish
Elektron tijorat va internet daromadlarining rivojlanishi har bir
foydalanuvchiga taqdim etiladigan electron to`lov tizimlarining jadal
rivojlanishiga olib keladi . “butun jahon tarmog`I “ electron pullardan ua yoki
bu maqsadda foydalanish , yoqilgan bu lahza Rossiyada bir necha o`nlab to`lov
tizimlari mavjud va dunyoda bundan ham ko`proq . Albatta, barcha EPS ni
qamrab olish mumkun bo`lmaydi .
Rossiya to`lov tizimi .
Rossiyada bir necha to`lov tizimlari mavjud . Har holda siz o`zingizning
ehtiyojlaringizga muvofiq to`liq tanlashingiz mumkun . Masalan qiwi rosdanam
ommabop tizim bo`lib , to`lov terminallari nimaligini biladiganlarning hammasi u
bilan ishlaydi .
Shu bilan birga , webmoneydan rossiya internetining rus tilida
so`zlashadigan qismida pul ishlagan deyarli har bir kishi foydalanadi .
Yandex money va boshqa electron hamyonlarning ham o`z auditoriyasi bor.
Siz electron pulni qiwidan olishingiz mumkun turli xil yo`llar ( tezkor
to`lov tizimlari orqali , bank rekvizitlariga yoki to`lov kartalariga ) bilan , ammo
ularningaksariyati sizdan mulum foizni oladi . Ammo pul mablag`larine foizsiz
va juda qulay tarzda olib qo`yishning bir usuli hali ham mavjud - ulardan QIWI
Visa plastic kartasini buyurtma qiling u orqali internetdan ham onlayn
dokonlardan ham xarid qilishingz mumkun .
Ushbu electron pul internetdan tashqarida ( qiwi kabi ) mashhurlikka ega
emas . Kommunal kvartiraga yordamida juda ko`p foydalanuvchilar
to`lamaydilar , ammo Rossiya internetida ishlagan pullarning aksariyat internet
tolovlarining asosiy qismidan olinadi .
Ushbu tizim plastic kartani hamyoninggizga bog`lab qo`yishingiz ,
keyinchalik uni do`konda va Masterkard qabul qilingan boshqa joylarda
to`lashingiz mumkunligi bilan o`ziga jalb qiladi . Bunday holda , electron
kartadagi va hisob kartadagi qoldiqqa tenglashtiriladi va bunday
foydalanish uchun foiz olinmaydi .
Elektron pullarning huquqiy va iqtisodiy holati
Qonuniy nuqtai nazardan, electron pul -bu emitentning electron
Shaklda taqdim etuvchisi oldidagi doimiy pul majburiyatlari bo’lib,
chiqarilishi (chiqarilishi) emitent tomonidan o’z zimmasiga
olgan majburiyatlar hajmidan kam bo’lmagan miqdorda
mablag’ olgandan keyin ham , taqdim etilgan kredit
shaklida ham amalga oshiriladi. Elektron pul muomalasi
emitentga da ‘vo huquqini berish orqali amalga oshiriladi va
ikkinchisining electron pul bilan taqdim etilgan miqdordagi
pul majburiyatlarini bajarish majburiyatlarini keltirib chiqaradi.
Pul majburiyatlarini hisobga olish maxsus qurilmada electron
shaklda amalga oshiriladi . O ‘zlarining moddiy shakli nuqtai na-
zaridan electron pullar egasining ixtiyorida bo’lgan va maxsus qurimada,
odatda qattiq diskda saqlanadugan ma ‘lumotlarni electron shaklda aks
ettiradi. SHaxsiy kompyuter yoki mikroprotsessorkartasi bo’lib uni
telekommunikatsiya liniyalari va boshqa electron axborot uzatish vositalari
yordanida bir qurilmadan boshqasiga o’tkazish mumkin.
Iqtisodiy ma`noda , electron pul – bu amalga oshirish sxemasiga
Qarab an`anaviy naqd pul va an`anaviyto’lov vositalarining ( bank
kartalari cheklar va boshqalar) xususiyatlariga ega bo’lgan to’lov
vositasi: hisob – kitoblarni chetlab o’tish qobiliyati . an`anaviy
to’lov vositalariga ega bank tizimi - hisob -kitoblarni naqd pulsiz
shaklda kredit tashkilotlarida ochilgan hisobvaraqlar orqali amalga
oshirish imkoniyati.
Elektron pul turlari va tasnifi
Elektron pullarning 2turi mavjud:
Elektron to’lovlar sertifikatlari yoki cheklar . Ushbu sertifikatlar
ma`lum nominalga ega, shifrlangan shaklda saqlanadi va emitentning
elrktron imzosi bilan imzolanadi. Hisob – kitobar jarayonida sertifikatlar
tizimning bir ishtirokchisidan boshqasiga o’tkaziladi, o’tkazmaning
o’zi esa emitentning to’lov tizimidan tashqariga chiqishi mumkin.
Tizim ishtirokchisining joriy hisobvarag’idagi yozuvlar. Hisob - kitoblar
ma`lum bir miqdordagi to’lov birliklarini bir hisobvarag’idan chiqa-
rish va ularni electron pul emitenti to’lov tizimidagi boshqa hisob
raqamiga o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladi.
Elektron pul sxemalari:
Unda electron shaklda ma`lumotlarni uzatish texnalogiyasi amalga
oshiriladi. Pul majburiyatlari emitent bir egasining qurilmasidan ikkinchi
egasining qurilmasiga. Bularga Mondex kiradi (tomonidan ishlab chiqil-
gan Mondex InternationalMasterCard - ning 51 foiziga va dunyodagi
eng yirik banklar va moliya institutlarining 49 foiziga tegishl ) va
Digicash ning eCash tarmoq mahsuloti.
Dunyoga mashhur electron pul operatorlari orasida quyidagilar
mavjud:
Oddiy naqdsiz pullardan farqli o’laroq , electron pul Kredit muomalasi
rivojlanib borishi bilan electron pullar paydo bo’ladi qog’ozdan afzallik-
lari:
to’lov hujjatlarini o’tkazish tezligini oshirish;
bank xatlariga ishlov betishni soddalashtirish;
to’lov hujjatlarini qayta ishlash narxini pasaytirish;
Iqtisodiy adabiyotlarda electron pul quyidagicha ta`riflanadi:
Tasarruf etish maxsus electron moslama yordamida amalga oshi-
riladigan banklarning kompyuter xotirasidagi hisobvaraqlardagi
pullar;
texnik vositadan foydalangan holda pul qiymatini elektron
saqlash;
to’lov operatsiyalarini amalga oshirishga imkon beradigan
va depozit hisobvaraqlariga kirishni talab qilmaydigan yangi to’lov
vositasi;
moliya – kredit tashkilotining electron shaklda tasdiqlangan , elektron
shaklda tasdiqlangan doimiy pul majburiyati raqamli imzolangan va
oddiy pul bilan taqdim etilgnda sotib olinishi mumkin va hakoza.
Xalqaro to’lov tizimlari
PayPal ko’plab boshqa yo’lov tizimlaridan farqli o’laroq , flat elektron
pulidir. Ushbbu tizimning maqsadi hisobvaraqqa bog’langan karta
bilan to’lovlarning xavfsizligini ta`minlash edi. Bunday holda siz
karta tafsilotlarini yoqmaysiz , shuningdeksiz tizimdan PayPal to’langan
tovarlarni yetkazib berishga oid ba`zi kafolatlar olasiz.
Agar mahsulot etkazib berilmagan bo’lsa yoki u sifatsiz bo’lib chiq-
qan bo’lsa, unda nizoni ochish yo’li bilan pulni qaytarib berishnimg
juda katta ehtimoli bor (to’lov amalga oshirilgandan keyin bir yarim
oy ichida ) . Bizning veb – saytimizda qanday qilib ko’proq o’qish
mumkin.
Ushbu tizimning kamchiliklari ham mavjud. Mening fikrimcha ,
hamyonni to’ldirish uchun juda yuqori foiz stavkalari mavjud
(Runet to’lovlarining odatiy gigantlari bilan taqqoslanganda ), lekin
ko’p hollarda bu boshqa to’lov tizimlaridan yoki internetdan pul
olish sxemalaridan foydaliroq bo’lib chiqadi .
Qanday boshlashni bizning veb – saytimizda o’qing.Tizimda tekshirish
talab qilinmaydi va siz o’zingizni Perfect Money-dan noma`lum tarzda
olishingiz, depozit qilishingiz va qaytarib olishingiz mumkin .
Ammo… Agar tizim sizning firibgar harakatlaringizdan shubhalansa ,
Sizning hamyoningiz bloklanishi mumkin.
Bu haqda ko’proq ma`lumotni bizning veb – saytimizda o’qing.
OKPay, xuddi Payeer yoki Perfect Money singari, operiyatsiyalarga
piramidalardan yoki qimor o’yinlaridan pul olish imkoniyatini
beradi. To’g’ri, tasdiqlanmagan hisob raqami orqali o’tadigan to’lovlar
chegarasi (shaxsingizni tasdiqlamasdan ) cheklangan . Prfect Money-
da bo’lgani kabi , bu yerda ham hisobingizda pul topganingiz uchun
sizga 3% miqdorida maosh to’lanadi , bu electron hamyonlar uchun
juda g’alati .
Payza – ning Rossiyadagi va RuNet – dagi asosiy qo’llanmasi chet elda
ishlab topilgan Internet pullarini olish , uni qaytarib olish yoki ushbu
tizimning boshqa foydalanuvhisiga o’tkazish bo’lishi mumkin.
Qanday boshlashni bizning veb – saytimizda o’qing.
Muddat electron pul (va yana electron naqd pul , yoki raqamli naqd
Pul) electron aloqa vositalaridan foydalangan holda amalga oshirilgan
pul mablag’lari operatsiyalarini anglatadi .Elektron pul debet yoki kredit
bo’lishi mumkin . Raqamli naqd pul qandaydir valyuta bo’lishi mumkin va
undan foydalanishni boshlash uchun oddiy pulni raqamli raqamga aylantirish
kerak .Ushbu konvertatsiya che el valyutasini sotib olishga o’xshaydi .
Elektron pullar:
Pul emas , balki cheklar , sovg’a sertifikatlari yoki boshqa
shunga o’xshash to’lov vositalaridir (tizimning huquqiy modeliga va qonuniy
cheklovlarga bog’liq holda) .
Banklar, nodavlat notijorat tashkilotlari yoki boshqa tashkilotlari
yoki boshqa tashkilotlar tomonidan chiqarilishi mumkin .
Elektron pul bilan oddiy naqdsiz pul o’rtasidagi tubdan farq: electron
pul bu tashkilot tomonidan chiqarilgan to’lov vositasidir (pul surrogate),
oddiy pullar (naqd yoki naqdsiz) ma`lum bir davlatning markaziy
davlat banki tomonidan chiqarilgan .
Elektron pullar atamasi ko’pincha noaniq ravishda innovatsiyalarga
asoslangan to’lov vositalarining keng doirasiga nisbatan qo’llaniladi texnik
yechimlar chakana to’lovlar sohasida .
Raqamli naqd pul
Raqamli naqd pullar hukumatlar tomonidan chiqariladigan electron
pullardir.
Rossiyada electron pul tizimlari bozori
2012 yil :Yandex . Money bozorni boshqaradi
2011 yil: “Milliy to’lov tizimi to’g’risida” gi 161-FZ-sonli qonun.
2011 yil 29- sentyabrda soha uchun kalit bo’ldi federal qonun 2011 yil
27 iyundagi 161-FZ-sonli “Milliy to’lov tizimi to’g’risida”gi electron pul
(EMF) ta`rifini o’z ichiga olgan holda , EMF ni o’tkazish uchun , shuningdek,
electron pul operatorlari uchun asosiy talablarni belgilaydi.
Agar ilgari faoliyat ko’plab qonunlar va turli qonunlarning alohida moddalari
bilan tartibga solingan bo’lsa , unda “Milliy to’lov tizimi to’g’risida”gi qonun
butun electron to’lovlar sohasi uchun yagona me`yoriy hujjat bo’ladi .
Elektron
hamyonlardan
foydalanuvchilarnianiqlash
tizimi
qattiqlashtirilishi mumkin . Bu haqda 2012 yil noyabr oyida Rossiya Ichki
ishlar vazirligi Maxsus texnik tadbirlar byurosi (BSTM) rahbari Aleksey
Moshkov ma`lum qildi . Aleksey Moshkovning so’zlariga ko’ra , anonim
to’lov tizimlaridan foydalanish firibgarlarning faoliyatini ancha osonlashtiradi
, chunki bir qator hollarda virtual hamyon egasini personifikatsiya qilish qiyin
yoki imkonsiz .
Kriptovalyutalarni qaysidir manoda virtual olamning “ komunizmi” deyish
mumkun . Bu kabi tizimning egasi hattoki tashqi va ichki boshqaruvchisi ham
yo`q . Tashqi tarafdan tizimning ichida sodir bo`layotgan o`tkazmalarga hech
qanaqasiga aralashib bo`lmaydi .
O`tkazmalar uchun servisning egalariga hech qanday komissiya to`lovi
mavjud emas , chunki uning egasi yo`q . Faqatgina maynerlarning xizmat xaqqi
to`lanadi ( ular yangi pul birliklarini toppish bilan hamda o`z kompyuterlari
yordamida o`tkazmalarning mo`tadilligini saqlab turish bilan shug`ullanadi ) ,
biroq u ham majburiy emas va faqatgina transyaksiyalarning o`tishini
tezlashtirish uchun kerak .
Har qanday o`rtakash bajarayotgan amaliyoti uchun haq oladi , chunki
tekinga ishlashni hech kim xoxlamaydi . O`tkazilayotgan pul qancha ko`p bo`lsa
soliqlardagi yo`qatish ham shuncha kop . Axborot texnalogiyalari rivojlangan
sayin odamlar o`ylanib qoldi “Qanday qilib xarajatni kamaytirish va FIK
(foydali ish koeffesenti) ni 100% ga oshirgan holda biznes yuritish mumkun ?”
Takliflar juda ko`p boldi , lekin hammasi rad etildi . Buning yechimi
2009-yilda Satoshi Nakamota matematik hisob kitoblar natijasida ishlaydigan ,
yangi to`lov tizimini ommaga taqdim etganida topildi . To`lovni amalga
oshirishda topiladigan pul birligi - bitkoinlar bo`ldi . Ular maxsus hamyonlarda
saqlanadi va ularni boshqa hamyonga o`tkazish mumkun .
Bitkoin –bu hech qanday moddiy ekvivalent yoq va shunchaki malumotlar
bazasidagi qaydlar jamlanmasidan iborat virtual puldir . Bir “Bitkoin” hamyon
hisobidan pul ketgan yoki unga kelganini aniqlash uchun ,mutaxasislar
barchaga ochiq holda , bir hamyondan va yoki boshqa manzildan qancha
bitkoinlar ketgani va kelganini ko`rsatishni taklif qiladi . Yani siz
kriptovalyuta tarmog`iga ulanganinggizda , barcha bitkoinlar oldi sotdisini
ko`rishingiz mumkun . Shuningdek barcha hamyonlar anonimdir (egasi kim
ekanligi aytilmaydi ) , shuning uchun sizga qaysidir hamyo n uniki ekanligini
aytmagan bo`lsa bila olmaysiz .
Umuman olganda bitkoin - bu hech qanday moddiy akvivalenti yo`q va
shunchaki malumotlar bazasidagi qaydlar jamlanmasidan iborat virtual pullar
. Baza ham u o`rnatilgan texnalogiya ham juda ishonchli bo`lganligi sababli , u
insoniyat uchun muhim ahamiyatga ega bo`lishi mumkun . Kriptovalyutalar
“Blockchain “ nomini olgan ( bloklar zanjiri ) baza asosida yaratilgan . Uning
ishlash tartibini tushuntirishga harakat qilamiz:
-G`oyaning asosi markazlashmagan malumotlar bazasini yaratish va
maluumotlarning nusxalarini shifrlangan holda tizimning barcha
ishtirokchilar serverida saqlash . Bitkoinda bu-kiriptovalyuta birliklarida
amalga oshiriluvchi barcha amaliyotlarning transaksiyasi bazasi hisoblanadi .
Barcha ro`yxatga olingan va bumalumot barcha ishtirokchilar uchun mavjud :
-Bazadagi barcha yangi malumotlar ishtirokchilarda mavjud nusxalarga
mos keladi . Sinxronizatsiya va konsennus yaratish algoritimlari ishlaydi . Uni
o`g`irlash uchun esa kamida ishtirokchilarning yarmidagi malumotlarni
o`zgartirish kerak , millionlab tarmoqlar ichida buni amalga oshirish deyarli
imkonsiz .
- Qalbagi to`lov tizimidan foydalanish uchun bo`laklar zanjirida
saqlanuvchi taqsimlangan bazalarni almashtirish kerak , buning uchun esa
barcha kompyuterlarga kira olish lozim bo`ladi.
“Bitkoin” ning afzalliklari va kamchiliklari.
Hozirgi vaqtda “Bitkoin” valyuta kursi juda baland ekanligi tufayli ,
hisob kitoblar uchun uning kichik bir ulushida olib boriladi . OLdi berdilarda
ko`pincha satoshi ishlatiladi . uning qiymati 0.00000001 bitkoinga teng .
Mustaqil . Tizim mutloqo avtonim va hech kimning yordamiga muhtoj
emas . Siz bir hamyondan boshqasiga pul o`tayotganini ko`rib turasiz , ammo
uni taqiqlay ham , bloklay ham olmaysiz . Hatto bu shaxslar jamiyatning
kushandalari bo`lsa ham .
Chegaralangan . Kriptovalyuta yaratilgan algoritim asosaan , jami
21000000gacha bitkoin toppish mumkun , bundan so`ng esa yetishtirish
toxtatiladi . Buni oqibatida nima bo`lishini hech kim bilmaydi , agar moliyaviy
portlash bo`lmasa , kriptovalyuta muomalada qoladi va har zamon kursini
o`zgartirib turadi .
To`liq maxfiylik . Bitkoin hamyoni raqamlari orqali uning egasi kim
ekanligini bilib bo`lmaydi , buning oqibatida noqonuniy pul aylantirish va
firibgarlikka yo`l ochiladi .
O`rtakashlarning yo`qligi . “bitkoin” larni o`tkazish uchunchi
tomonsiz(bankssiz) amalga oshiriladi . Bu esa bitimning tezda imzolanishiga
olib keladi . Ammo bu uning xavfsizligigia putur yetkazadi va o`tkazilgan
mablag`ni qaytarib olib bo`lmaydi .
Taminlanmagan . Kriptovalyuta , real pullarga o`xshab , doimiy rezerver
bilan taminlanmagan va boshqa sabablarga ko`ra “bitkoin “ kursi kutilmaganda
nolga tushib ketishi mumkun .
Rasmiy ishlamaydi . “Bitkoin “ moliya tizimiga yomin tasir qilishi
mumkun , shuning uchun ko`p davlatlar kriptovalyutaga ishonchsizlik bilan
qaraydi. Rossiyada “Bitkoin” yetishtirish bilan shug`ullanganlarni javobgarlikka
tortish bo`yicha qonun tayyorlashgan , lekin hali to`liq kuchga kirmagan . Ammo
yaqindagiga Venesusuala prezidenti Nikolas Madura mamlakatning rasmiy
kriptovalyutasini - “El Petro” ning dastlabki emissiyasini tasdiqladi .
Ko`rib turganinggizdek kriptovalyutaning kelajagi hozircha aniq emas .
Biroq bu holat ko`plab insonlarning pul pul topishga bo`lgan ishtiyoqiga xalaqit
qilmayapdi .
Xulosa
Ushbu mavzuga xulosa yozar ekanman , biz hozirga rivojlanib borayotgan
axborot asrini gapirmasdan ilojim yoq . Ushbu asr har bir soha uchun elektron va
raqamli iqtisodiyotni olib keldi desak mubolag`a emas .Shuningdek valyuta
mablag`larine ham elktronlashishiga ilib keldi . Elektron pullar biz uchun juda
qulay va ishonchlidir . Shuning uchun dunyo miqyosida electron pullardan
foydalanish ommalashib bormoqda .
Hozirgi paydda yani dunyo boylab tarqalgan kasallik yani covid 19
tarqalayotgan paytda bu insonlar uchun qulay imkoniyatdir , yani jamoat joylariga
borib o`zini va oila azolarini so`g`lig`ini xatarga qo`ymasdan uyidan turib kerakli
buyumlarini xarid qilmoqda va har xil turdagi to`lovlarni
amalga oshirmoqda . Bu bilan esa o`zi va atrofidagilarining sog`lig`ini ham
asrab qolmoqda . Bu kurs ishim orqali men electron pullar haqida malumot bilib
oldim . Elektron pullarning turlari ,xususiyatlari , salbiy va ijobiy tarafalri haqida
malumotlarga ega bo`ldim.
Men bu kurs ishimni yozish mobaynida electron pullarning afzalliklarini
bilib oldim .
|