Avtomatik boshqarish sistemalarining asosiy tipik

Proporsional yoki kuchaytiruvchi zveno.

Bu zvenoning umumiy tenglamasi quyidagicha ifodalanadi.
Y(t)=KX(t) (1)
Bunda K-uzatish koeffisienti.
Bunday zvenoning chiqishidagi kattalik kirishdagi kattalik proporsional ravishda o’zgaradi.
Bu zvenoga elektron kuchaytirgich, potensiometr, taxogenerator kabi elementlar misol bo’la oladi.(1-rasm).
Zvenoning dinamik xususiyatini aniqlovchi (1) tenglamaga Laplas o’zgarishini qo’llab, zvenoning uzatish funksiyalarini aniqlash mumkin.


1-rasm. a) elektro kuchaytirgich; b) potensiometr; v) taxogenerator.

Bunda kirish kattaligi “” o’qning aylanish tezligi.

Y(p)=KX(p) (2)
bundaN
W(p)=Y(p)/X(p)=K (3)
Shunday qilib, proporsional zvenoning uzatish funksiyasi kuchaytirish koeffisienti “K” ga teng bo’ladi.
Uzatish funksiyasi orqali zveno yoki sistemaning vaqt xarakteristikalarini aniqlash mumkin.
h(t)= L ^-1  W (p)1/p=L^-1 K1/p=K1(t) (4)
CHastotali uzatish funksiyasini aniqlash uchun uzatish funksiyasi W(p)da “R” ni “ j ” bilan almashtiriladi.
W (j)=K; A(); ()=0
L()=201jA()=201jK
Bu zvenoning chastotali xarakteristikalari 2-rasmda keltirilgan.





2 – rasm. a) amplituda-fazali; b) amplituda-chastotali; v) faza-chastotali; g)logarifmik amplituda chastotali xarakteristikalar.

Bu xarakteristikalardan ko’rinib turibdiki, faza siljishi nol holatida butun chastota spektrida (0;) bu zvenolardagi jarayon o’zgarishsiz o’tadi.
2. Ideal integrallagich zveno.

Bu zveno Y(t)=KX(t)dt (5)

tenglama bilan ifodalanadi.
Bunda K-uzatish koeffisienti. Uning elektr sig’imi va induktivlik hamda aylanma o’q misol bo’la oladi.

a) U_c=1/cidt b) =1/WUdt v) =dt .