SO’Z BOSHI
Tez rivojlanib borayotgan kompyuter axborot texnologiyalari bizning kundalik
xayotimizning barcha jabxalarida sezilarli o’zgarishlarni olib kirmokda. Xozirda
―axborot tushunchasi‖ sotib olish, sotish, biror boshka tovarga almashtirish mumkin
bulgan maxsus tovar belgisi sifatida tez-tez ishlatilmokda. Shu bilan birga axborotning
baxosi kup xollarda uning uzi joylashgan kompyuter tizimining baxosida bir necha yuz
va ming barobarga oshib ketmokda. SHuning uchun tamomila tabiiy xolda axborotni
unga ruxsat etilmagan xolda kirishdan, kasddan o’zgartirishdan, uni ugirlashdan,
yo’qotishdan va boshka jinoiy xarakterlardan ximoya qilishga kuchli zarurat tugiladi.
Kompyuter tizimlari va tarmoqlarida axborotni ximoya ostiga olish deganda,
berilayotgan, saqlanayotgan va qayta ishlanilayotgan axborotni ishonchliligini tizimli
tarzda ta’minlash maksadida turli vosita va usullarni kullash, choralarni kurish va
tadbirlarni amalga oshirishni tushunish kabul qilingan.
Axborotni ximoya qilish deganda:
1
Axborotning jismoniy butunligini ta’minlash, shu bilan birga axborot
elementlarining buzilishi, yoki yo’q qilinishiga yul kuymaslik;
Axborotning butunligini saklab kolgan xolda, uni elementlarini
kalbakilashtirishga (o’zgartirishga) yul kuymaslik;
Axborotni tegishli xukukularga ega bulmagan shaxslar yoki jarayonlar orkali
tarmokdan ruxsat etilmagan xolda olishga yul kuymaslik;
Egasi tomonidan berilayotgan (sotilayotgan) axborot va resurslar fakat
tomonlar urtasida kelishilgan shartnomalar asosida kullanilishiga ishonish kabilar
tushuniladi.
Yukorida ta’kidlab utilganlarning barchasi asosida kompyuter tarmoklari va
tizimlarida axborot xavfsizligi muammosining dolzarbligi va muximligi kelib chikadi.
SHuning uchun xozirgi kurs Respublikamizning oliy va urta maxsus ukuv muassasalari
ukuv rejalarida munosib urin egallaydi.
Ushbu fanning vazifalari:
Talabalarda axborot xavfsizligi tugrisidagi bilimlarni shakllantirish;
Axborotni ximoya qilishning nazariy, amaliy va uslubiy asoslarini berish;
Talabalarga kompyuter tarmoklari va tizimlarida axborot xavfsizligini
ta’minlashning zamonaviy usullari va vositalarini kullashni amaliy jixatdan urgatish;
Talabalarni axborotni ximoya qilish buyicha ishlab chikarilgan turli xil
dasturiy maxsulotlardan erkin foydalana olish imkonini beradigan bilimlar bilan
ta’minlash;
Kursni uzlashtirish natijasida talaba kuyidagilarnibilishi shart;
1
M.G’aniyev. Axborot xavfsizligi, 2-bet
- 5 -
kompyuter tarmoklari va tizimlaridagi axborot xavfsizligiga taxdid solishi
kutilayotgan xavf xatarning moxiyatini va okibatlarini tushunishi;
kompyuter tarmoklari va tizimlarida axborotni ximoya qilish buyicha
kuyiladigan asosiy talablar va asoslarni uzlashtirish;
kompyuter tarmoklari va tizimlarida axborot xavfsizlagini ta’minlashda
kullaniladigan zamonaviy usullar va vositalarni bilish;
tizimlarda axborot butunligi va ishochligini buzuvchi viruslar va boshka
manbalar mavjudligini tizimli tekshirishni ta’minlash va ularni zararsizlashtirish
buyicha choralarni kurish;
axborotni ximoya qilishda kullaniladigan zamonaviy amaliy tizimlar va
dasturiy maxsulotlarni ishlata olish;
- 6 -
Dostları ilə paylaş: |