Az eBook Archive
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mövcudluq və Varlıq eyni şeydir?
Sən Varlığı dərk etməyə başladığın anda, Varlıq da öz-özünü dərk etməyə başlayır. Mövcudluq da elə budur. Varlıq, şüur və həyat eyni mənanı verdiklərindən, möv- cudluğun özünü dərk edən şüur və yaxud özünüdərkə gələn həyat olduğunu söyləmək olar. Ancaq sözlərə bağ- lanma və bunu anlamağa çalışma. Sənin anda mövcud olmaq üçün dərk etməli olduğun heç bir şey yoxdur Sizin indi söylədikləriniz mənə aydındır, ancaq bu o demək deyilmi ki, mütləq üstün reallıq hələ bütövləşməyib və onun in- kişaf prosesi hələ davam edir? Tanrının şəxsi təkamülü üçün ona zaman lazımdır? Əlbəttə, lazımdır, ancaq bu məsələyə məhdud dünya nöqteyi-nəzərindən baxdıqda. Bibliyada Tanrı deyir: “Mən Alfa və Omeqayam, Mən yaşayan Tanrıyam”. Tanrının olduğu, yaşadığın zamansız aləmdə başlanğıc və son, Alfa və Omeqa Birdir, bir zamanlar var olan və olacaq hər şeyin mahiyyətidir, daim aşkar ol- mayan birlik və mükəmməllikdir, insan idrakının xəyal edə və qavraya biləcəyi şeylərin xaricindədir. Bununla belə, dağınıq və rabitəsiz görünən formalar dünyasında zamansız mükəməllik inanılmaz və anlaşılmaz bir kon- 136 sepsiyadır. Burada hətta əbədi mənbədən gələn işıqdan başqa bir şey olmayan şüur belə, gələcək inkişafa məxsus predmet kimi görünür. Amma mütləq mənada bu belə deyil. Ancaq hər necə olsa da, icazə ver bu dünyadakı şüurun təkamülü haqqında söhbəti davam etdirim. Var olan hər şey Varlığa, İlahi mahiyyətə və müəyyən dərə- cədə şüura malikdir. Daşın belə, ibtidai şüuru var, yoxsa o olmaz, onun atom və molekulları dağılardı. Hər şey canlıdır. Yer, Günəş, bitkilər, heyvanlar, insanlar; bütün bunlar şüurun müxtəlif səviyyədəki təzahürünün mahiy- yətidir. Forma olaraq təzahür etmiş şüurdur. Şüur ümumi şəkil və formalar, düşüncə və maddi formalar aldığında dünya yaranır. Təkcə bizim planetdə həyatın milyonlarca növ və forması var. Dənizdəki, quru- dakı, havadakı formalara baxın, bu formalar milyonlarla dəfə kopyalanmış, çoxalmışdır. Bu nə üçündür? Bəlkə, kimsə oyun oynayır, forma oyunu? Qədim hind kahinləri özlərinə məhz bu sualı veriblər. Onlar dünyanı Lilu 5 , Tan- rının oynadığı ilahi bir oyun kimi görüblər. tamamilə ay- dındır ki, vahid-tək həyat formaları bu oyunda çox böyük məna daşıya bilməz. Dənizdə, bir çox varlıqlar (həyat for- maları) dünyaya gəldikdən sonra ancaq bir neçə dəqiqə həyatda qala bilir. İnsan bədəni də öldükdən sonra çox tez bir zamanda toza çevrilir, və sanki heç vaxt belə adam 5 Lilu (ing. Leeloo) — uydurma personaj, Beşinci element fantastik filminin baş qadın qəhrəmanı. 137 olmayıb. Bu, faciəvi və qəddarcadırmı? Bəli, ancaq bir şərtlə ki, hər bir növ üçün ayrıca kimlik yaratmayasan yoxsa şüurun özünü bu formada ifadə edən İlahi mahiy- yət olduğunu anlamayacaqsan. Lakin nə qədər ki saf şü- urdan ibarət olan öz ilahi mahiyyətini anlamırsan, buna nail ola bilməzsən. Əgər sənin akvariumunda bir körpə balıq dünyaya gələrsə, sən ona Con adını verərsənsə, ona doğum haq- qında sənəd alarsansa, ona öz ailəsi haqqında danışarsan- sa, ancaq bir dəqiqədən sonra onu akvariumun başqa bir sakini yeyərsə, bu artıq faciədir. Bu ona görə belə görü- nür ki, sən balaca balığa xəyalən öz mənliyin vasitəsi ilə ayrıca bir mahiyyət vermisən, ancaq əslində o belə deyil. Sən dinamik prosesin, molekulyar rəqsin bir hissəsindən yapışaraq, onu öz təxəyyülündə xüsusi bir varlığa çevir- misən. Şüur aldadıcı zahir qılığına bürünərək, müxtəlif for- malara düşür və bu formalar o dərəcədə mürəkkəbləşir- lər ki, şüur özü karıxıb qalır. Müasir insanların şüuru tamamilə onların zahiri görünüşü ilə eyniləşib. O özünü yalnız forma şəklində görür və ona görə də, daim öz fizi- ki və ya psixoloji formasının məhv olacağından qorxur. Eqoist idrak da elə budur və həyatın mahiyyətinin ciddi təhrifi də məhz buradadır. Hər şey elə görünür ki, sanki təkamül prosesi dalana dirənib və lazım olmayan yerə hərəkət edir. Hətta bu da İlahi oyunun bir hissəsidir. Ən 138 nəhayət, bu disfunksiyanın yaratdığı iztirab yükü şüuru formadan ayrılmağa itələyir, onu forma yuxusundan ayıl- dır: şüur özünüdərkə qayıdır və bu zaman itirildiyi dövrə nisbətdə qat-qat daha dərin olur. İsa bu prosesi atasının evini tərk edən, var-dövlətini dağıdan, dilənci vəziyyətinə düşən və axırda iztirab için- də evə qayıdan fərsiz oğul hekayəsində təsvir edir. O, ev- lərinin kandarında peyda olanda, atası onu əvvəlkindən daha böyük sevgi ilə qarşılayır. Oğul yenə əvvəlki halın- dadır, ancaq eyni zamanda əvvəl kimi deyil. O yeni key- fiyyət qazanıb – dərinlik. Hekayə şüursuz mükəmməlik- dən şüurlu mükəməlliyə doğru qüsurlu və “pis” yolla edilən səyahətdən bəhs edir. Öz idrakının izləyicisi olmaqda hansı daimi əhəmiy- yətin və dərin mənanın olduğu indi sənə aydındırmı? Sən onu müşahidə edəndə şüurunu fikir formalarından təcrid edirsən və o bizim dediyimiz kimi, izləyici, ya da şahid olur. Bunun nəticəsində izləyici, yəni forma xaricindəki təmiz şüur güclənir, zehni proseslər isə zəifləyir. Biz idra- kın müşahidə olunmasından danışanda, həqiqətən kos- mik önəmi olan hadisəni şəxsiləşdiririk: şüur oyanır, for- ma ilə eyniləşmə illüziyasından azad olur və ondan ayrı- lır. Xronoloji zaman kateqoriyasından çıxış etsək, bu uzaq gələcəkdə baş verə biləcəyi ehtimal olunan hadisənin müjdəçisidir ancaq eyni zamanda onun bir parçasıdır. Bu hadisə "dünyanın sonu" adlanır. 139 & Şüur özünü fiziki və xəyali formalarla eyniləşdirməyi dayandıranda, bizim saf və işıqlı şüur dediyimiz şüur, ya da mövcudluq olur. Bu artıq bəzi fərdlərdə baş verib və görünür, tezliklə labüd olaraq daha iri miqyaslarda baş verməlidir, ancaq dəqiq olacağına, hər halda, mütləq tə- minat yoxdur. Bəşəriyyətin böyük hissəsi hələ ki eqoist tərzdə fəaliyyət göstərən şüurun məngənəsində sıxılır: in- sanlar özlərini idrakları ilə eyniləşdirir və ona həyatlarına nəzarət etmək imkanı verirlər. Əgər onlar öz ağıllarından vaxtında azad ola bilməsələr, o sadəcə onları toza döndə- rib məhv edəcək. Onlar getdikcə artan təlaş, konfliktlərin dərinləşməsini, əhali artımı hiss edəcək, xəstəliklərdən əzab çəkəcək, çıxılmaz vəziyyətə düşəcək, ümidsizliyə düçar və dəli olacaqlar. Eqoist şüur batmaqda olan gəmi- yə bənzəməyə başlayıb. Əgər onu tərk etməsən, onunla birlikdə suyun dibinə gedəcəksən. Kollektiv eqoist şüur planetimizdə kök atmış təhlükəli və dağıdıcı şeydir. Əgər insan şüuru olduğu kimi qalsa, səncə, planetimizin axırı necə olacaq? Artıq insanların çoxunun öz idraklarından qurtulub nəfəslərini dərə biləcəkləri, qayıda biləcəkləri yeganə yer düşüncələrindən aşağıdakı şüur səviyyəsidir. Bu, gecə yatan zaman hər bir insanda olur. Lakin müyyən dərə- cədə sekslə məşğul olarkən, alkoqolun və əqli aktivliyi məhdudlaşdıran digər narkotik vasitələrin təsiri ilə də 140 baş verə bilir. Əgər alkoqoldan, sakitləşdirici dərmanlar- dan və qadağan olunmuş narkotik maddələrdən geniş istifadə olunmasaydı, insan idrakının dəliliyi indikindən qat-qat parlaq və aşkar olardı. Mənə elə gəlir ki, bu vasi- tələrdən məhrum olan əhalinin böyük hissəsi həm özü, həm də ətrafdakılar üçün təhlükəli olacaq. Narkotik mad- dələr onları bataqlıqda saxlayaraq fəaliyyətlərinə mane olur. Bu maddələr ancaq faydasız köhnə zehni strukturu dağıtmaqdan və yüksək şüurun yaranma prosesini lən- gitməkdən ibarətdir. Bununla belə ayrı-ayrı şəxslər bu vasitələrin köməyi- lə idraklarının onlara verdiyi əzablardan bir qədər qurtu- la bilirlər. Ancaq elə həmin vasitələr də təfəkkürlərinin üzərinə qalxıb, bu yolla həqiqi azadlıq əldə etmələri üçün zəruri olan şüurlu mövcudluğu yaşamalarına mane olur. Şüurun ulu əcdadlarımızın, eyni zamanda, bitkilərin və heyvanların təfəkkürünə bərabər daha aşağı səviyyəsi- nə düşmək bizim üçün seçim predmeti deyil. Geriyə yol yoxdur. Əgər insan irqi varlığını davam etdirəcəksə, növ- bəti bir mərhələyə keçməlidir. Milyonlarca müxtəlif for- mada təzahür edən şüur bütün kainatda təkamül edir. Beləliklə, biz bunu etməsək belə, kosmik miqyasda bu- nun heç bir əhəmiyyəti olmayacaq. Şüurun inkişafı heç vaxt dayanmayacaq, o daim böyüyəcək və özünü başqa cür ifadə edəcəkdir. Lakin mən burada dediyim, sənin məni dinləməyin və ya bu sətirləri oxumağının özü açıq 141 şəkildə göstərir ki, planetimizdə yeni şüur artıq ayaq açıb yeriməkdədir. Bunda şəxsi heç nə yoxdur: mən sənə bir şey öyrət- mirəm. Sən elə şüurun özüsən və öz-özünü dinləyirsən. Belə bir şərq kəlamı var: “Təlimi müəllim və şagird bir- likdə yaradır”. Sözlər istənilən halda öz-özlüyündə xüsusi bir rol oy- namırlar. Sözlər həqiqəti əks etdirmir, onlar sadəcə onu göstərir. Mən sənə mövcudluq durumunda müraciət edi- rəm, səndə mənə qoşula və bu duruma daxil ola bilərsən. İstifadə etdiyim hər sözün bir keçmişə sahib olmasına və keçmişdən gəlməsinə baxmayaraq, indi dediyim sözlər, adi sözlər kimi daşıdıqları anlamdan tamamilə ayrı olaraq, mövcudluğun yüksək-enerji tezliyini özündə əks etdirirlər. Sükut mövcudluğun daha güclü daşıyıcıdır, ona görə də, bu sətirləri oxuyarkən və ya mənim sözlərimi dinlə- yərkən, sözlərin arasında əriyən, onların altında yatan sa- kitliyi hiss etməyə çalış. Aralıqlara və boşluqlara münasi- bətdə şüurlu ol. Harada olursan-ol, sakitliyi dinlə, çünki bu mövcudluq halına ən sadə və qısa yoldur. Səs-küy və gurultu olsa belə, daima onların altında və arasında bir səssizlik var. Səssizliyi dinləmək dərhal daxili sakitlik ya- radır. Yalnız içindəki sakitlik ərtafdakı səssizliyi qavra- mağa qadirdir. Bəs sakitlik özü nədir: mövcudluğun özü, 142 ya da fikir formalarından azad şüur deyilmi? Bu haqqında danışdığımız şeyin canlı realizasiyasıdır. MƏSİH S ənin İlahi Mövcudluğunun Reallığı Heç bir sözə bağlanma. “Mövcudluq” sözünü “Məsih” sözüylə əvəzləyə bilərsən, əlbəttə, o daha mənalıdırsa. Məsih sənin İlahi mahiyyətin, yaxud Şərqdə hərdən deyildiyi kimi, həqiqi mənliyindir. Məsih-lə mövcudluq arasında yeganə fərq odur ki, Məsih səndə daim var olan (bunu dərk edib-etməməyindən asılı olma- yaraq) ilahiliyi idarə etdiyi halda, mövcudluq sənin oyan- mış ilahiliyini və ya İlahi mahiyyətini təcəssüm etdirir. Sən Məsihdə heç bir keçmişin və gələcəyin olmadığı- nı anladıqda Onun haqqında bir çox yanlışlıqların aradan qalxacaq. Məsih olub və ya olacaq fikrini söyləməkdə ter- minoloji ziddiyyət təşkil edir. İsa olub. O, iki min il əvvəl yaşamış və ilahi mövcudluğun, öz həqiqi təbiətinin təcəs- sümü olmuş bir insandır. Ona görə də deyib: “İbrahim- dən qabaq Mən vardım”. O “Mən İbrahim doğulmamışdan əvvəl yaşayırdım” deməyib. Bu o mənaya gələ bilər ki, o özünü zaman və forma ilə eyniləşdirir və nizamda (ölçüdə) mövcud olmaqda da- vam edir. Keçmiş zamanda başlayan cümlədə işlənən mən |