Az ərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya kolleci
Yüklə 258,53 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Az ərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya kolleci
“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi”
f ənninin
PROQRAMI
040570
– “Geyimlərin modelləşdirilməsi və konstruksiya edilməsi ” 040569 - “ Tikiş məmulatlarının texnologiyası”
040105 “İnformatika müəllimliyi” (ümumi orta təhsil bazası üçün)040548 “Informasiya texnologiyası sistemləri
Az ərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin Metodiki şurasının 15 sentyabr 2017-ci il tarixli iclasının qərarı ilə təsdiq edilmişdir.
( Protokol № 1 )
Bakı 2017 T ərtib etdi: Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin müəllimi
Əyyubova Gülnaz Hüseyn
Kollecinin müəllimi
Əliyeva Kəmalə Teymur R əy verənlər: Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin f ənn birliyinin sədri
1. Bağırova Nazirə Əhməd
İZAHAT VƏRƏQI
“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənni üzrə tərtib olunmuş proqram “Geyimlərin modell əşdirilməsi və konstruksiya edilməsi” ixtisasında tədris edilir. Fənnin tədrisinə ayrılan saatın miqdarı – 90 saatdır.
“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” kursu üç müstəqil fənni əhatə edir: 1.
Əmək mühafizəsi (İstehsalatda həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi). 2.
Mülki müdafiə (Fövqəladə hallarda həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi). 3. Tibbi bilikl ərin əsasları.
“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi”, “Əmək mühafizəsi”, “Mülki müdafiə” və “Tibbi biliklərin əsasları” fənlərinin kursu üzrə proqram Azərbaycan Respublikası Prezidentin 17.04.1998- ci il tarixli 700 saylı fərmanı, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25.09.1998-ci il tari
xli 193 saylı qərarı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yaradılması haqqında 16.12.2005-ci il tarixli 1182 saylı fərmanı və Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əsasnaməsi (19 aprel 2006-cı il №394) əsasında işlənilib hazırlanmışdır. Az
ərbaycan Respublikası “Hər kəsin təhlükəsiz və sağlam şəraitdə işləmək” hüququnu özündə təsbit edir. Konstitusiyada vətəndaşların əmək, istirahət, təhsil, ictimai təminat hüquqları və onların vəzifələri müəyyən edilmişdir. İstehsalatda sağlam və təhlükəsiz əmək şəraiti yaratmaqdan ibarətdir. Əmək mühafizəsinin əsas vəzifəsi zəhmətkeşlərin daim sağlamlığını qorumaq, icra edil
əsi işlərin təhlükəsizliyi üçün şərait yaratmaqdır.
“Mülki müdafiə”-nin öyrədilməsinin əsas vəzifəsi sülh və müharibə dövrlərindəki fövqəladə fallarda fəaliyyət göstərmək və orta ixtisas məktəblərində aldıqları ixtisasa müvafiq olaraq, obyektlərin sabit işinin təmin edilməsi üsullarını öyrətməkdir. Mülki müdafiənin məqsədi əhali, onun əmlakı və təbii mühit üçün mövcud olan təhlükəni, qorxulu halların növlərini və xüsusiyyətlərini dəqiq müəyyən etməkdir. Tibbi bilikl ərin əsaslarına yiyələnmək və fövqəladə hallarda əməli olaraq tibbi yardım göstərməyi bacarmaqdır.
MÖVZULAR ÜZRƏ SAATLARIN PAYLANMASI
№ Mövzuların adı Mühazirə Seminar 1.
Giriş. Fənnin məzmunu və rolu. 2 2 2. Meteoroloji parametrl ər 2
3. İstehsalat zədələnmələri və peşə xəstəlikləri törədən s əbəblər. 2 2 4. Peşə xəstəlikləri və onların profilaktikası üzrə tədbirlər. 2 2 5. İstehsalatda meteoroloji şəraitin normallaşdırılması. 2 2
Əsas zərərli istehsalat amilləri. 2 2 7. S əsin və titrəyişin insan orqanizminə təsiri. 2 2 8. İstehsalat tozlanması. 2 2 9. İş yerlərinin işıqlandırılması. 2 2
10. Elektromaqnit, elektrik v ə maqnit sahələrinin təsiri. 2 2
əhlükəsizliyinin ümumi müddəaları. 2 2 12. Elektrik z ədələnmələri. 2 2
Elektrik mühafizə vasitələr və onlardan istifadə qaydaları. 2 2 14. Partlayış və yanğın təhlükəsizliyi. 2 2
ərdi mühafizə vasitələri. 2 2 16. Fövqəladə hallar və onların xarakteristikası. 2 2
Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi 2 2 18. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması. 2 2
əzalar, fəlakətlər. 2 2 20. Z ərərçəkənə ilk tibbi yardımın göstərilməsi. 2 2
Elektrik c ərəyanından zərərçəkənə ilk
yardımın göstərilməsi. 2 2
Qanaxma zamanı ilk yardımın göstərilməsi. 2 2 23 Z ərərçəkənin aparılması və daşınması. 1 1
C əmi 45 45
MÖVZULAR VƏ ONLARIN İZAHI
Mövzu 1.Giriş. Fənnin məzmunu və rolu.- 4 saat “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənnin qaydaları və normaları, məzmunu və təyini. F ənnin istehsalatla əlaqəsi.Fəhlə və qulluqçuların əsas əmək, mülki müdafiə hüquqları və vəzifələri. Müdiriyyətin səlahiyyətləri. Neytrallaşdırma və kompensasiya. Qanunvericiliyi yoxlayan və ona nəzarət edən orqanlar.Təhlükəsizlik texnikası xidməti.
Meteoroloji parametrl ər onların müxtəlif iş şəraiti üçün sanitar normaları. Meteoroloji parametrl əri insan orqanizminə təsiri və onlardan mühafizə tədbirləri. Istehsalat binalarının mikroiqlim şəraiti. İqlim. İlin fəsli. Ventilyasiya. İsitmə sistemləri.
Z ərərli əmək şəraiti. İstehsalat zədələri. İstehsal zədələrindən mühafizə. Peşə x əstəliklərini törədən səbəblər. Zədələr. Peşə xəstəlikləri: K əskin peşə xəstəlikləri.
Xroniki peşə xəstəlikləri. Mövzu 4. Peşə xəstəlikləri və onların profilaktikası üzrə tədbirlər.- 4 saat Təhlükəsizlik texnikası, yanğın təhlükəsizliyi təlimatları. Travmalar. İstehsalatla əlaqəli və əlaqəsiz bədbəxt hadisələr. Peşə xəstəlikləri. İstehsalat zədələnmələri. İstehsalat zədələnmələri və peşə xəstəliklərinin göstəriciləri. Peşə xəstəliklərinin səbəbləri:
Texniki səbəblər.
Təşkilati səbəblər. Sanitariya –gigiyena səbəbləri.
Mövzu 5.İstehsalatda meteoroloji şəraitin normallaşdırılması.- 4 saat İstehsalat havasının meteoroloji şəraiti. Temperatur, nisbi nəmlik, havanın hərəkət sürəti, təzyiqi, istilik şüalanması .Yüngül, orta ağırlıqlı və ağır işlər.
Havanın nəmliyi. Mütləq nəmlik və nisbi nəmlik. Nəmliyi ölçmək üçün cihazlar. Hiqrometr, hiqroqraf, psixrometr. Havanın hərəkət
sürətini ölçən
cihazlar. Katatermometrlər, anemometrlər. Havanın temperaturu. Mövzu 6.Əsas zərərli istehsalat amilləri.- 4 saat Z ərərli və təhlükəli istehsalat amilləri: Fiziki. Kimy
əvi. Bioloji. Psixofizioloji. İnsan üçün zərərli fiziki amillər. Kimyəvi təhlükəli və istehsalat amilləri: ümumi toksik, qıcıqlandırıcı, sensibilizasiyaedici, mutagen, kanserogen. Bioloji təhlükəli və zərərli istehsalat amill əri: mikroorqanizmlər, makroorqanizmlər. Psixofizioloji və zərərli istehsalat amill əri: statik və dinamik, psixi-əsəbi gərginlik.
S əs –küy və titrəyişin növləri. Mexaniki, zərbəli, aerodinamik. Səs-küyün uzunmüddətli v ə qısamüddətli təsiri. İstehsalatda səs-küy və titrəyişin aradan qaldırılması yolları. Texnoloji v ə konstruktiv dəyişikliklər, təşkilati-texniki tədbirlər, izoləedici və titrəyiş azaldan materialların tətbiqi, fərdi mühafizə vasitələrinin tətbiqi. İnfrasəslər, ultrasəslər. Səsin intensivliyinin, s əs tezliyinin insan orqanizminə təsiri. Eşitmə sərhədi, ağrılar sərhədi.
İstehsalat tozlarının yaranma səbəbləri. Üzvi və qeyri-üzvi tozlar. Fiziki, kimyəvi xassələri, partlayış, zəhərliliyi. İstehsalat tozu ilə mübarizə. Havada tozluluq dərəcəsini müəyyən edən üsullar. Çəki üsulu, elektrik üsulu və foto elektrik üsulu. Ümumi, yerli, qarışıq ventilyasiya. Təbii ventilyasiya, mütəşəkkil ventilyasiya, qeyri- mütəşəkkil ventilyasiya. Süni ventilyasiya. Mövzu 9. İş yerlərinin işıqlandırılması.- 4 saat Təbii işıqlandırma.Təbii işıqlanma əmsalı. Yandan işıqlanma. Yandan və üstdən işıqlanma. Süni işıqlandırma. Ümumi işıqlandırma və qarışıq işıqlandırma. Süni işıqlandırmanın hesablanma üsulları. Nöqtə üsulu, vatt üsulu, qrafiki üsul, işiq seli üsulu. Mövzu 10. Elektromaqnit, elektrik və maqnit sahələrinin təsiri.- 4 saat S əs-küy mənbəyinin gücünün azaldılması, udulan şüanın intensivliyi, səsuducu vasit ələr. Elektromaqnit enerji mənbələri, elektromaqnit sahəsinin insan orqanizminə təsiri, yüksək gərginlik . Ultrasəs. İnfrasəs.
Elektrik c ərəyanının insan orqanizminə təsiri. Cərəyanla onun təsir müddəti arasında olan asılılıq. Om qanunu. Işçinin elektrik təhlükəsizliyi şəraiti. Elektrik təhlükəsizliyinin əsas şərtləri. Elektrikdən mühafizə və yerlə birləşdirilmə.
ədələnmələrini törədən amillər. Elektrik yanıqları. Elektrik nişanları. Dərinin metallaşdırılması. Mexaniki zədələnmələr. Elektrik oftalmiya. Elektrik zədələnmələrinin ağırlığına görə dərəcələri (I, II, III, IV dərəcə). Elektrik zədələnmələrinin dərinliyinə görə yanıqlar (I, II, III, IV dərəcə).
Elektrik mühafizə anlayışı. Elektrotexnoloji qurğular. Elektrik qövsü. Mühafizə vasitələri v ə kateqoriyaları: Kollektiv mühafizə vasitələri, Fərdi mühafizə vasitələri. Elektrik mühafizə vasit ələrinin tətbiqinə görə bölündüyü qruplar: əsas və əlavə. Əsas mühafizə vasitələri (izoləedici ştanqlar, izoləedici və elektrik ölçü kəlbətinləri, g ərginlik göstərənlər, dielektrik əlcəklər). Əlavə mühafizə vasitələri (dielektrik qaloşlar, dielektrik xalçalar, daşınma, yerlə birləşmələr, izoləedici altlıqlar və qoyulmalar, hasarlayıcı quruluşlar, təhlükəsizlik nişanları və plakatları). Mövzu 14.Partlayış və yanğın təhlükəsizliyi.- 4 saat Partlayış və yanma proseslərinin mahiyyəti. Öz-özünə alovlanma. Alovlanma mənbəyi. Yanmanın dayanması üçün lazımi şərait. Tikinti materialların və konstruksiyaların oddan mühafizəsi. Texnoloji proseslərin yanğın profilaktikası. Yanğınsöndürmə. Su ilə yanğınsöndürmə. Yanğın söndürülməsi üçün təyin olunmuş qurğular. Yanğın siqnaliza- siyası sistemləri və qurğuları. Mövzu 15.Fərdi mühafizə vasitələri.- 4 saat F ərdi mühafizə vasitələri. Tənəffüs üzvlərinin mühafizə vasitələri. Təhlükəli və zərərli proseslərin yerinə yetirilməsi zamanı işləyənlərin bədənini, eşitmə və görmə üzvlərini qorumaq üçün istifadə olunan fərdi mühafizə vasitələri. Xüsusi iş geyimləri, müxtəlif gözlüklər, qoruyucu qurşaqlar. Tənəffüs üzvlərini iş yerinin havasında olan zəhərli maddələrdən qorumaq üçün istifadə olunan qoruyucu vasitələr. Əleyhqazlar və toz əleyhinə respiratorlar. Süzücü, şlanqlı və izoləedici əleyhqazlar
Fövqəladə hallar. Fövqəladə hadisələrin vaxtında proqnozlaşdırılması, aşkar edilməsi, qa rşısının alınması. Mülki-mühafizə konsepsiyası. Əhali, onun əmlakı və təbii mühit üçün mövcud olan təhlükə. Qorxulu hallar. Qorxulu halların növləri. Fövqəladə halların xarakt
eristikası: hidrometeoroloji (daşqın,sel və s.), geoloji.
Mövzu 17.Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi.- 4 saat Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi. Əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və üsulları. Mülki müdafiənin mühafizə qurğuları. Sığınacaqlar. Sığınacaqların həcmi. Daldalanacaqlar. Sad ə daldalanacaqlar. Mühafizə qurğularının qorunub saxlanması, fövqəladə hallarda istismarı. Köçürülmə tədbirləri. Köçürülmə orqanları. Yardımçı vasit ələr.Tibbi fərdi mühafizə vasitələri. Mövzu 18. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması. - 4 saat F
övqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə işlərin növbəliyi, ardıcıllığı və m ərhələləri. Bərpa işlərinin növləri. Fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan qaldırılmasına c əlb edilən qüvvə və vasitələr. Mövzu 19. Qəzalar, fəlakətlər.- 4 saat Q əza və təbii fəlakət nəticələrinin aradan qaldırılması. Zədələnmə (zəhərlənmə) ocaqlarında, fəlakətli subasma zonalarında və təbii fəlakət rayonlarında zərər çəkmiş əhaliyə yardım. Qəzaları və təbii fəlakət nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə tədbirlər (passiv,aktiv), f əlakətlərin (istehsalat qəzaları və kortəbii hadisələrin) nəticələrin aradan qaldırılmasının qruplaşdırılması (I - VI qrup).
Mövzu 20. Zərərçəkənə ilk tibbi yardımın göstərilməsi.- 4 saat
Ümumi tələblər. Müxtəlif səbəblərdən törənən zədələr. İlk yardımın effektivliyi (cəld h ərəkət, zirəklik, bacarıq). İlk yardımın şərtləri, növləri (süni nəfəs, qanaxmanın dayandırılması, çıxma və sümük sınmasında ilk yardım). Tibbi heyət. Canlandırıcı t ədbirlər. Zərərcəkənin daşınması. Mövzu 21 .Elektrik cərəyanından zərərçəkənə ilk yardımın göstərilməsi.- 4 saat
Elektrik c ərəyanından zərərçəkənə ilk yardımın göstərilməsi (tez və düzgün). Z ərərçəkənin yardım göstərən şəxsin mühafizəsi. Z ərərçəkənin v əziyyətinin müəyyənləşdirilməsi. İldırımvurma.Ilk yardım.
İlk yardımın əsas qaydaları. Sıxac qoyma. Sıxac qoyma vaxtının qeydə alınması. Əl və ayaqda z əif qanaxma zamanı ilk yardım. Baş və ya bədəndə qanaxma zamanı ilk yardım. Daxili qanaxma. H əkimə qədər, həkim yardımı.
Z ərərçəkənin aparılması, daşınması qaydaları. Zərərçəkənin xərəyə qoyulması və daşınması. Xüsusi
komandanın çağırılması. Zərərçəkənin v əziyyətinin müəyyənləşdirilməsi. Şina və sarğının qoyulması. Xəstənin arabaya və ya maşına yerl
əşdirilmə qaydası. ƏDƏBİYYAT 1.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası . Baki, 1995. 2.
Müəssisələrdə texniki təhlükəsizlik və əməyin mühafizəsini təşkilinə dair mühüm aspektlər.Bakı, 2007. 3. Ocaqov H.O. Fövqəladə halların idarə olunması./dərslik. Bakı, 2008. 4. Ocaqov H.O. F övqəladə hallarda həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi./Mülki müdafiə (mühafizə). Bakı, 2010. 5.
Ocaqov H.O. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması. Bakı, 2009. 6.
Ocaqov H.O.və başqaları. Zəhərli maddələr və onlardan mühafizə./Dərs vəsaiti. Bkı, 1998.
7. Şixəliyev F.A. Əmək mühafizəsi. Bakı 1981.
Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin müəllimi Əyyubova GülnazHüseyn qızı tərəfindən “Həyat f əaliyyətinin təhlükəsiz-liyi” fənnindən tərtib edilmiş proqrama veril ən
R Ə Y
İPSF –BO4.2 “Geyimlərin modelləşdirilməsi və konstruksiya edilməsi”ixtisasında t ədris edilən “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənni üzrə proqram yeni təhsil planına uyğun olaraq tərtib edilmişdir. Bu f ənn üzrə proqram təhsil planında nəzərdə tutulmuş mühazirə saatlarına uyğunlaşdırılmışdır. Mütəxəssis hazırladığı üçün nəzərdə tutulmuş fənn üzrə tələblərə lazimi bilik v ə vərdişlər aşılanmalıdır. Bunu nəzərə alaraq proqramda mühazirə mövzuları texnoloji ardıcılıqla sadədən mürəkkəbə doğru istiqamətində seçilmişdir. Yeni t əhsil planına uyğun olaraq “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənnindən hazırlanmış proqram qənaət bəxşdir. Bu f ənn proqramının təsdiq edilməsi metodik şuraya tövsiyyə edilir.
Babayev Balaş Vəli oğlu Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin şöbə müdiri
Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin müəllimi Əyyubova Gülnaz Hüseyn qızı tərəfindən “Həyat f əaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənnindən tərtib edilmiş proqrama veril ən
R Ə Y
Dünyada baş verən hadisələr, silahlı münaqişələr təhlükəsinin mövcud olması bizi hərbi işin inkişaf tendensiyalarına bir daha diqqət yetirməyə, silahlı mübarizə vasitələrinin xüsusən də nüvə silahının dövrümüzdəki rolu və yeri barədə düşünməyə vadar edir. Buna görədə biz mühafizə doktirinasınıhazırlayarkən iki mühüm cəhəti əsas götürə bilərik. Birinci,
nüvə təhlükəsi nəzərə alınmalı və mühafizə proqramında bu amil əsas götürülməlidir.İkinci,əhalinin eləcədə təsər-rüfatobyeklərinin kütləvi qırğın silahlarından mühafizəsinə diqqət ayrılmalıdır. M əhs bu baxımdan G. H. Əyyubova tətəfindən hazirlanan proqram da müha-fizə sistemi qarşisinda texnogen və təbii qəzalardan mühafizə problemi önə verilmişdir. Proqram 90 saat h əcmində orta ixtisas təhsilli mütəxəssis hazırlığı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Proqram izahat vərəqəsindən, 3 bölmə, 23 mövzu və ədəbiyyat siyahisindən ibar ətdir. Proqram qənaətbəxş sayılır və nəşri məqsədəuyğun hesab edilir.
Bağırova Nazirə Əhməd qızı Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin f ənn birliyinin sədri Yüklə 258,53 Kb. Dostları ilə paylaş:
|