Aylanma harakat- qattiq jism aylanganda uning aylanish oʻqida yotmagan har bir

---

Aylanama harakat
dinamikasi
Aylanma harakat- Qattiq jism aylanganda
uning aylanish oʻqida yotmagan har bir
nuqtasi aylana yasaydigan hara-kat.
Bunda har qaysi aylana tekisligi
qoʻzgʻalmas toʻgʻri chi-ziq aylanish oʻqiga 
tik boʻladi , aylanalarning markazi esa
shu oʻqda yotadi. Aylanma harakat
burchak tezligi va burchak tezlanishi bilan
ifodalanadi. Aylanma harakatda ayrim
kattaliklar-Ayalanma harakatni

---

ifodalashda R va Δφ qutb
koordinatalaridan foydalanish qulaydir.
Bu yerda R(radius) – qutbdan moddiy
nuqtagacha bo’lgan masofa-dir, φ–qutb
burchagi (burilish burchagi). Kuch
momenti- Kuch momenti bu jismni biror
oʻq atrofida aylantiruvchi kuchning
oʻlchovi.Chiziqli kine-matikada kuch
jismning tezlanishi sababchisi boʻlsa,
aylanma hara-katda kuch momenti
burchak tezlanishning sababchisi
hisoblanadi. Kuch momenti vektor
kattalik. Kuch mo-mentining yoʻnalishi
taʼsir etuvchi kuchning yoʻnalishiga
bogʻliq. Kuch momentini hisoblash
formulasi- O'qga nisbatan kuch momenti
yoki oddiygina kuch momenti kuchning

---

radiusga perpendikulyar bo'lgan va kuch
qo'llash nuqtasida chizilgan to'g'ri
chiziqqa proyeksi-yasi, bu nuqtadan
o'qgacha bo'lgan masofa-ga ko'paytriladi.
Impuls momenti- Moddiy nuqtaning
impulsi р = m*v. Mazkur moddiy
impulsning ixti-yoriy qo’zg’almas O
nuqtaga nisbatan momenti quyidagi
ko’paytma bilan aniqlanadi. Impuls
momentini hisoblash formulasi- Tezlik
bilan hara-katlayotgan m massa-li
moddiy nuqta im-pulsga ega. Mazkur
moddiy impulsning ixtiyoriy qo’zg’almas
O nuqtaga nisbatan momenti quyidagi
ko’pmaytma bilan aniqlanadi. Impuls
momentining saqlanish qonuni-
Zarrachalar yoki jismlar sistemasining

---

impuls momentlari bu sistemaga kiruvchi
barcha jismlar impuls momentlarining
vektor yig’indisiga teng. Inersiya
momenti-Biror m massali nuqtaviy
jismning aylanish o`qiga nisbatan inersiya
momenti deb uning massasini aylanish
radiusining kvadratiga ko`paytmasi bilan
ifodalanuvchi kattalikka aytiladi. I=m*R2
qattiq jismning inersiya mo-menti uning
qismlari inersiya momentlarining
yig`indisiga teng. Inersiya momenti ayrim
manbalarda aylan-ma harakat
inersiyasi deb ham ataladi. Shuningdek,
u ikkinchi massa momenti deb ham
aytiladi. “ikkinchi” soʻzi u kuch
yelkasining kvadratiga toʻgʻri
proporsional ekani-ni bildirish uchun

---

Bu sahifa oxirgi marta 26-Noyabr 2022, 06:34 da
tahrir qilingan.
•
ishlati-ladi. Shteyner teoremasi-Berilgan
jismning ixtiyo-riy o’qqa nisbatan inersiya
momenti, shu o’qqa parallel va jismlar
massa markazidan o’tuvchi o’qqa
nisbatan I0 inersiya momenti bilan uning
massasi va aylanish o’qidan og’irlik
markazigacha bo’lgan masofa kvadrati
ko’paytmasining yig’indisiga teng.
"https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Aylanama_harakat_dinamikasi
&oldid=3334332" dan olindi

---

Matndan 
CC BY-SA 3.0
litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).