Avropa İttifaqında nüvə tullantılarının utilizasiyası: həcmlərin artması və həlli yoxdur Volfqanq Neyman

Nüvə tullantılarının növü	Saxlama növü	Saxlama	Obyektin cari vəziyyəti
Saxlama həcmi
Xərclənmiş yanacaq	Reaktor hovuzu	Paks	işləyir	223,2 t
	Müvəqqəti saxlama (quru)		İşlər, genişləndiriləcək	719,7 t/m^2
VUO	Reaktor qurğuları		işləyir	92,4 m^3

Tədqiqat reaktorundan sərf olunan yanacaq	Reaktor hovuzu	Budapeşt	işləyir	0,24 t
TE/VUO	Geoloji anbar	Mecsek dağları	Dəyişmək 2064-cü ildə istismara veriləcək	-
Uzunömürlü maye LSUO	Reaktor tankları	Paks	işləyir	975 m^3
Maye LSUO				150 m^3
				5826 m^3
NSUO				1687 m^3
	Müvəqqəti saxlama	Bataapati		320 m^3
	Səthə yaxın saxlama	Puşpeksilad		5040 m^3
		Bataapati	Giriş istismara verilir2012-ci ildə	-
ONUO	Tullantıların yeri və həcmi barədə məlumat yoxdur
Uran tərkibli tullantılar	poliqonlar və məskunlaşma hövzələri	Paks	Bərpa prosesində	29.6•10^6m^3

2009-cu il Birgə Konvensiya hesabatından götürülmüş və 31.12.2007-ci il tarixinə qüvvədə olan maye tullantıların həcminə dair məlumatlar
Digər tullantılar haqqında məlumatlar 01/01/2010-cu il tarixinə etibarlıdır¹⁰

Tullantıların idarə edilməsi zamanı qarşıya çıxan əsas problemlər:

2003-cü ildə Paks AES-də qəza baş verdi və nəticədə 68 konteynerdə 30 yanacaq elementində nasazlıq yarandı.
Təhlükəsizlik şərtləri (məsələn, müvəqqəti saxlama anbarları üçün) Qərb ölkələrindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır (məsələn, daşqınlar, maye tullantıların uzunmüddətli saxlanması)
İstismarın ilk illərində tullantılar xüsusi nəzarət olmadan yerüstü anbara yükləndiyindən çənlərin bir qismi doldurulmamış qalırdı. Beləliklə, tonozun bəzi bölmələri açılmalıdır.




¹⁰Radioaktiv Tullantıların İdarə Edilməsi üzrə İctimai Məhdud Cəmiyyət: Radioaktiv Tullantıların İdarə Edilməsi üzrə İctimai Məhdud Cəmiyyətin 10-cu Orta və Uzunmüddətli Planı (RHK Kft., May 2010)
Litva Atom elektrik stansiyaları və digər ilkin tullantı mənbələri: İqnalinada iki reaktor bu yaxınlarda istismardan çıxarılıb.

Tullantıların idarə edilməsi konsepsiyası:

• 
  İşlənmiş yanacaq reaktor hovuzlarında saxlanılır.
  
• 
  Daha sonra istismara verildikdən sonra 50 il müddətinə müvəqqəti quru anbara göndəriləcək.
  
• 
  İşlənmiş yanacağın sonrakı emalı üzrə tədqiqatlar aparılır. Üç variant nəzərdən keçirilir: Litvada saxlama, saxlama və ya xaricdə emal.
  
• 
  Uzunömürlü radioaktiv tullantılar dərin geoloji apteklərdə saxlanılmalıdır.
  
• 
  Maye aşağı və orta səviyyəli tullantılar bitumlaşdırılır və ya sementlənir.
  
• 
  Çox aşağı səviyyəli tullantılar atmosferə buraxıla və ya adi poliqonlara atıla bilər.
  

Saxlama anbarları ilə bağlı vəziyyət

Byİstifadə olunmuş yanacağın sonrakı idarə olunması ilə bağlı hələlik yekun qərar verilməyib. Hazırda alternativ yanaşmaların üstünlükləri və çatışmazlıqlarının təhlili aparılır ki, onun nəticələri qərar qəbul etmək üçün əsas olacaq.
Alimlər bitumlaşdırılmış tullantıların saxlanması üçün nüvə stansiyasının ərazisində yerləşən qurğulardan istifadənin mümkün olub-olmadığını öyrənməyə çalışırlar. 2011-ci ildə qərar verilməlidir. Aşağı və orta səviyyəli tullantılar üçün yer səthinə yaxın anbar tikmək lazımdır. Artıq onun üçün (Stabatişkedə) İqnalinaya yaxın bir yer seçilib. Hazırda təhlükəsizlik sınaqları aparılır.

Tullantıların idarə edilməsi obyektləri və yaranan tullantıların həcmi:

Litvada Rusiya tipli atom elektrik stansiyalarının əksəriyyətində olduğu kimi radioaktiv tullantılar üçün bir dənə də olsun müvəqqəti anbar yoxdur. Beləliklə, müxtəlif emallardan (buxarlanma, bitumlaşdırma, sementləşdirmə) sonra bütün tullantılar AES-in anbarlarına göndərilib. Maye tullantıları olan hermetik möhürlənmiş çənlər torpağa basdırılmış və sonra hermetik şəkildə bağlanmışdır. Beton qutulara yüklənmiş bərk tullantılar üçün yerüstü və ya yerüstü atma üsullarından istifadə olunur. Müvəqqəti saxlama anbarları əvvəlcə son utilizasiya obyektləri kimi nəzərdə tutulmuşdu.