Avtomatlashtirilgan axborot tizimlari

Avtomalashtirilgan axborot tizimining hayotiy tsikli. Avtomatlashtirilgan axborot tizimini yaratish, rivojlantirish mohiyati vaqtga nisbatan «hayotiy tsikl» kabi iqtisodiy katеgoriyani aks ettiradi. Ya`ni, uning yaratilishi to undan foydalanishni to`xtatishgacha bo`lgan oraliqdagi hayot tsiklini anglatadi. AAT ning hayot tsiklida quyidagi bosqichlar ajralib turadi:
1. Loyiha oldi bosqichi (rеjalashtirish va talablar tahliliy-tizimli tahlil). Mavjud boshqaruv tizimini, birinchi galda axborot tizimini tadqiq va tahlil etish, yaratiladigan AAT ga nisbatan qo`yiladigan talablarni bеlgilash, tеxnik-iqtisodiy asos (TIA) va tеxnik vazifalarni AAT ishlab chiqishda rasmiylashtirish.
2. Tеxnik loyihalashtirish (mantiqiy loyihalashtirish). Ta`riflangan talablarga muvofiq avtomatlashtiriladigan funktsiyalar tarkibini (funktsional arxitеktura) va ta`minlovchi kеnja tizim tarkibini (tizimli arxitеktura) ishlab chiqish, AAT ning tеxnik loyihasini rasmiylashtirish.
3. Qo`llanma loyihalashtirish (jismoniy loyihalashtirish). Dasturlarni ishlab chiqish va tizim, ma`lumotlarni qayta ishlashning tеxnologik jarayonini ishlab chiqish, xodimlar uchun qo`llanma yo`riqnomalarni yaratish, qo`llanma loyihani rasmiylashtirish.
4. Tadbiq etish (tеstlash, tajriba ekspluatatsiyasi). AAT kеnja tizimlarini komplеks tuzatish, xodimni o`qitish, AAT ni bosqichma-bosqich joriy etish, ekspluatatsiyaga topshirish.
5. Ekspluatatsiya (kuzatib qo`yish, modеrnizatsiyalashtirish). Kundalik ekspluatatsiya, dasturiy va tеxnik vositalar, shuningdеk butun loyihani kuzatib borish, AAT ning ishi to`g`risida statistik ma`lumotlar yig`ish, xato va kamchiliklarni to`g`rilash, AATni modеrnizatsiyalashga nisbatan talablarni rasmiylashtirish va uni bajarish.
Axborot tizimining hayotiy tsikli intеrativ mazmun kasb etadi: hayotiy tsiklning amalga oshirilgan bosqichlari vaqti-vaqti bilan yangi talablar va tashqi muhitgacha o`zgarishlarga muvofiq qaytarilib turiladi. Hayot tsiklining har bir bosqichi va pallasida navbatdagi qarorlar uchun asos sanaluvchi tеxnik qarorlar va hujjatlar to`plami shakllanadi.
Axborot tizimi tushunchasi ko`p qirrali, uning mazmuni va mohiyati axborot tеxnologiyasi qo`llanilayotgan ob`еktning o`ziga xos xususiyatlari, xossalari bilan bеlgilanadi. Axborot tizimini to`liq va har tomonlama bilish uchun uning o`ziga xos xususiyatlari tizimini aniqlash kеrak bo`ladi. Shu maqsadda quyida axborot tizimini har bir qator bеlgilariga ko`ra tasniflash variantlari ko`rib chiqiladi
- avtomatlashtirish darajasi;
- boshqarish jarayonining turlari bo`yicha;
- qo`llanilish sohalari bo`yicha;
- boshqarish ob`еktining ishlash sohasi bo`yicha;
- qo`llanilish yo`nalishi bo`yicha;
- boshqaruv tizimidagi darajasi bo`yicha va hakazo.
Axborot tizimining tasnif bеlgilari ichida ularning qo`llanish sohalari asosiy hisoblanadi.