Atom yadrosi tarkibi

Elektronning Ikkiyuzlama tabiati
Elektronlar –xuddi mikroobekt kabi ayni vaqtda korpuskulyar va to`lqin xossasiga ega, ya`ni u zarrachagina emas , to`lqin hamdir.
Elektron massa sifatida o`z yadrosi atrofida katta tezlik bilan harakat qiladi, to`lqin sifatida esa yadro atrofida esa yadro atrofida butun fazo bo`ylab harakatlanadi, natijada turli zichlikka ega bo`lgan electron bulutbi hosil qiladi. Eng zich electron buluti esa elektronning shu orbita bo`ylab ko`p harakat qilayotganini ko`rsatadi. Bu orbitaning radiusi N.Bor taklif qilgan electron radiusiga teng, ya‘ni г = 0,53n2A
Bu prinsip De-Broyl tenglamasida o’z ifodasini topdi:
bu erda: h- Plank doimiyligi, m— zarracha massasi, v— zarrachaning harakat tezligi,
—harakat natijasida hosil bo’ladigan to’lqinning uzunligi. Bu tenglama tabiatdagi har qanday zarracha uchun mos keladi va to’lqin uzunligi , bilan xarakterlanadigan maydonga massasi m bo’lgan mikrozarracha to’g’ri kelishini ko’rsatadi. Demak, elektron korpuskula (zarracha) sifatida o’z yadrosi atrofida katta tezlik bilan harakat qiladi, to’lqin sifatida esa yadro atrofidagi butun hajm bo’ylab harakat qiladi. Bu orbitaning radiusi R. Bor hisoblab topgan radiusga to’g’ri keladi.
Elektron o`z yadrosi atrofida faqat ma`lum stasionar orbitallar bo`ylab harakat qiladi. Elektron atomda bunday orbitalar bo`ylab harakat qilganda energiya yutmaydi va tarqatmaydi.
Bosh (n) orbital (ℓ) magnit (m)
spin (s), (m_s)- kvant son.

Ular elektronni fazodagi harakatini harakterlaydi. O`z o`qi atrofidagi harakatini harakterlaydi.

Bosh kvant soni (n).
Biror energetik pog`onada joylashgan elektronni umumiy energiyasini harakterlaydi. Elektroni qaysi energetik pog`onada joylashganligini
Bosh kvant soni o`zigi barcha butun sonlar qiymatini, ma`lum elementlar uchun faqat 1+7 gacha bo`lgan qiymatlarni qabul qiladi. (n=1,2,3,4,5,6,7)
KLMNOPQ
Orbital (yoki) kvant soni (ℓ)
Elektronni qanday orbita bo`ylab harakat qilayotganligini ko`rsatadi. O`ziga 0 dan to (n-1) gacha bo`lgan sonlar qiymatini qabul qiladi.
Energetik pog`onada, turli orbitallar bo`ylab harakat qiladigan elektronlar energiyasi bilan farq qiladi. Shuning uchun ham ular energetik pog`onachalar (s,p,d,f ) ga taqsimlanadi.

Magnit kvant soni – m
elektronni o`z yadrosi atrofidagi harakat yo`nalishini ko`rsatadi.
o`ziga - ℓ dan to + ℓ va 0 qiymatlarni qabul qiladi.
Har bir pog`onachadagi maksimal` elektronlar soni 2(ℓ+1) ifodadan aniqlanadi.

Pog`onalardagi energetik yacheykalar miqdori Pog`onachalarda eng ko`pi bilan quyidagi miqdorda elektron bo`ladi s=2, p=6, d=10, f=14 ℓ=0 s-pog`onacha elektronlari bitta yacheykada joylashadi. ℓ=1 r=pog`onacha va undagi elektronlar 3 ta yacheykaga joylashadi Pog`onachadagi yacheykalar soni d-pog`onacha (ℓ=2) Yacheykalar soni – (2 ℓ+1=5)