AZƏrb ay can miLLİ elmlər akademiy asi folklor institutu

NƏTİCƏ
Türk  mifoloji  obrazlarının  struktur-semantik  xüsusiyyətlərinin 
sistemli  araşdırılması  sonu  gəlinən  başlıca  qənaətləri  aşağıdakı  şəkildə 
ümumiləşdirmək miimkündür:
-   folklor  modoniyyəti  ilə  daim  yaradıcüıq  içərisində  olub  yeııidən 
yeniyə axaraq  hər an dəyişən və dəyişə-dəyişə özüııü də qorııyan,  bununla 
belə  hər  dəfəsində  sanki  yenilənən  təbiət  arasında  bəıızərlik  vardır.  Otıa 
görə  də  sinergetika  nöqteyi-nəzərindəıı  yanaşılması  folklor  əııənəsinin 
özünütəşkil  və  tənzimləmə  gücünə  sahib,  öz-özünü  quıan  bir  proses 
olduğunu  göstərir,  bununla  folklorşünaslığm  ümdə  problemləriniıı  lıəllinə 
kömək edir;
-   milli  mifoloji  düşüncə  sisteminin  hər  bir  struktıır  elementiııdə 
etnik-mədəni  ənənə  haqda  informasiya  qərar  tutmıışdur  ki,  bu  eyııi 
zamanda  əski  və  ənənəvi  diinyagöriişü  ilə  birbaşa  bağlı  miloloji 
varhqlarm,  hami  ruhların,  anlayış-obrazlarm  və  s.  hörümçəyin  bağladığı 
tor misalı  yaxud biri-birindən  xəbərdar lıüceyrələr kimi  öz aralannda  bəlli 
ölçüdə əlaqələndiyi deməkdir;
-   mif  və  folklor  mətnbrinin,  mifoloji  informasiya  daşıyan  digər 
etnoqrafik  və  dil  materiallarmm  geniş  istifadəsi  yokıyla  mil'oloji 
obrazların  simvolikası  və  struktur-semantik  xüsusiyyətlərinin  sistemli 
öyrənilməsi  göstərir  ki,  ənənənin  təbiəti  üınumi  sistem  nəzəriyyəsi 
işığında  özünütəşkiletməniıı  köklü  prinsipbrinə  uyğun  araşdırılmalıdır. 
Yaratdığı  mətnlər və  bu  mətnlərdə yer alan  mifoloji  obrazlar abm i  ilə  lıar 
bir etnik-mədəni ənənə sistemliiik təşkil edir;
-   etnik-mədəni  ənənə  çərçivəsində  zaman  keçdikcə  variasiyaya 
uğraya 
bilon 
mifoloji 
obrazların 
təkamülü 
onların 
öziiniitəşkil 
dinamikasının da ayrılmaz cəhətini təşkil edir. Həıniıı  varlıqlann təşəkkülü 
vo  təkamülünün  nədən  məhz  bu  şəkildə  baş verdiyi  deyil,  yalııız  песэ  baş 
verdiyinin  izlənilməsi  mümkündür.  Bu  iso  fıınksionallığı  və  semantikası 
baxımından  obrazın  т эп а   potensialındakı  ilkin  imkanların  sırayla 
uyğunluq  içərisində  bəlli  ölçüdə  var  ola  bilmə  şəklidir.  Mifoloji  obraz 
hətta  miiasir  folklor  ənənəsində  hansısa  əhəmiyyətli  transformasiyaya

т э г uz  qalmadan  arxaik  halmı  qoruyub  saxlaya  bilir.  Bununla  yanaşı, 
mifologiyaya  dair  son  illərin  araşdırmalan  artıq  mifoloji  personajm 
müxtəlif  mikroareallardakı  variatıvliyindən,  zarnan  keçdikcə  uğraya 
bildiyi  dəyişikliklərdən  söhbət  aparmaq  imkaııı  verir.  Bu,  artıq  xalq 
mədəniyyətiııdəki  obrazlann  bədii  əsərlərdə  yaradılan  ədəbi  obrazlardan 
açıq-açığına  fərqləndirilməli  olduğu  deməkdir.  Həqiqətən  də  xalq 
mədəniyyətindəki  mifık  mənşəli  obrazlar  bədii  əsərlərdə  yaradılan  ədəbi 
obıazlardan  əsaslı  şəkildə  və  açıq-açığma  seçilir,  metafora  və  simvoldan 
fərqli  olaraq  mifoloji  obrazlar  bütiinlüklə  hərfi  mənada,  tam  real  və  maddi 
qavramlmışdır;
-  arxaik strukturlu və т эп а  potensiah  geniş olan mifoloji obrazlann 
funksionallığmm,  simvolikası  və  semantikasmm  düzgün  qavranılması 
üçürt  onların  təbii  tarixi-mədəni  kontekstə  çıxarılması  və  türk  etnik- 
mədəııi  onənəsi  çərçivəsində  araşdınlması  zəruridir.  Bu  varlıqlann 
funksional-semantik  simvolikasınm  anlaşılması  üçün  onlann  indiki 
halmın  və  etııik-mədəni  sistemi  yaşadan  bir  ənənədən  alınmış  lıansısa 
bazırkı  şəklinin  araşdırılması  kifayət  etmir.  Əski  çağ  dünyaduyumu  və 
diinyadərkiııin  vasitəsi  olaraq  mifoloji  obrazlann  funksional-semantik 
təbioti  onlarm  yalniz indiki  şəkli deyil,  bu  şəklə diişənədək hansı  təşəkkül 
proseslərindən  keçə  bildiyi  müəyyan  olunmaqla  tam  anlaşıla  bilər. 
Keçdiyi təkamül  xətti boyunca daşıdığı funksiya mifoloji obrazm öz тэпа 
potensialına uyğun тйэууэп edilir.  Mifoloji varlığm funksiyası deyilərkən 
ənənədə  daim  onun  adına  bağlanan  hansısa  bəlli  bir  funksiya 
düşünülməməlidir;  mifoloji  sistemdə  əsas  vahid  kimi  diqqəti  öz  üzərinə 
çəkən  məhz ayrı-ayrı personajlar deyil, mifoloji funksiyalardır;
-  çağdaş elmi paradiqma işığmda və mifşünaslağa dair tədqiqatlarm 
hazırkt  səviyyəsindən  çıxış  edilərək  mifoloji  sistemin  bütöv  məıızərəsinin 
ayrı-ayrı  obrazlar  və  oıılann  funksiyalarmm  ayrıhqda  araşdırılması  yolu 
deyil,  məhz  mifoloji  fuııksiyalar  saviyyəsində  üzə  çıxanlması  yolu 
mümkün doğru yoldur,  çünki  mifoloji  sistemdə  təşəkkülü və  mövcudluğu 
baxımından  peısonajlann  funksiyaları  aparıcı  rol  oynayır.  Mifoloji  obraz 
zaman keçdikcə təkamül  edən və тйэууэп dəyişikliklərə  tmruz qala biləıı 
variantlarmın məcmusııdur. Odur ki, mifoloji sistemin bütövliiyü də özünü 
mifoloji  personajlar səviyyəsində təzahür etdirmir və bu  sistemin  mifoloji 
obrazlar  aləminin  bütöv  məıızərəsi  mifoloji  funksiyalar  səviyyəsində  üzə 
çıxanla  bilər.  Belə  bir  yanaşma  mifoloji  sistemi  həm  də  mifoloji 
funksiyalar sistemi olaraq səciyyələndirmək imkanı verir;
-   ümumtürk  mifoloji  dünya  modelinin  bir  biitöv  olaraq  bəıpası 
üçün  sistemin  mifoloji  personajlar  səviyyəsində  təsviri  deyil,  mifoloji 
ənənəııin  ilkin  qatmı  təşkil  eləyən  fıuıksiyalar  soviyyəsindo  araşdınlması 
qaçılmaz  bir  gerçoklikdir.  Molız  tiirk  mifoloji  varlıqlarma  mifologiyanın 
ilkin qatmı təşkil edən, mifoloji  sistemin biitün digər elementlərindən daha 
əvval  təşəkkiil  taparaq  özündə  onıın  эп  dayanıqh  qatım  tocəssüm  etdirəıı 
funksiyalar  kontekstində  yanaşılması  mifologiyanm  dünya  modeli 
səviyyəsində Ьэфаз
1
ш mümkün edir;
-   mifoloji  motiv  və  obrazlann  strukturuna  tarixdan  goləıı  faktlann 
yerləşməsi  isə  bolli  həddəcən  mümkiin  formalarla  məhdudlaşır,  gerçokdə 
baş  vermiş  hər  hansı  tarixi  hadisə  mifoloji  strukturların  hazır  qəlibbrinə 
sığdınbr  ki,  bu  zaman  da  həmin  tarixi  personajlaıa  onlan  məlız  folklor- 
mifoloji  nöqteyi-nəzərdən  əhəmiyyatli  və  mənalı  edən  funksiyalar  isnad 
olunur.  Eyni  varlıq  etnik-mədəni  sistemi  yaşadan  ənəııələrdə  ayn-ayrı 
adlarla, bəzən  isə tərsinə -  ayrı-ayrı personajlar da eyni,  yaxud ümumi bir 
adla  adlandırıla  bilir ki,  bu  eyni zamanda etnik-mədəni  ənənədə  qarşıhqh 
əlaqələnən  mifoloji  obrazlann  biri-birindən  təcrid  olıınımış  şəkildə 
araşdırılmasınm qeyri-mümkünlüyünə  işarə edir və beb bir gerçəyi  siibuta 
yetirir  ki,  mifoloji  obrazlann  mövcudluğunu  doğnıdan  da  onlann 
funksiyaları şərtləndirir;
-   sistem  olaraq  etnik-mədəni  эпэпэ  mifoloji  stnıkturlar  sayəsində 
özünü  təşkil  və  tənzim  edir.  İlkin  imkanları  özündə  cəmbşdirdiyiııdəıı 
sonrakı  bütün  dəyişilmələrinə  baxmayaraq,  qorunan  invariant  struktur  var 
ki, 
genczisinə 
görə 
mifoloji 
komplekslo 
bağlanan 
obrazların 
transfonnasiyalan  həmin  imkanlardan  keçir.  Bıı  mənada  mifoloji 
kompleksin evolyusiyası mahiyyətdə bir yaradıcılıq prosesidir.  Strukturlann 
intəhasızmış  kimi  görünən,  əslindo  isə  mövcudluğunun  şərli  olaıı  lıoınin 
variasiyaları  labirintdə  ilkin  imkanlar  təkamtilün  bəlli  qanıııılan  iizra  öz- 
özünü  təşkil  eloyon  sistemdə  iizə  çıxır,  təbiət  qanıınlarınm  osla  ziddiııə 
olmayaraq,  hörümçək  toru  kimi  münasibətlər  şəbəkosi  yaradır.  Çiinki 
bütövdən 
aynlan 
parçalar 
olduğuna 
transformasiyalar 
qarşılıqlı 
bağlılıqdadır  ki,  onlarm  da  yekunu  axır  nəticədə  invariant  strııkturıı  iizə 
çıxarmaq  imkam  verir.  Ən  müxtəlif transfomıasiyalannda  belo  əsas  ıııifin 
özülünü  тйэууэп  edən  başlıca  elementlərdən  heç  olmazsa  biri  (və  ya  bir 
neçəsi)  qorunub  qalır  ki,  həmin  elementlərə  görə  də  invariantın  bərpası 
mümkün  olur.  Bu  mənada  təkamül  sadəcə  yeni  nəyinsə  meydana  gəlməyi 
demək  deyil  və  bu  zaman  baş veıənlərdə təsadüfı  heç  пэ yer  alımr,  təsadiif 
kimi görünəıılərin öz içərisində belə qaııunauyğun bir bağlılıq vardır;

-   türk mifoloji  sistemində  bir  çox  arxaik  strukturlu  obrazlar  yer alir 
ki,  simvolikasma  görə  onlardan  эп zəngiııi  mifoloji  Ulu Ana  (Ulu  Ağ Ana, 
İlaha ana,  Ulu  Yer Ana)  adi  verilen kompleksdir.  Ulu Ana bir çox  mifoloji 
sistemləıdə  məna  potensiah  geniş  olan,  lakin  bütün  dəyişilmələrinə 
baxmayaraq,  qorunan  invariant  strukturdur.  Transformasiyaya  uğrayan 
həmin  kompleks  diferensiasiyaya  getdikcə  müstəqil  hami  ruh  flmksiyasi 
daşıyan  Umay,  A1  ruhu,  Qan  пэпэ,  nurani  dərviş  va  b.  obrazlar  silsilasi 
meydana  çıxaıaq  hər  biri  ayrılıqda  fəaliyyət  statusu  almışdır.  invariant 
strukturda  isə  qeyd  olunan  mifoloji  kompleksə  bağlandıqlan  üçün  həmin 
kompleksdən  qopub  aynlan  elementlər  ayn-ayrı  funksiyalar  yerinə  yetirə 
bildiyi kimi о strukturun müxtəlif görünən elementləri də zaman-zaman biri 
digərinin  yerinə  keçib  onunla  struktur-semantik  baxımdan  və  mifoloji 
simvolikasma görə yaxın, zaman-zaman da eyni bir funksiya icra edə bilir.
Ulu  Anamn  funksiyaları  başlanğıcdan bəri  bir  sıra  mifoloji  varlıqlar 
arasmda paylanmışdır ki, həmiıı funksiyalar da bağlılıqdadır və kompleksin 
semantik  törəmələri  olan  mifoloji  obrazlar  arasmda  az  qala  bütünlüklə 
qorunub  qalmışdır.  Bu  obrazlardan  heç  biri  özündə  Ulu  Ananm  başlıca 
mifoloji simvolikalannı aynlıqda bütünlüklə təmsil edə bilmir. Lakin həmin 
semantik  törəmə  olan  obrazların  hər  birinin  struktur-funksional  özəllikləri 
digərlərinin  də  özəlliklərinə  bağlıdır və  bu  xüsusiyyətlər  toplu  halmda  Ulu 
Ana  kompleksinin  strukturunu  müəyyən  edir.  Bu  mənada  Ulu  Ana  bir 
«əzsli  formul»  kimi  ondan  qopub  aynlan  hami  ruh  və  ya  obrazlann 
bənzərliyi  əsasmda  dayanaraq  funksional  baxımdan  о  varlıqlan  bir-birinə 
yaxınlaşdmr  və  bəzən  də  eyni  funksiyanm  daşıyıcısma  çevirir.  Məsələn, 
Qobustan  qaya  rəsmləri  arasmda  təsadüf edilən  gec  dövr  «Yallı»  səhnəsi 
həmin  səhnənin  təsvirindan  yuxarıda  yer  alan  və  artım  (ölümsüzlük, 
məhsuldarlıq)  rəmzi  bilinən  ilahi  qüvvəyə  -   ana  əcdadma,  başqa  sözlə, 
Ulu  Aııaya  tapımşm  izi  kimi  qəbııl  edilir.  «Yallı»  rəqs  admın  türk  xalq 
inanışlamıdakı  mifoloji  Al//Hal  anasımn  adıyla  əlaqələndirilməsi  bu 
kontekstdə  özünii  doğruldur.  Eləcə  də  Umay  obrazı,  haqqında  danışılan 
mifoloji kompleksin transformasiyaya uğramış olan şəkillərindəndir və «yer 
ilahosi,  yer  ruhu»  sayılması  onun  arxaik  cizgili  olduğunu  göstərir.  Umay 
Ananm  yer  ruhu  Ulu  Ana  ilə  bağhhğımn  aydın  izi  ona  bir  sıra  türk 
xalqlannda «Ulu Ağ Ana» deyilməsi faktında da qorunub qalmışdır və s.;
-   terminoloji  baxımdan  bir  çox  problemlərin  olduğu  türk 
mifologiyasmda həmçiııin  mədəııi  qəhrəman anlayışı  ilə  bağlı  dolaşıqlıqlar 
mövcuddur.  Bela  ki,  zaman-zaman  epik  qəhrəmaııla  mədəni  qəhrəman 
arasında  fərqlər  gözlənilmir.  Tədqiqatlarda  Türk,  Oğuz,  eləcə  də  Koroğlu
kimi  çox  vaxt  sadəcə  epik  qəhrəmaıılar  kimi  təqdim  olunan  obrazlar,  mif 
mətnlərindən  də  açıq-açığına  anlaşıldığı  kimi,  genezisdə  mədəni 
qəhrəmanlardır.  Türk mədəni  qəhrəman  tipi  ilə yanaşı,  ilkin əcdad  və  göy 
oğlu  obrazlarım  da  səciyyələndirən  özünəməxsus  əlamətlər  vardır. 
Ənənəvi  türk  madəniyyətindən  danışılarkən  işlədilən,  əsliııdə  isə  bu 
mədəni  ənənənin  təbiətinə  zidd  gələn  «yer  allahı»,  «göy  allahı»,  «Taıırı 
oğlu»,  «su  tanrısı  (və  ya  ilahəsi)»,  dağ  tannsı»,  «torpağm  rəbbi»  və  b.k. 
ifadələr  də  özünü  doğrultmur.  Mədəni  ənəııənin  təbiətindən  gəlməyən  və 
milli  dini-mifoloji  düşüncə  sistemini  doğru-düzgün  əks  etdirmək  gücü 
olmayan həmin ifadələrlə bilərəkdən və ya bilmodən türk dininə çoxallahh 
bir  təkallahlıhq  donu  geydirilir.  Bir  deyil,  bir  çox  tanndan  bəhs  edib 
«allahlar»  adım  verdikləri  həmin  gözəgörünməz  qüvvətlər  isə  heç  də 
yunanlann  və  ya  romalılann  dinində  olduğu  kimi  panteon  təşkil  edərək 
vahid ümumi  sistemdə birləşmir.  Türk tannçılığında ilahilərin  iyerarxiyası 
olduğuna dair fikir də yanhşdır.
Kainatı bir bütün şəkliııdə qavrayan türklərin tannçı  dünyagörüşündə 
Taıırı heç hansı antropomorfik özəllik daşımamışdır. Bu kimi  iddialar кэпаг 
sistembrin  təsiri  ilə  gəldiyindən  adda-budda  olub,  etnik-mədəııi  ənənənin 
faktları ilə təsdiqlənmir;
-  türk mifologiyasında çox sayda obrazın -  hami  ruhlar sırasma aid 
edilə  bilən  övliya,  ərən  tipli  mifoloji  varlıqlann  funksiyaları  tanrıçıhq 
görüşləri  çərçivəsində  əbədi  Tanrmın  bütün  kainatı  əhatə  eləyən 
varhğmdan  qaynaqlanır.  Ölüb-dirilmə  ideyası  ilə  bağlılıqları  həınin 
obrazlarm  tannçılıq  dini-mifoloji  inanış  sistemi  işığında  araşdırıla 
bilməsini  mümkün  edir.  Övliya  və  hami  ruh  obrazları  ilə  bağlı  aıxaik və 
ənənəvi  folklorun  təbiətinin  gözdən  keçirilməsi  isə  bir  daha  göstərir  ki, 
ənənovi  mədəniyyətlə  yaşayan  xalqın  düşüncasini  hadisələrin  gerçəkdə 
baş  verib-vermədiyi,  onların  dəqiq  xronologiyası,  personajlarm  taıixən 
yaşayıb-yaşamadıqları  kimi  faktlar о qədər də maraqlandırmır,  yəni  şifahi 
əııəııə tarixi  bilgiləri qoruyub saxlamaq yolu tutmur;
-  hami ruhlar cərgəsinə mənsub olan  və təbii  obyektlərin təcəssümü 
sayılıb  «əyə»  (yiyə)  adıyla  bilinən  mifoloji  varlıqlarm  simvolikası  və 
semantik təbiətinin  araşdınlması  bu gizlin təbiət qüvvələrinə  inanışm türk 
dini-mifoloji 
dünyagörüşünün 
(«psixomental 
kompleks»lə 
bağlı) 
asaslarından  və  türk  mədəniyyətinin  sırf milli  özünəməxsusluğunu  ifada 
edon rəmzi  kodlarmdan olduğu gerçəyini sübuta yetirir;
-   hər  bir  etnik  mədəni  ənənənin  özlüyündə  bənzərsizliyini  iizə 
çıxarmaq  imkanı  verən  xalq  demonologiyası  mifoloji  ənənənin  ən  az

dəyişikliyə  uğrayan  qismidir.  Bu baxımdan  demonoloji  sistemə  daxil  olatı 
varlıqların simvolikası  və semantikasımn ümumtürk miqyasmda müqayisəli 
şəkildə  öyrənilməsi  ümumən  mifoloji  dünya  modelinin  bərpası  üçün  son 
dərəcə  əhəmiyyətlidir.  Həmin  obrazlar ümumi  səciyyəvi əlamətləriııə  görə 
arxaik  etııik-mədəni  informasiyamn  ən  dayaıııqlı  elementlərini  öziində 
qoruyub  saxlayır  və  aktual  inamşlar  sistemi  ilə  six  bağlıdır.  Onların  inam 
və  etiqadlarla  bağlılıqlannı  itirərək  inanışlar  sferasından  çıxıb  bədii 
təxəyyiil  sahəsinə  keçməsi  л'Э  nəticə  etibarilə  söyləyicilik  hadisəsinin 
faktma  çevrilməsi  özlüytindən  təbii  yolla  tarixən  folklor  ənənəsinin 
təşəkkiilünə xidmət etmişdir;
-  
inamlar  aktual  olduqca  bu  inamlara  bağlı  varlıqlarm  mifoloji 
rəvayətlərdən  nağıl  və  digər  folklor  mətnlərinə  yolu  bir  növ  qapalı  qahr, 
yəni  adı  ətrafinda  inamlar  öz  yaşarılığmı  itirib  unudulmadıqca  bağlı 
olduğu  konkret  etnoqrafık  kontekstdən  qopub  ayrılmayan  demonik 
varlığm  nağıl  mətninə  yol  tapması  mümkün  deyil.  Süjet  xəttinin 
ntivəsində demonik ruhlarla,  fövqəltəbii varlıqlarla qarşılaşma dayanan  və 
özünün  zəııgin  obrazlar  aləmi  ilə  təkamül  edərək  məhz  mifopoetik 
düşiincəyə,  demonoloji  görüş  və  təsavvürlərə  dərin  bağlılığı  sayəsində 
digər janrlara da keçə  bilən mifoloji rəvayətlər mifologiyamn çox mühüm 
əlamətini  -  insan  təxəyyülünün yaratmış olduğu эп fantastik,  qeyri-adi  və 
xariqüladə varlıqların gerçəkliyinə inamı qoruyub saxlamışdır.
Mifoloji  material  belscə  aralıqsız  hərəkətdən  ibarət  seçiın  və 
yenilənmə  halmda  olduğuna  görə  də  sinergetik  baxış  genezis  etibarilə 
mifə bağlı folklor ənənəsində süjet fondu, janr və obrazlarm daimi hərəkət 
və  dəyişmələr  halmda  təşəkkülünü  görmək  imkam  verir.  Yayğm  coğrafi 
ərazidə  yaşayan  türk  etnosunun  mifopoetik  düşüncə  dünyası  və  mifoloji 
obrazlar aləmi etnosun,  qoynunda yaşadığı  landşaftm özü qədər rəngarəııg 
və  zəngindir.  Onlann  evolyusiyasınm  etnık-mədəni  sistemin  dəyərlər 
düziimü  axarında  izlənilməsi  ənənənin  hətn  də  özünü  içəridən  daim 
yeniləyən  bir hadisə olduğu gerçəyini göstərir.
ƏDƏBİYYAT
Azərbaycan 
dillndə
1. 
Abbaslı  İ.İ.  Ibtidai  dini-mənqəbəvi  görüşlər  və  onlann  xalq  yara- 
dıcılığmda  izləri  /  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiyyatma  dair  tədqiqlər, 
VIII kitab, B.:  Səda,  1999, s.155-166.
2. 
Abdulla В.A. Azərbaycan  folklorunda ailə-məişət mərasimləri və onlarm 
poetik mətnləri / Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatıııa dair tədqiqlər,  VII 
kitab, B.:  Elm,  1987, s.80-139.
3.  Abdulla B.A.  Haqqın səsi. B.: Azərnəşr,  1989,138 s.
4.  Abdulla B.A.  Azərbaycan mərasim folkloru. B.: Qismət, 2005, 208 
s.
5.  Abdulla K.M. Müəllif-əsər-oxucu. B.: Yazıçı,  1985,  156 s.
6.  Abdulla  K.M.  Sirr  içiııdə  dastan  və  yaxud  gizli  Dədə  Qorqud  -   2.  В.:
Yeni Nəşrlər Evi, Elm nəşri.,  1999,288 s.
7.  Acalov  A.M.  Azərbaycan  dastanlarmm  mifoloji  semantikası  (Ölüb- 
dirilmə motivi) // Azərb. SSR EA Xəbərləri.  Ədəb., dil  və  inc.  ser.,  1984, 
№ 3,s. 17-21.
8.  Acalov A.M., Novruzov 
M.D. 
«Al» tapmışı və onun  izləri  / Azərbaycan 
filologiyası məsələləri. B.:  Elm,  1983, s.247-258.
9.  Acalov  A.M. 
Azərbaycan 
folklorşünaslığının  bəzi 
epistemoloji 
problemləri / Azərb.  folklorşiinaslığı problcmlori.  B.: Elm,  1989, s.3-12.
10.  Acalov  A.M.  Mifologiya // Azər.  MEA  Əd-t İust  Elmi  Aıxivi  (əlyazma), 
1999, inv. №68.
11.  Adilov M. Niyə belə deyirik. B.: Azəməşr,  1982,241  s.
12.  Ağasıoğlu F. Azər xalqı. Seçmə yazılar. B.: Çaşıoğlu, 2000,  360 
s.
13.  Allahverdiyev  M.Q.  Azərbaycan  xalq  teatrı  tarixi.  В.:  Maarif,  1978, 
236 s.
14.  Anar.  Dədə  Qorqud  dtlnyası  /  Dünya  bir  pəncərədir.  B.:  Gonclik,  1986, 
s. 125-217.
15.  Araslı 
H. 
Azərbaycan ədəbiyyatı:  tarixi və problemləri.  B.:  Gənclik,  1998, 
732 s.
16.  Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 6 cilddə, I с., B.:  Elm, 2004, 760 s.
17.  Azərbaycan  folkloru  antologiyası.  Naxçivan  folkloru  /  tərt.  ed.: 
T.Fərzəliyev, M.Qasımlı. B.: Sabah,  1994, 382  s.
18.  Azərbaycan  folkloru  antologiyası.  XII  kitab.  Zoııgəzur  folkloru  /  tərt. 
ed.: Ə.Əsgər, M.Kazımoğlu, B.: Səda, 2005, 464 s.
19.  Azərbaycan xalq əfsanaləri / tərt.  ed.  S.Paşayev.  B.:  Yazıçı,  1985, 288s.

20.  Azərbaycan  klassik  ədəbiyyatı  kitabxanası.  20  cilddə,  I  c.,  Xala 
ədəbiyyatı / tərt. ed.:  T.Fərzəliyev, İ.Abbasov. В.: Elm,  1982,  510 s.
21.  Azərbaycan mifoloji mətnləri / tərt., ön söz və şərh. müəl.: A.Acalov. B.: 
Elm,  1988,  196 s.
22.  Azərbaycan nağılları.  5  cilddə, V  cild.  B.: Şərq-Qərb, 2005, 304  s.
23.  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiyyatma  dair  tədqiqlər,  XI  kitab.  B.:  Səda, 
2002, 228  s.
24.  Azərbaycan tarixi.  7 cilddə, I с.  B.: Elm,  1998, 476 s.
25.  Bu yurd bayquşa qalmaz / folklor nümunələri.  B.:  Yazıçı,  1995, 240s.
26.  Cavadov Ə.  «Ayna»  sözü haqqmda // Azər.  EA Xəbəriəri, Ədəb.,  inc. va 
dil ser.,  1968, №4,  s.64-69.
27.  Cəfərli M.A. Dastan və mif. B.:  Elm, 2001,  188 s.
28.  Cəfərov N.Q. Tiirk dünyası: xaos və kosmos. B.: BDU nəşri.,  1998,216 s.
29.  Cəfərov  N.Q.  Genezisdən  tipologiyaya  (məqalələr  məcmuosi).  B.:  BDU 
nəşri.,  1999,  160 s.
30.  Cəlilov  F.A.  Azərbaycan dilində «al» köklü sözlər (tarixi-etimoloji etüd) 
/ Azərbaycan filologiyası məsələləri, B.:  Elm,  1983, s.165-173.
31.  Cəlilov  F.A.  Azərbaycan  dilinin  morfonologiyasmdan  oçerklər.  B.: 
ADU nəşri.,  1985,  108 s.
32.  Cəlilov  F.A.  Azərbaycan  dilinin  morfonologiyası.  B.:  Maarif,  1988, 
285 s.
33.  Dadaşzadə  M.  Azərbaycan  xalqmm  orta  əsr  mənəvi  mədəniyyəti.  B.: 
Elm,  1985,216 s.
34.  Dədə Qorqud kitabı. Ensiklopedik lüğət. B.: Öndər, 2004, 368 s.
35.  Diinya  dinləri.  Ensiklopedik  məlumat  kitabı  (Mtiəlüf  kollektivi).  B.: 
«Azərbaycan Ensiklopediyası» Nəşr.-Poliqr. Birl., 2003, 548 s.
36.  Dünya  xalqlannın  mifləri  və  əfsanələri  /  tərt.  ed.  A.Məmmədov.  B,: 
Çaşıoğlu, 2004, 352 s.
37.  Əbu  Həyyan  əl-Əndəlusi.  Kitab  əl-idrak  li-lisan  əl-ətrak  (Tiirk  dillərini 
dorketmə kitabı) /  Ərəbc. tərc.: Z.Bünyadov, B.: Azəməşr,  1992,115 s.
38.  Əfəndiyev  P.Ş.  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiyyatı.  B.:  Maarif,  1992, 
477 s.
39.  Əhmədov Ə.  Azərbaycan dilinin Meğıi şivələri. B.: Elm, 2003, 580s.
40.  Əliyev O. Azərbaycan nağıllarmm poetikası. B.: Səda, 2001,191  s.
41.  Əsatirlər, əfsaııə və rəvayətlər. B.: Şərq-Qərb, 2005, 304 s.
42.  Əsgərov Ə.D,  Azərbaycan  sehirli  nağıllarmda qahrəman (namizəd.  diss.). 
B„  1992,  175 s.
43.  Əsgər  Ə.D.  Göy  oğlunun  qanunları  //  G.V.Vemadskinin  «Çingiz  xanm 
Ulu  Yasasımn  quruluşıı  haqqında»  kitabma  ön  söz.  B.:  Ağndağ,  2001, 
s.3-10.
44.  Folklorşiinaslıq məsələbri.  V buraxılış. B.: BDU nəşri., 2002,246 s.
45.  Hacılı A.A.  Axısqa türklərinin etnik mədəniyyəti.  B.,  1992,216  s.
46.  Hacıyev T.İ., Vəliyev K.N. Azorbaycan dili tarixi. B.: Maarif,  1983,  187s.
47.  Hacıyev T.İ. Bir daha Qorqudun kimliyi haqqmda // «Dədə Qorqııd»  elmi- 
ədəbi toplusıı, 2002, №2, s.3-23.
48.  Hatəmi  (Tantəkin)  M.  Novruz  bayrammm  mənşəyi  haqqmda  // 
Azərbaycan SSR EA Xəbərləri. Ədəb., dil və inc. ser.,  1970, №3, s. 13-21.
49.  Hatəmi  Taııtəkin.  Sehirli  nağıllanıı  onqon  və  əsatiri  surətləıi.  B.: 
Şirvannəşr, 2003,  138 s.
50.  Həkimov  M.İ.  Xalqımızm  deyimləri  və  duyumları.  B.:  Maaıif,  1988, 
390 s.
51.  İsmayılov  H.Ə.  Aşıq  yaradıcılığı:  mənşəyi  və  inkişaf  mərhələləri.  B.: 
Elm, 2002, 311  s.
52.  Kamal  R.  «Kitabi-Dədə  Qorqud»:  arxaik  ritual  semantikası.  В.:  Yeni 
Nəşrlar Evi, Elm nəşri.,  1999, 72 s.
53.  Kazımoğlu M.  Xalq gülüşünün poetikasi. В.: Elm, 2006, 268 s.
54.  Kitabi-Dədə Qorqud / tərt. ed.:  S.Əlizadə,  F.Zeynalov.  В.:  Yazıçı,  1988, 
265 s.
55.  Kırım tatar dastanlan / tərt. ed. İ.Qasımov.  В.: Nurlan, 2003,  168 s.
56.  Qasımlı  M.P.  Novruz  mərasim  kompleksinin  tarixi-mifoloji  anlami  / 
Azərbaycan  şifahi  xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər,  VIII  kitab.  В.:  Soda, 
1999, s.50-56.
57.  Qasmili  M.P.  Tiirk  etnik  düşüncəsində  Qorqud  obrazmin  mifoloji  va 
tarixi statusu // «Folklor və etnoqrafıya» j., 2004, №2, s.22-29.
58.  Qədim  türk  ədəbiyyatı  /  nəşrə  hazırl.:  N.Cəfərov.  В.:  AzAtaM,  2004, 
322 s.
59.  Qəniyev S.H.  Şirvan folklor mühiti. B.: Ozan,  1997, 250 s.
60.  Qıpçaq  M.D.  Söz  aləminə  səyahət.  В.:  Bakı  Universiteti  rıəşıi.,  2002, 
242 s.
61.  Qıpçaq M.D.,  Əsgor Ə.D. Buqut abidəsirıə dair qeydlər // «Dədə Qorqud» 
elmi-ədəbi toplusu, B., 2004 № 2, s.42-71.
62.  Qırxmcı otağm sirri / topl. və tərt. O.Əliyev. B.: Yazıçı,  1998,  100 s.
63.  Qumilyov L.N. Qədim türklər. B.: Gənclik,  1993, 536 s.
64.  Qurban R. 
Azəri,  Atropaten,  Azərbaycan 
sözbri haqqmda II Azərbaycan 
EA Xəbərbri, Ədəb., inc. və dil seriyası,  1968, №3, s.82-91.
65.  Mehdiyev  N.M.  Orta  əsrlər  Azərbaycan  mədəniyyətinin 
bədii 
tekstlərində  mifoloji strukturlar / Azərbaycan  fılologiyası  məsəbləri.  B.: 
Elm,  1983, s.236-246.
66.  Mehdi  N.M.  Çətin  və  dolaşıq  durumlarm  kulturolojisi  (Qərb  və  Şəıq 
məd-tlərində virtual örtüyün «kosmoqoniyası»), B.: Qanun, 2001, 300 s.
67.  Məmmədov  C.M.  Mifoloji  rəvayətlərə  dair  /  Azərbaycan  şifahi  xalq 
ədəbiyyatına dair tədqiqbr, VIII kitab, B.:  Səda,  1999, s. 155-166.

68.  Məmmədov  C.M.  Dağ  əyəsi  Sarı  qız  /  Azərbaycan  şifahi  xalq 
ədəbiyyatma dair tədqiqlər, IX kitab, B.:  Səda, 2000, c.154-169.
69.  Məmmədov  C.M.  Boz  Qurd:  obrazm  mifoloji  simvolikasmdan  /  Ədəbi 
nəzəri məcmuə. 1 kitab. B.: Nafta-Press, 2003, s.145-148.
70.  Məmmədov  C.M.  (C.Bəydili).  Türk  mifoloji  sözlüyü.  B.:  Elm,  2003, 
418 s.
71.  Məmmədov  C.M.  Xaos  anlayışı  mifologiyada  /  Ortaq  Шгк  keçmişindən 
ortaq  türk  gələcəyinə.  II  Uluslararası  Folklor  konfransımn  materialları. 
B.:Səda, 2004, s.71-77.
72.  Məmmədov  C.M.  Tiirk  yaradılış  mifləri  haqqmda  /  Ekologiya.  Fəlsəfə. 
Mədəniyyət  (elmi  məqalələr  məcmuəsi),  36-cı  buraxılış,  B.:  Adiloğlu, 
2004, s.92-94.
73.  Məmmədov  C.M.  Türk  övliya  anlayışı  /  Ədəbi  nəzəri  məcınuə.  II  kitab.
B.: Nafta-Press, 2004, s. 166-169.
74.  Məmmədov  C.M.  Etnik-ımdəni  ənənənin  sistemliliyi  //  Ekologiya. 
Fəlsəfə.  Mədəniyyət  (elmi  məqalələr  məcmuəsi),  38-ci  buraxıhş,  B., 
2004, s. 177-182.
75.  Məmmədov  C.M.  Mif kulturoloji  baxımdan/ Azərbaycan  filologiyasmm 
aktual problemləri. B.: BDU ııəşri., 2005, s.87-93.
76.  Məmmədov X.S. v. b. Naxxşlarm yaddaşı. B.: Azərnəşr,  1981, 46 s.
77.  Məmmədov  M.  Tiirk  dini-mifoloji  sistemində  Tann  və  Onun  funksiyası 
/  Heydər  Əliyev  və  Azərbaycan  fdologiyası.  B.:  BDU  nəşri,  2003, 
s.82-87.
78.  Məmmədov M.  İslam dini və Wrk tannçıhğında yaradıhş / Filologiyanm 
aktııal problemləri. B.:  BDU nəşri, 2006, s.93-99.
79.  Namazov Q.M. Azərbavcan aşıq sənəti.  B.:  Yazıçı,  1984,  190 s.
80.  Nəbiyev A.M. Azərbaycan xalq ədəbiyyatı. I hissə. B.: Turan, 2002, 680s.
81.  Nəbiyev  A.M.  Azərbaycan  mifologiyası  /  Folklorşünashq  məsolələri.  V 
buraxılış. B.: Bakı Universiteti nəşri., 2002, s. 6-92.
82.  Novmzov M.D.  Azərbaycan  dilində çor sözü / Azərbaycan  dilinin tarixi 
leksikasına dair tədqiqlər, B.: ADU nəşri,  1988, s.67-72.
83.  Oğuznamə / nəşrə hazırlayan:  S.Əlizadə.  B.:  Yazıçı,  1987, 224 s.
84.  Paşayev  S.  «Koroğlu»  eposu -  xalq  əfsanə  və  rəvayətləri  / Azərbaycan 
şifahi  xalq  ədəbıyyatma  dair  tədqiqlər,  VII  kitab,  B.:  Elm,  1987, 
s .174-186.
85.  Rəsulzadə M.Ə. Azərbaycan şairi Nizami. В.: Azəməşr,  1991, 232 
s.
86.  Rəşidəddin  Fəzlullah.  Oğuznamə  /  farsc.  tərc.:  R.Şükürova.  B.:  Azər- 
nəşr,  1992,  72 s.
87.  Rzasoy  S.G.  Tiirk  dünya  modelinin  bərpasına  dair  /  Azərbaycan  şifahi 
xalq ədəbiyyatma dair tədqiqlar, X kitab, B.:  Səda, 2001, s.220-224.
88.  Rzasoy  S.G.  Oğuz  mif  invariantmın  paremioloji  paradiqmaları  / 
Ekologiya.  Fəlsəfə.  Mədəniyyət., XXXVI. B., 2004, s.86-89.
89.  Rzasoy S.G. Oğuz mifinin paradiqmalaıı. B.: Səda, 2004,200 s.
90.  Seyidov  M.M.  «Uğur»  sözü  haqqında  bəzi  qeydlər  //  Azərbaycatı  SSR 
EA Xəbərləri, İct. elm. ser.,  1962, №4, s.147-159.
91.  Seyidov  M.M.  Azərbaycan  mifık  təfəkkürünün  qaynaqları.  B.:  Yazıçı, 
1983,326 s.
92.  Seyidov  M.M.  Azərbaycan  xalqınm  soykökünü  düşiinərkən.  B.:  Yazıçı, 
1989, 496 s.
93.  Seyidov  M.M.  Qam-şaman  və  onun  qaynaqlaıına  ümumi  baxış.  B.: 
Gənclik,  1994, 232 s.
94.  Sultanlı Ə.A.  «Dədə Qorqud»  dastanı  haqqmda qeydlər / Məqalələr.  B.: 
Azərnəşr,  1971,  s. 11-100.
95.  Şaman əfsaııələri və söyləmələri. B.: Yazıçı,  1993,  144 s.
96.  Şükürov A.M.  Mifologiya (VI kitab).  Qədim türk mifologiyası.  B.:  Elm, 
1997, 232 s.
97.  Təhmasib M.H.  Azərbaycan  xalq dastanları (orta əsrlər).  B.:  Elm,  1972., 
396 s.
98.  Təhmasib M.H.  Əfsanəvi quşlar// Məqalələr.  B.: Elm, 2005, s.7-19.
99.  Vəliyev  K.N.  Azərbaycan  folkloru:  problemlər,  vəzifələr  //  Söziin  sehri.
B.: Yazıçı,  1986,  s.155-178.
100. Vəliyev K.N. Elin yaddaşı, dilin yaddaşı. B.: Gənclik,  1987, 280 s.
101. Vəliyev V. Azərbaycan folkloru. В.: Maarif,  1985,411  s.
102.Zahıdoğlu V.  «Kitabi-Dədə Qorqud»utı  leksikası haqqmda bəzi  qeydlər // 
Azərbaycan EA Xəbərləri, Əd.-t, dil və inc. ser.,  1998, №1-2, s.66-74.
103.Zahidoğlu  V.  «Kitabi-Dədə  Qorqud»un  Vatikan  nüsxəsi  «çox  qilsurlu 
bir nüsxədir»mi? / Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatma dair tədqiqlər,  X 
kitab.  B.: Səda, 2001, s. 143-161.
104.Zahidoğlu  V.  Ulu  dastammızm  etnoqrafık  yaddaşı  //  «Folklor  və 
etnoqrafiya» jurn. B., 2004, №3, s.32-43.
105.Zeynalh  H.  Seçilmiş əsərləri.  B.: Yazıçı,  1983, 319 s.
Tilrk dilində
106.Acaloğlu  A.  Türk  mitolojisinde  eskatoloji,  toplum  ve  etik  değerler  // 
«Papirüs» kiiltür sanat dergisi, ocak, sayı: 23,  1999, s.20-24.
107.And 
M.  Tüıkiyede  ve  komşu  kiiltürlerde  «Köse»  diye  bilinen  oyunlann 
anlamı ve işlevi / III Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildiıileıi.  III c., 
Ankara,  1987, s.l 1-21.
108.Arabi  İbnül  Muhyiddin.  El-futuhat  el-Mekkiyye.  Ankara,  Kiiltür 
Bakanlığı,  1990,  532 s.

109.Baha  Said  Bey.  Anadoluda  gizli  mabetler  /  Türkiyede  Alevi-Bektaşi, 
Ahi veNıısayri zümreleri. Ankara, 2000, s.94-98,  163-170.
110.Banarh  N.S.  Resimli  tiirk  edebiyati  tarihi  (destanlar  devrinden 
zamammiza kadar). Istanbul: Milli Eğitim Basimevi,  1987,1 c.,  630 s.
111.Bayrakdar M. Tasaw uf ve modem bilira. Istanbul: Seha neşri.,  1989,  112 s.
112.Beydili  C.M.  Eski  Türklerde  gizlin  tabiat  kuvvetlerine  inanma 
(iye 
inancı) / Türkler (ilkçağ), c.III. Ankara, 2002, s.330-337.
113.Beydili  C.M.  Tiirk  mitolojisi.  Ansıklopedik sözlük.  Ankara:  Yurt  kitap- 
yayin, 2004, 630 s.
1 M.Birdoğan N. Tahtacılarm dünü / Akdeniz yöresi Tiirk topluluklari sosyo- 
kiiltiirel yapisi (Tahtacilar) sempozyumu bildirileri, nisan 1993,  Antalya- 
Antakya, s.24-27.
115.Boratav P.N.  Hızır maddesi / İslam Ansiklopedisi,  İstanbul:  Milli Eğitim 
Basimevi,  1993, s.458-471.
1 lö.Caferoğlu  A.  Şaman-sayacmın  bir  duası  /  Reşid  Rahmeti  Arat  için, 
Ankara,  1966,  s. 155-161.
117.Çobaııoğlu  Ö.  Kılavuz  Bozkurt  motifinin  tarihsel  bağlamlarda  ve 
gvinümüz  alevi-bektaşi  tarikatlerindeki  yapısal  ve  işlevsel  sürekliliği 
iizerine  tespitler  //  http://www.hbektas.gazi.edu.tr/dergi/kearmagan/ar 
cobanoglu.htm
118.Çobanoğlu  Ö.  Tiirk  halk  kültüründe  memoratlar  ve  halk  inançları. 
Ankara: Akçağ, 2003, 288 s.
119.Çoruhlu 
Y.  Tiirk  mitolojisinin  ana  hatlari.  istanbul,  Kabalcı  Yayinevi, 
2002,237 s.
120.Divanu  lugat-it-turk tercümesi. Çeviren: Besim Atalay, c.I. Ankara:  Tiirk 
Dil Kurumu Yaymlari,  1992, 530 s.
121 -Elçin Ş. Halk edebiyati araştırmaları, с.  II.  Ankara,  1988,493 s.
122.Eröz M. Yöriikler.  istanbul:  TDAV Yaymlari,  1991, 288 s.
123.Gaben A.fon.  Eski  türkçenin grameri / çeviren:  M.Akalin. Ankara:  Tiirk 
Dil Kurumu Yaymlari,  1988, 313 s,
124.Gökyay  O.Ş.  Dedem  Korkudun  kitabi.  istanbul:  Milli  Eğitim  Basimevi, 
1973,  1018 s.
125.Gölpınarh A.  Vilayetname.  istanbul:  İnkılap Kitabevi,  1958.
126.Gömeç 
S. Gök tiirk tarihi.  Ankara: Akçağ Yaymlari,  1997,224 s.
127.Gömeç  S.  Şamanizm  ve  eski  türk  dini  //  http://www.angelfire.com/or3/ 
etnografya/depo 1 /gomec.htm
128.Günay  К.  Oıhan  Şaik  Gökyay  (Hayati  ve  Eserleri),  Ankara:  Kiiltiir  ve 
Turizm Bakanlığı Yaymlari,  1989, 328  s.
129.Günay  Ü.,  Güngör  H.  Türk  din  tarihi,  istanbul:  Laçin  Yayml.,  1998, 
538 s.
130.Güngör H. Türk bodun bilimi araştırmaları. Kayseri, Kıvılcıın Yaymlari, 
1998,381  s.
131.Hilmi  Ziya. Tiirk tefekkürii tarihi.  istanbul,  1933, 354 s.
132.İnan  A.  Makaleler  ve  incelemeler.  Ankara:  Tiirk  Tarili  Kuiiimu 
yaymlari,  1968, 620 s.
133.İnan  A.  Eski tiirk dini tarihi. istanbul: MEB,  1976, 256 s.
134.İnan A. Makaleler ve incelemeler. Ankara: Tiirk Tarih Kurumu Basimevi, 
1987,712 s.
135.İnan  A.  Makaleler  ve  incelemeler,  c.II.  Ankara:  Tiirk  Tarili  Kurumu 
yaymlari,  1991, 418  s.
136.Kafesoğlu İ. Türk milli kültürü.  istanbul: Ötüken,  1998, 466 s.
137.Kafesoğlu İ. Tiirk tarihinde çağlar meselesi // Tiirk kültürii, yıl XXII, sayi:
254, s.343-353.
138.Kalay 
E.  San  Kız  efsanesi  ve  Erdemit  körfezi  //  «Milli  folkloı»  derg., 
1997, №34.
139.Kaplan M. Nesillerin ruhu. istanbul: Dergah yaymlari,  1991, 284 s.
!40.Köprülü  M.F.  Edebiyat  araştırmaları,  c.I.  istanbul:  Ötiikeıı  yaymlari,
1989,470 s.
H l.K öprülü  M.F.  Tiirk  edebiyatmda  ilk  mutasavviflar.  Ankara:  Diyanet 
İşleri Başkanhğı Yaymlari,  1991,416 s.
142.Nurmanov  F.İ.  Xizr  obrazininq  qenezisi  va  uzbek  folkloridaqi  talkini 
(fıloloqiya  fanlari  nomzodi  darajasini  oliş  uçuıı  dissertasiyaıun 
avtoreferati), Toşkent, 2007.
143.01guner  F.  Bozkurt  Güvençin  türk  kimliği  //  «Bilge»  deıgisi,  Ankara, 
1995, Yaz/5, s. 15-20.
144.0smanlı tarih deyimleıi ve terimleri sözlüğü, c.I. Istanbul:  1993,  870 s.
145.Ögel  B.  Türk  kiiltür  taıihine  giriş,  c.9.  Ankara:  Kiiltür  Bakaıılığı 
Yaymlari,  1991,486 s.
146.ÖgeI B.  Türk mitolojisi, c.2, Ankara: TTK yayınları,  1989,  610 s.
147.Önder  A.R.  Yağmur  duasından  ana  tanrıçaya  //  Türk  folklor 
araştıımaları,  1988, №2, s.58-63.
148.Ru 
J.-P.  Tiirklerin  ve  moğollaıın eski  dini  /  çev.  A.Kazaııcıgil.  İstanbul: 
Kabalcı yaymlari,  1994, 381  s.
149. 
Ru  J.-P.  Altay  türklerinde  öliim:  eskiçağ  ve  ortaçağda  /  çev.
A.Kazaııcıgil. İstanbul: Kabalcı yaymevi,  1999, 352 s.
150.Seyidoğlu B.  Erzurum efsaneleri. 
Istanbul, 
1997, 292 s.
151.Tanyu H. Türklerde taşla ilgili inançlar. Ankara,  1968,  168  s.
152.Tanyu  H.  İslamlıktan  önce  türklerde  tek  Tanıı  iııancı.  Ankara:  Ankara 
Üniversitesi basimevi,  1986, 216 s.
153.Thomsen V.  Orhon ve Yenisey yazıtlannm çözümii.  İlk bildiıi.  Çözıilmiiş 
Orhon yazıtları / çev. V.Köken. Ankara: TDK yaymlari,  1993, 240 s.

)54.VeysanoğIu Ş.  Diyaıbakır folklom, II kitap. Diyarbakır,  1946,  320  s.
155.Yalman A.R.  Cenupta Tiirkmen oynıakları, II. Ankara,  1977,  512  s.
156.Yaşar  Ocak  A.  Tiirk  halk  inançlarında  ve  edebiyatmda  evliya 
meııkabeleri. Ankara,  1984,  128 s.
157.Yaşaı  Ocak  A.  İslam-Tiiık  inançlannda  Hızır  yahut  Hızır-İIyas  kültü. 
Ankara: Türk Kültiirünü Araştmna Eııst. Yaymlan,  1985,224 s.
158.Yıldımn D.  Köktürk  çağında  Tanrı  mı  tanrılar  mı  vardı?  /  Türk  Bitiği, 
Ankara  1998, Akçağ Yayıııları, s.112-123.
Rus dilində
159.Абаев  H.B.,  Фельдман  В.Р.,  Хертек  Л.К.  «Тенгрианство»  и  «Ак 
чаяан»  как  духовно-культурная  основа  кочевнической  цивилизации 
тюрко-монголь.  народов Саяно-Алтая и Центр. Азии// http://gasu.asu. 
rıı/ izdgagıı/soc_proc/2002/sp2. shtml
160. 
Абаева Л.Л. Культ гор и буддизм в Бурятии.  М.:  Наука,  1992,  142 с.
161 .Автобиография  Тимура.  Богатырские  сказания  о  Чингис-хане  и
Аксак-Темире (пер. В.Панова).  М.:  «Academia»,  1934, 350 с.
162.Алексеев  Н.А.  Миф  о  духе-хозяйке  земли  в  якутском  героическом 
эпосе // Фольклор народов  РСФСР. Уфа,  1980, s.7-12.
163.Алексеев  Н.А.  Шаманизм  тюркоязычных  народов  Сибири.  Ново­
сибирск:  Наука, Сиб. отд.,  1984,233  с.
164.Алексеев  Н.А.  Традиционные  религиозные  верования  тюркоязыч­
ных  народов Сибири. Новосибирск,  1992, 242 с.
165.Алтай 
и  Центральная  Азия:  культурно-историческая  преемствен­
ность. Горно-Алтайск,  1999, 336 с.
166. 
Алфавитный  указатель  собст.  имен,  встречает,  в  I  т,  обр.  нар.  лит. 
тюрк,  племен (сост.  Н.Ф.Катанов), СПб.,  1888, 36 с.
167.Анохин  А.В.  Материалы  по  шаманству  у  алтайцев,  собр.  во  вр. 
путеш.  по Алтаю // СМАЭ АН СССР, т.  IV, вып. 2, Л.,  1924.
168.Ахметьянов  Р.Г.  Общая  лексика  духовной  культуры  народов 
Среднего Поволжья.  М.:  Наука,  1981,  144 с.
169.Байбурин  А.К.  Ритуал:  свое  и  чужое  //  Фольклор  и  этнография. 
Проблемы  реконструкции  фактов  традиционной  культуры  /  Сб. 
научн.  трудов, Л.:  Наука,  1990, с.3-17.
170.Банзаров  Д.  О  происхождении  слова  «чингис»  /  Сочинения  (1846- 
1850 гг.),  М.:  Изд. АН ССР,  1955, с.175-177.
171.Бапзаров  Д.  Черная  вера  или  шаманство  у  монголов  /  Сочинения 
(1846-1850 гг.), М.:  Изд. АН ССР,  1955, с.46-101.
172. 
Баранцев  Р.Г'.  Структурная  методология  синтеза  //  http://www. 
trinitas/nı/rus/doc/0019/do 1/0019003 .htm
173.Басилов B.H.  Культ святых в исламе, М.:  Мысль,  1970,  144 с.
174.Басилов В.Н.  Шаманство у народов Средней Азии и Казахстана.  М.: 
Наука,  1992,  328 с.
175.Басилов  В.Н.  Слепые  в  Кавказском  и  Среднеазиатском  фольклоре. 
// ж.  «Этнографическое обозрение»,  1996, №5, с.94-109.
176.Баскаков  Н.А.  Душа в древних  верованиях тюрков Алтая (термины, 
их  значения  и  этимология  //  ж.  «Совет,  этнография»,  1973,  №5, 
с.108-113.
177.Баскаков  Н.А.  Тюркская  лексика  в  «Слове  о  полку  Игореве».  М.: 
Наука,  1985, 208 с.
178.Бахтин  М.М.  Искусство  и ответственность // http://www.  antropolog. 
ru/doc/library/baxtin/isskiotv
179.Башкирские предания и легенды. Уфа,  1985,258 с.
180.Бердяев 
Н.А.  Смысл истории. М.: Мысль,  1990,  176 с.
181.Берталанфи  Л.  Общая  теория  систем:  Критический  обзор  / 
Исследования по общей теории систем. М.:  Прогресс,  1969.  s.23  82.
182.Богатырев  П.Г.  Вопросы  теории  народного  творчества.  М.: 
Искусство,  1971, 544 с.
183.Богданов  К.А.  Прецедентные  тексты  в  современном  фольклоре  // 
http://www.ruthenia.ru/folklore/bogdanov 1 .htm
184.Булатов  Дж.  К  происхождению  слова  йек  у  гурок  /  Иссл-ния  по 
грамм,  и леке. тюрк, языков, Ташкент,  1965, с.34-36.
185.Бурнаков  В.А.  Женское  начало  духа  воды  в  традиционных 
представлениях хакасов // http://turkolog.narod.ru/info/I28.htm
186.Бурнаков  В.А.  Дух  воды  в  традиционных  мифологических  пред­
ставлениях хакасов // http://turkolog.narod.ru/info/I30.htm
187.Бурнаков  В.А.  Традиционные  представления  хакасов  о  злых  духах 
айна II http://turkolog.narod.ru/info/I32.htm
188.Бурнаков  В.А.  «Мир  невидимых»  ио  традиционным  воззрениям 
хакасов...  // http://turkolog.narod.ru /info/134.htm
189.Бутанаев  В.Я.  Культ  богини  Умай  у  хакасов  /  Этнография  народов 
Сибири.  Новосибирск: Наука,  1984, с.93-105.
190.Бутанаев  В .Я.  Кыргызское  государство  и  древние  религии  Центр. 
Азии/ / http: //s iteistok.host. net. kg/CC/vo 1 3  /3 1-10  butanaev.htm
191 .Валиханов Ч.Ч.  Собрание сочинений, в 5-ти т-х, т. 1.  Алматы:  Казах. 
Сов. Энциклопедия,  1984,432 с.
192.Вельяминов-Зериов В.В.  Памятник с арабско-татарской  надписью  в 
Башкирии  //  Труды  Вост.  Отд.  Имп.  Арх.  Общ.,  ч.4,  СПб.,  1859, 
460 с.
193. 
Виноградова  Л.Н.  Славянская  народная  демонология  //  http://www. 
ruthenia.ru /folklore/vinogradoval .htm

194.Владимирцов  Б.Я.  По  поводу  древнетюркского 
Otuken у  is 
//  Докл. 
АН СССР,  1929 «В», № 7. Л.,  1929, с.133-136.
195.Ворошил 
Г.,  Асланов  М.  Исследования  по  истории  азербайджан. 
языка дописьм.  периода. Баку,  Элм,  1986,228 с.
196.1'аджиев  А.  Поэтика  современной  прозы.  Вопросы  мифологии,  и 
фольклор,  генезиса. Б.:  Мутарджим,  1997, 204 с.
197.Галданова Г.Р. Доламаистские верования бурят.  Новосибирск:  Наука, 
Сиб. отд.,  1987,  116 с.
198.Генон 
Р.  Язык птиц // ж.  «Вопросы философии».  1991. №4.
199. 
Гордлевский  В.А.  Что  такое  «босый  волк»  //  Известия  АН  СССР. 
Отд. лит.  и языка, т.VI,  1947, с.317-337.
200. Гордлевский  В. А.  Из  османской  демонологии  /  Избранные 
сочинения.  История и культура, т.З. М.:  Наука,  1962, с.301-312.
201.Г'орюнков  С.В.  О  соотношении  мифологии  и  онтологии / Ноосфера 
и художественное творчество. М.: Наука,  1991, с.88-100.
202.Гроф 
Ст.  Духовный кризис. Статьи и исследования / пер.  с  англ.,  М.: 
МТМ,  1995 256 с.
203.Гумилев JI.H. Биосфера и  импульсы сознания // ж.  «Природа»,  1978, 
№12, с.97-105.
204.Гумилев  Л.Н.  Помни  о  Вавилоне  /  Альманах  «Истоки»,  1989, 
вып.20,с.З 59-372.
205.Гумилев Л.Н. Тысячелетие вокруг Каспия. Б.: Азернешр,  1990, 3 12с.
206. 
Гуревич  А.Я.  Категории  средневековой  культуры  //  http://justlife. 
narod.ru.gurevich/gurevich03.htm
207. Гуревич  А.Я.  История  и  психология  //  Психологический  журнал, 
т.12,  1991, №4, с.3-15.
208. Диваев А.  Несколько слов о могиле святого Хорхут-ата // Заи.  Вост. 
Отд.  Рус.  Арх.  общ., т.Х,  в. 1-4, СПб.,  1897, с. 193-194.
209.Диваев  А.  Из  области  киргизских  верований.  Баксы  как  лекарь  и 
колдун  (Этнографический  очерк)  //  Изв.  Общ.  Арх.,  Ист.  и  Этн., 
Казан,  1899,  в.3, т. 15, с. 1-35.
210.Древнетюркский  словарь  /  ред.  Щербак  А.М.,  Насилов  Д.М. /,  Л.: 
Наука,  1969, 672 с.
211.Дугаров 
Д.С.  Исторические  корни  белого  шаманства  на  материале 
обрядового фольклора бурят.  М.:  Наука,  1991,  302 с.
212.Думанов  Х.М,  Першиц  А.И.  Матриархат:  новый  взгляд  на  старую 
проблему // Вестник Росс.  АН, т.70, №7,2000, с.621-627.
213.Дыренкова  Н.П.  Умай  в  культе  турецких  племен  /  Культура 
и 
письменность Востока,  кн.  III, Баку,  1928, с. 134-139.
214.Дыренкова  Н.П.  Шорский  фольклор  /  Записи,  пер.,  встуиит.  статья 
и примеч.  Н.П.  Дыренковой.  М.- Л.:  1940, 448 с.
215.Дыренкова  Н.П.  Охотничьи  легенды  кумандинцев  /  Сб.  Музея 
Археологии и Этнографии, т.Х1.  М.-Л.:  1949, с.  110-132.
216. 
Дьяконов  И.М.  Архаические  мифы  Востока  и  Запада.  Отв.  ред.
В.Якобсон.  М.:  Наука,  1990, 247 с.
217. Егоров  Н.М.  Этимологический словарь чувашского языка.  Чебокса­
ры,  1964, 355  с.
218.Егоров  Н.М.  Опыт  этимологизации  чувашских терминов  родства  и 
свойства.  И.  Отец  (Родитель)  /  Исследования  по  этимологии 
чувашского языка, Чебоксары,  1981.
219.Емельянов  Н.В.  Происхождение  якутских  пословиц  и  поговорок  // 
АН  СССР,  Сиб.  отд.  Труды  Якут,  ф.-ла, 
b
.I(VIII),  Обществ,  науки, 
Якутск,  1958,  с.90-117.
220.Емельянов  Н.В.  Сюжеты  олонхо  о  родоначальниках  племени.  М.: 
Наука,  1990, 206 с.
221.Ендеров  В.А.  Образ  лешего  (арсури)  в  чувашском  фольклоре 
/И ссл-я по чуваш,  фольк.:  [Сб.  статей].  Чебоксары,  1984, с.49-73.
222.Еремеев  Д.Е.  Ислам.  Образ  жизни  и  стиль  мышления.  М.: 
Политиздат,  1990,288 с.
223. 
Ефимова 
Е.С. 
Основные  мотивы 
русских  быличек  (Опыт 
классификации) // http://www. nithenia.ru/folklore/efimova7. htm
224.Жирмунский  В.М.  Легенда  о  призвании  певца  /  Исследования  по 
истории культуры  народов  Востока.  Сб.  в  честь акад.  И.Орбели,  М,- 
Л.:  Изд.  АН СССР,  1960, с.185-195.
225.Жирмунский  В.М.  Тюркский  героический  эпос.  Л.:  Наука,  1974, 
728с.
226.Журнальный  зал  НЛО.  Даидес  А.  Фольклор:  Семиотика  и/или 
психоанализ // http://magazines.russ.ru/ nlo/2006/77/kn43.html
227.Зарубежные  исследования  по  семиотике  фольклора  (Сборник 
статей), М.:  Наука,  1985, 316 с.
228.Зиновьев  В.П.  Жанровые  особенности  быличек.  Иркутск,  1974, 
100с.
229.Ибраев  Б.И.  Космогонические  представления  наших  предков  //  ж. 
«Декоративное искусство СССР»,  1980, №8, с.40-45.
230.Иванов  В.В.,  Топоров  В.И.  Инвариант  и  фансформации  в 
мифологических 
и  фольклорных  текстах  /  Типологические 
исследования  по  фольклору:  [Сб.  статей  памяти  В.Я.Проппа].  М.: 
Наука,  1975, с.44-76.
231.Капра  Ф.  Системный  взгляд  на  жизнь  //  http://www.humans.ru/ 
humans/39721.
232.Каргин  А.С.,  Неклюдов С.Ю.  Фольклор  и фольклористика третьего 
тысячелетия // http://www.centrfolk.ru/kong_nekIud.htm

233.Карери  Дж.  Порядок  и  беспорядок  в  структуре  материи.  М.:  Мир, 
1985, 232 с.
234. 
Каррыев  Б.А.  Эпические сказания  о Кёр-оглы у тюркоязычных  наро­
дов.  М.: Наука,  1968,259 с.
235.Касавии И.Т.  Познание в мире традиций.  М.: Наука,  1990, 206 с.
'/’Зб.Каскабасов  С.А.  Жанр  былички  в  казахском  фольклоре  //  ж.  «Со­
ветская тюркология»,  1987, №6, с.32-36.
237.Каскабасов  С.А.  Казахская  несказочная  проза.  Алма-Ата:  Наука, 
1990,240 с.
238.Кассирер  Э.  Эссе  о  человеке  / Мистика.  Религия.  Наука.  Классики 
мирового  религиоведения  (Антология),  т.2,  М.:  Канон,  1998, 
с.З 80-424.
23 9. Кассирер  Э.  Мифологическое  мышление  /  Философия  символи­
ческих форм, т. 2.  М.: СПб.:  Университет,  книга, 2001, 280с.
240. Кепин-Лопсан  М.  Обрядовая  практика  и  фольклор  тувинского 
шаманства. Новосибирск:  Наука, Сибир. Отд.,  1987,  164 с.
241. Кении-Лопсан М.  Магия тувинских шаманов. Кызыл,  1993,  160с.
242.Керейтов 
Р.Х. 
Мифологические 
персонажи 
традиционных 
верований  ногайцев // ж.«Совет. этнография»,  1980, №2,  с. 117-127.
243. 
Климов  Г.А.,  Эдельман  Д.И.  К  этимологии  Albasty//Alnıasty  // 
ж.  «Советская тюркология»,  1979, №3, с.56-63.
244.Кпяшторный  С.Г.  Мифологические  сюжеты  в  древнетюркских 
памятниках // Тюркологический сборник-1977, М.,  1981, с. 117-137.
245.Князева 
Е.Н.,  Курдюмов  С.П.  Интуиция  как  само достраивание  // 
ж. «Вопросы философии»,  1994, №2, с.110-122.
246.Князева  Е.Н.,  Курдюмов  С.П.  Жизнь  неживого  с  точки  зрения 
синергетики // http://utc.uni-dubna.ru/~mazn/studeHts/site2/ideal_l .htm
247. 
Коблов  Я.  Мифология  казанских  татар.  Казан:  Тиногр.  Имп.  Унив., 
1910, 49 с.
248. Ковалева  И.  Миф:  повествование,  образ  и  имя // «Литературное обо­
зрение»,  1995, №3, с.92-94.
249.Кононов  А.Н.  Родословная  туркмен.  Сочинения  Абу-л-Гази  Хана 
Хивинского.  М.-Л.,  1958,  192 с.
250.Корнев  С.Н.  Традиция,  постмодерн  и  вечное  возвращение 
// http://kitezh.onego.ni/traditio.htrnl
251.Короглы  Х.Г.  Мифы,  легенды  и предания  народов  Сибири / Фольк­
лорное  наследие  народов  Сибири  и  Дальнего  Востока.  Горно- 
Алтайск,  1986, с.83-101.
252.Криничная  II.А.  Персонажи  преданий:  становление  и  эволюция 
образа. Л.: Наука,  1988,  192 с.
253.Крывелев  И.А. История религий, т.1. М.: Мысль,  1975,415 с.
254.Крывелев  И.А.  К  вопросу  о  типологии  религиозных  верований  / 
Проблемы типологии в этнографии. М.:  Наука,  1979.
255. 
Ксенофонтов Г.В.  Шаманизм.  Избранные труды  (Публикации  1928- 
1929 гг.).  Якутск:  «Север-Юг»,  1992, 320 с.
256.Курышжанов  А.К.  Исследование  по  лексике  старокыпчак.  пись­
менного  памятника  XIII  в.  «Тюркско-арабского  словаря».  Алма- 
Ата:  Наука,  1970, 234 с.
257.Леви-Брюль  Л.  Сверхъестественное  в  первобытном  мышлении.  М.: 
«Педагогика-Пресс»,  1994,604 с.
258.Леви-Строс К. Структурная антропология. М.:  Наука,  1985,  536с.
259.Леви-Строс  К.  Первобытное  мышление  /  пер.  с  фр.  А.Б.  Остров­
ского. М.: Республика,  1994, 384 с.
260.Левинтон  Г.А.  Замечания  к  проблеме  «литература  и  фольклор»  / 
Труды  по знаковым системам,  VII. Тарту,  1975, с.76-87.
261.Левинтон  Г.А.  Предания  и  мифы  /  Мифы  народов  мира.  Энцик­
лопедия, т.2.  М.,  1982, с.332-333.
262.Левкиевская Е.Е.  Мифологический персонаж: соотношение имени и 
функции // http://www.nxthenia.nl/folklore/Ievkievskaya2.htm
263.Левкиевская  Е.Е.  Механизмы  создания  мифологических  фантомов 
// http://www.ruthenia.ru/folklore/levkievskaya3.htm
264.Липец 
Р.С.  «Лицо  волка  благословенно...»  (Стадиальные  изме­
нения образа волка...) // ж.  «Сов. этногр.»,  1981, №2,  с. 120-133.
265.Лобок  А.М.  Антропология  мифа.  Екатеринбург:  Банк  культурной 
информации,  1997, 688 с.
266.Лосев А.Ф.  Знак. Символ. Миф.  М.:  Изд-во  Моск. ун-та,  1982, 480 с.
267.Лосев  А.Ф.  Миф  -  развернутое  магическое  имя  / Лосев  А.Ф.  Миф. 
Число.  Сущность.  М.,  1994, с.218-232.
268.Лотман  Ю.М.,  Успенский  Б.А.  Миф-имя-кулкгура  //  Ученые  За­
писки  Тартуского  Университета,  1973,  вып.  308.  ТЗС,  г.  VI,  с.282-
301.
269.Лотман  Ю.М.  Несколько  мыслей  о  типологии  культур  /  Языки 
культуры и проблемы  переводимости. М.:  Наука,  1987, с.3-11.
270.Лотман  Ю.М.,  Минц З.Г.,  Мелетинский  Е.М.  Литература  и  мифы  // 
Мифы  народов  мира:  Энциклопедия,  в  2-х  томах,  т.2  /  Гл.  ред.
С.А.Токарев.  М.:  Сов. энциклопедия,  1992, с.58-65.
271.Лотман  Ю.М.  Современность  между  Востоком  и  Западом  //  http:// 
www.philology.ru/literature2/lotman-97.htm
272.Лурье  С.В.  Введение  в  теорию  традиционного  сознания  //  http:// 
svlourie.narod.ru/metamorphoses/tradition.htm

273.Лурье  С.В.  Культурная  антропология  в  России  и  на  Западе: 
концептуальные  различия  // http://svlourie.narod.ru/articles/  anthropo­
logy, him
274.Лурье  С.В.  Культурная  традиция  и  этнос  //  http://liber.rsuh.ru/ 
Fulltext/081101/7.htm
275.Лурье  С.В.  Двойное  дно  этничности  (Теоретические  подходы  к 
исследованию) // http://svlourie.narod.ru/metamorphoses/tradition.htm
276. 
Лурье Св.  Утоптанная тропа сквозь темный лес (Введение в теорию 
традиционного  сознания)  //  http://svlourie.narod.ru/metamorphoses/ 
tradition,  htm
277.Майногашева  В.Е.  Образ  Хуу-иней  в  хакасском  героическом  эпосе 
/  Исследования  по  языку  и  фольклору.  Новосибирск:  Сибир.  Отд. 
АН СССР,  1965, с.202-222.
278. 
Маковский М.М. Язык-миф-культура // http://nounivers.narod.ru/bibl 
/ makk.htm
279.Маковский  М.М.  Семиотика  языческих  культов  (Мифопоэтич. 
этюды) // ж. «Вопр.  языкознания», 2002, №6, с.55-81.
280.Малкова  А.С.  Мифологические  сюжеты  как  результат  самоор­
ганизации // http://spkurdyumov.narod.ru/Malkoval.htm
281.Малов  С.Е.  Язык  желтых  уйгуров  (словарь  и  грамматика).  Алма- 
Ата:  Изд.  АН Казах.  ССР,  1957,  196 с.
282.Материалы  и  исследования  по  фольклору  Башкирии  и  Урала,  вып.1, 
Уфа,  1977.
283.Мелетинский  Е.М.  Предки  Прометея  (Культурный  герой  в  мифе  и 
эпосе)  //  Вестник  истории  мировой  культуры,  1958,  май-июнь, 
№3(9), с. 114-132.
2.84.Мелетинский  Е.М.  Происхождение  героического  эпоса:  Ранние 
формы и архаические памятники.  М.: Изд.  Вост. лит-ры,  1963, 462 с.
285.Мелетинский  Е.М.  О  древнейшем  типе  героя  в  эпосе  тюрко­
монгольских 
народов 
Сибири 
/ 
Проблемы 
сравнительной 
филологии.  М.-Л.:  Наука,  1964, с.426-443.
286.Мелетинский Е.М. Поэтика мифа.  М.:  Наука,  1976,406 с.
2.87.Мелетинский  Е.М.  Миф  и  историческая  поэтика  фольклора  /
Фольклор:  Поэтическая система.  М.:  Наука,  1977, с.23-41.
288.Мелетинский  Е.М.  Миф  и  сказка  //  http://www.ruthenia.ru/folklore/ 
meletinskyl l.htm
289.Мелетинский 
Е.М. 
Аналитическая 
психология 
и 
проблема 
происхождения  архегинических  сюжетов  //  http://www.aquarun.ru/ 
psih/tvor/tvor4.html
290.Мелетинский  Е.М.,  Неклюдов  С.Ю.,  Новик  Е.С.  Статус  слова  и 
понятие  жанра  в  фольклоре /  Историческая  поэтика.  Литературные
эпохи  и типы  художественного сознания  [Отв.  ред.  П.Гринцер].  М.: 
Наследие,  1994, с.39-104.
291.Менгес  К.Г.  Тюркское  idi  «господин»,  некоторые  его  рефлексы  в 
тюркских  языках  и  параллели  в  других  языковых  семьях  /  сб. 
«Turcologica», Л.:  Наука,  1976, с.101-109.
292.Мень  А.  История  религии  //  http://www.alexandrmen.ru/books/tom2
/2_gl_2.html
293.Мэиэс  Г.  О  семантике  теонима  Ульгеи  //  Исследования  по 
исторической  этнографии  монгольских  народов,  Улан-Уде,  1986, 
149 с.
294.Мир  философии:  Книга  для  чтения,  т.2  (Человек.  Общество.  Куль­
тура).  М.:  Политиздат,  1991, 624 с.
295.Миропиев  М.А.  Демонологические  рассказы  киргизов  //  Записки 
Имп.  РГО по отд. этнографии, т. X, в. 3, СПб.,  1888,  50 с.
296.Мифологические  рассказы  русского  населения  Восточной  Сибири 
(сост:  В.П.Зиновьев),  Новосибирск: Наука,  1987, 400 с.
297.Мифологический  словарь  /  Гл.  ред.  Е.М.Мелетинский.  М.:  Совет­
ская энциклопедия,  1990, 672 с.
298.Мифы 
народов  мира:  Энциклопедия,  в  2.-х  томах,  т. 1  /  Г'л.  ред.
С.А.Токарев, М.:  Сов. энциклопедия,  1980, 670 с.
299.Мифы  народов  мира:  Энциклопедия,  в  2-х  томах,  т.2  /  Г'л.  ред.
С.А.Токарев,  М.: Сов. энциклонедия,  1982, 720 с.
300.Мошков  В.А.  Гагаузы  Бендерского  уезда.  Этнографические  очерки 
и материалы, Кишинев, Tipogr. Ceııtrala, 2004,  550 с.
301 .Мюльман  В.  С.М.Широкогоров.  Некролог  //  http://iohs.wl.dvgu.ru/ 
shir/docs/mul.doc
302.Наджип  Э.Н.  Историко-сравнительный  словарь  тюркских  языков 
XIV  века  на  материале  «Хосрау  и  Ширин»  Кутба,  в  4-х  кн.,  М.: 
Наука,  1979, кн. 1,479 с.
303.Наджип  Э.Н.  Исследования  по  истории  тюркских  языков  XI-XIV 
вв., М.:  Наука,  1989, 282 с.
304.Найдыш  В.М.  Мифотворчество  и  фольклорное  сознание  //  ж. 
«Вопросы философии»,  1994 №2, с.45-53
305.Налимов  В.В.  Размышления  на  философские  темы  //  ж.  «Вопросы 
философии»,  1994, №10, с.19-25.
306.Неклюдов  С.Ю.  Душа  убиваемая  и  мстящая  //  Труды  но  знаковым 
системам, VII, Тарту,  1975, с.65-75.
307.Неклюдов  С.Ю.  Статические  и  динамические  начала  в  прострапст- 
вснно-временной  организации  повествовательного  фольклора  /  1 и- 
пологические  исследования  по  фольклору:  Сб.  статей  памяти 
В.Я.Проппа.  М.:  Наука,  1975,  с.182-190.

308.Неклюдов  С.Ю.  Мифология  тюркских  и  монгольских  народов 
/ Тюркологический сборник -   1977. М., с.183-202.
309. 
Неклюдов  С.Ю.  О  кривом  оборотне  (к  исследованию  мифо­
логической  семантики  фольклорного  мотива)  /  Проблемы  славян­
ской  этнографии  (к  100-летию  со  дня  рождения  Д.Зеленина),  Л.: 
Наука,  1979, с. 133-141.
3 10. Неклюдов  С.Ю.  О  некоторых  аспектах  исследования  фольклорных 
мотивов  /  Фольклор  и  этнография:  У  этногр.  истоков  фольклор, 
сюжетов и образов. Л.: Наука,  1984, с.221-229.
311.Неклюдов  С.Ю.  Героический  эпос  монгольских  народов.  Устные  и 
литературные традиции. М.:  Наука,  1984, 309 с.
312.Неклюдов 
С.Ю. 
Монгольская 
мифология: 
религиозные 
и
повествовательные  традиции  /  Мифология  и  литературы  Востока. 
М.: Наследие,  1995, с.67-77.
313.Неклюдов  С.Ю.  Вещественные  объекты  и  их  свойства  в  фольк. 
картине мира // http://ruthenia.ru/folklore/neckludovl2.htm
314. 
Неклюдов  С.Ю.  Звучащее  слово  в  фольклоре  //  http://ruthenia.ru 
/folklore /neckludovl3.htm
315. Неклюдов  С.Ю.  Образы  потустороннего  мира  в  народных 
верованиях  и  традиционной  словесности  //  http://www.deir.ru/ 
deir_inform/02/20025. shtml
316. Никитина  С.Е.  Устная  народная  культура  и  языковое  сознание  // 
http://philologos.narod.ru/nikitina/Part_02.htm
317.Новик  Е.С.  Система  персонажей  русской  волшебной  сказки  // 
Типологические  исследования  по  фольклору:  [Сб.  статей  памяти
В.Я.  Проппа].  М.: Наука,  1975, с.214-246.
318.Новик  Е.С.  Обряд  и  фольклор  в  сибирском  шаманизме.  Опыт 
сопоставления структур. М.:  Наука,  1984, 304 с.
319.Новик  Е.С.  К  типологии  жанров  несказочной  прозы  Сибири  и 
Дального  Востока  /  Фольклорное  наследие  народов  Сибири  и 
Дальнего Востока. Горно-Алтайск,  1986, с.36-48.
320.Новик  Е.С.  Фольклор-обряд-верования:  опыт  структурно-семио­
тического  изучения текстов устной культуры. Диссертация в  форме 
научн. докл.  на соиск. ученой степени докт.  филол.  наук.  М.,  1995  // 
http://www.ruthenia.ni/folklore/novik2.htm
321. 
Новик  Е.С.  «Вещь-знак»  и  «вещь-жест»:  к  семиотической 
интерпретации фетишей // http://www.ruthenia.ru/folklore/novik4.htm
322.Новик  Е.С.  Архаические  верования в  свете  межличностной  комму­
никации // http://www.ruthenia.ru/folklore/novik6.htm
323.Ногайские народные сказки.  М.:  Наука,  1979,  184 с.
324,Осмоиова  Н.И.  Тенгрианство  как  культ,  религия  и  идеология 
кочевников  Центральной  Азии  //  http://siteistok.host.net.kg/CC/ 
vol_2/22 _Osmonova.htm
325.Померанцева  Э.В.  Народные  верования  и  устное  поэтическое 
творчество // Фольклор и этнография. Л.:  Наука,  1970, с.158-168.
326. 
Померанцева 
Э.В. 
Мифологические 
персонажи 
в 
русском 
фольклоре.  М.:  Наука,  1975,  192 с.
327.Померанцева  Э.В.  Русская  устная  проза.  Учеб.  пособие  [Сост.
В.Смолицкий].  М.:  Просвещение,  1985, 272 с.
328.Потанин 
Г.Н.  Громовник  по  поверьям  Южной  Сибири  и  Северн. 
Монголии  //  Журн.  Мин.  Нар.  Проев.,  Ч.ССХ1Х,  СПб.,  1882, 
с.116-231.
329.Потапов  Л.П.  Культ  гор  на  Алтае  //  ж.  «Советская  этнография», 
1946, №2, с. 145-160.
330. 
Потапов  Л.П.  Новые  данные  о  древнетюркском  Ötukan  // 
«Советское востоковедение», М.:  1957, №1, с.106-117.
331. Потапов  Л.П.  Волк  в  старинных  народных  поверьях  и  приметах 
узбеков  /  Крат.  Сообщ.  Инст.  Этногр.  АН  СССР,  1958,  в.ЗО, 
с. 135-142.
332.Потапов  Л.П.  Умай  -   божество  древних  тюрков  в  свете  этногра­
фических  данных  /  Тюркологический  сборник-1972,  М.:  Наука, 
1973, с.265-286.
333.Потапов  Л.П.  Мифы  Алтае-саянских  народов  как  исторический 
источник  /  Вопросы  археологии  и  этнографии  Горного  Алтая, 
Горно-Алтайск,  1983, с.96-110.
334. 
Потапов Л.Н.  Элементы  религиозных  верований  в  древнетюркских 
генеалогических  легендах  //  ж.  «Совет,  этнография»,  1991,  №  5, 
с.79-86.
335.Потапов Л.П.  Алтайский  шаманизм. Л.:  Наука,  1991, 320 с.
336.Пригожии  И.,  Стенгерс  И.  Порядок  из  хаоса:  новый  диалог  чело­
века с природой.  Пер.  с англ.  М.:  Прогресс,  1986, 432 с.
337.Природа  и  человек  в  религиозных  представлениях  народов  Сибири 
и Севера / Отв. ред.  И.Вдовин. Л.:  Наука,  1976, 334 с.
338. 
Пропп В.Я. Морфология сказки. Л.: «Academia»,  1928,  160 с.
339.Пропп  В.Я.  Исторические  корни волшебной сказки.  Сб.  трудов.  М.: 
Лабиринт,  1998,  512 с.
340.Пропп  В.Я.  Фольклор  и  действительность.  Избранные  статьи.  М.: 
Наука,  1976, с.34-45.
341. 
Путилов Б.Н.  Эпический мир и эпический язык / История,  культура, 
этнография  и  фольклор  славянских  народов.  IX  Международный 
съезд славистов.  М.,  1983, с. 170-184.

342.Путилов  Б.Н.  Героический  эпос  и  действительность.  JL:  Н а у к а , 
1988,225 с.
343.Путилов Б.Н.  Фольклор и народная культура.  СПб.:  «In m em o riam » , 
2003,464 с.
344. 
Рабинович Е.Г.  Богиня-Мать / Мифы  народов  мира.  Э нциклопедия, 
М.: «Советская энциклопедия»,  1991, т.1, с.178-180.
345.Радлов  В.В.  Образцы  народной  литературы  тюркских  племен.  ч.З, 
СПб.,  1870.
346.Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий, т.1. СПб.,  1893,  570  с.
347.Ревуиенкова  Е.В.  Народы  Малайзии  и  Западной  И ндонезии 
(некоторые аспекты духовной культуры). М.:  Наука,  1980,  274  с.
348. 
Ревуненкова  Е.В.  Миф-обряд-религия.  Некоторые  аспекты  п р о б ­
лемы на материале народов Индонезии. М.: Наука,  1992, 216 с.
349.Ревуненкова Е.В.,  Решетов А.М.  Сергей Михайлович  Ш ирокогоров 
// ж.  «Этногр. обозрение», 2003, №3, с. 100-119.
350.Сбориик 
статей  и  материалов  по  этнографии  народов  Якутии.  ч.П, 
Якутск,  1961.
351.Свод 
этнографических  понятий  и  терминов.  Народные  знания. 
Фольклор. Народное искусство, вып.4.  М.: Наука,  1991,  168 с.
352.Севортян  Э.В.  Этимологический  словарь  тюркских  языков.  М.: 
Наука,  1974, 768 с.
353.Семиотика/сост. Ю.Степанов, М.:  Радуга,  1983, 636 с.
354.Сергеев 
В.И. Термины древнечувашской мифологии и демонологии 
/ Исследования  по этимологии чувашского языка.  Чебоксары,  1981
с.67-110.
355.Скобелев С.Г.  Иконография и принадлежности образа богини Умай 
у древних и совр. тюрок /I http://www.kyrgyz.ru/? page=272
356.Скобелев  С.Г.  Понятие  «кут»  и  его  принадлежности  у  тюрков 
Сибири и Средней Азии // ж. «Этногр. обозр.»,  1997, №6, с.84-92.
357.Словарь  терминологии тартуско-московской семиотической  школы 
// http://diction.chat.ru/ukazat.html
358.Словарь якутского  языка,  сост.  Э.К.Пекарским,  вып.  X,  Ленинград, 
1927, с.2510-3858.
359.Снесарев  Г.П.  Реликты  домусульманских  верований  и  обрядов  у 
узбеков Хорезма.  М.: Наука,  1969, 336 с.
360.Социальная  организация  и  культура  народов  Севера:  [Сб.  статей]: 
Посвящ. памяти Б.Долгих. М.: Наука,  1974,292 с.
361. 
Сравнительный словарь тунгусо-маньчжурских языков,  т.1, Л.,  1975, 
672 с.
362.Стеблева И.В.  К  реконструкции древиетюрк.  религ.-мифол.  системы 
/ В кн.: Тюркологический сбориик-1971. М.: Наука,  1972, с.213-226.
363.Степин  B.C.  Наука  и  лженаука  //  http://vivovoco.rsl.ru/vv/joumal/ 
scilog /Stepinl .htnı
364. 
Сулайманов  Э.  Некоторые  имена  ииров-покровителей  ремесел  и 
домашних  промыслов  у  киргизов  /  Ономастика  Средней  Азии. 
Фрунзе, Илим,  1980, с.282-287.
365.Суразаков  С.С.  Героическое  сказание  о  богатыре  Алтай-Буучае. 
Горно-Алтайск,  1961,  178 с.
366.Суразаков С.С. Алтайский героический эпос. М.: Наука,  1985, 256 с.
367.Сухарева  О.А.  Пережитки  демонологии  и  шаманства  у  равнинных 
таджиков /  Домусульманские  верования  и  обряды  в  Средней  Азии. 
М.:  Наука,  1975, с.5-93.
368.Токарев  С.А.  Религиозные  верования  восточно-славянских  народов 
XIX -  начала XX века. М.:  АН  СССР,  1957,  160 с.
369.Толеубаев  А.Т.  Реликты  доисламских  верований  в  семейной  об­
ряди.  казахов (XIX нач. XX вв.). Алма-Ата: Гылым,  1991, 214  с.
370.Топоров  В.Н.  О  космологических  источниках  раннеисторич. 
описаний / Труды  по знаковым сист., VI, Тарту,  1973, с. 106-150.
371.Топоров  В.Н.  Модель мира (мифопозтическая) / Мифы  народов  ми­
ра. Энциклопедия. М.,  1980, т. 2, с.161-162.
372.Топоров  В.Н.  Первобытные  представления  о  мире  (общий  взгляд) 
/  Очерки  естественнонаучн.  знаний  в  древности.  М.:  Наука,  1982,
с.8-40.
373.Топоров  В.Н.  О  ритуале.  Введение  в  проблематику  /  Архаический 
ритуал в фольк.  и раннелит.  памятниках.  М.:  Наука,  1988,  с.7-60.
374.Традиционное  мировоззрение  тюрков  Южной  Сибири.  Человек. 
Общество.  Новосибирск:  Наука, Сиб.  отд.,  1989,244 с.
375.Традиционное  мировоззрение  тюрков  Южной  Сибири.  Знак  и 
ритуал.  Новосибирск:  Наука,  1990,210 с.
376.Тронский 
И.М.  История  античной  литературы.  Л.:  Гос.  Уч.-пед.  из. 
Мин. Проев. РСФСР,  1951, 508 с.
377. 
Тувинские народные сказки/ред. М.Ватагин. М.: Наука,  1971,208 с.
378.Турецкие сказки.  / сост.,  пер.  с турец.  И.Стеблевой.  М.:  Наука,  1986, 
397с.
379.Турсунов  В.Д.  Генезис  казахской  бытовой  сказки.  Алма-Ата:  Наука, 
1973,216 с.
380.Турсунов  Е.Д.  Тюкро-монгольские  версии  сказания  об  ослеплении 
циклопа//ж.  «Совет, тюркология»,  1975, №3, с.36-43.
381.Турсунов  Е.Д.  Этнографические  основы  происхождения  некоторых 
мотивов  тюрко-монгольских  сказок  //  ж.  «Советская  этнография», 
1976, №2, с .145-131.

382.Фрейденберг  О.М.  Миф  и  литература  древности.  М.:  Наука,  1978, 
606 с.
383.ФрейденбергО.М. Поэтика сюжета и жанра. М.: Лабиринт,  1997,448 с.
384.Харитонова 
В.И.  Шаманы  и  шаманисты:  некоторые  теоретич. 
аспекты  изучения  шаманизма  и  иных  трад.  веров.  и  практик  //  ж. 
«Этнографическое обозрение», 2004, №2, с.99-119.
385.Хлопина 
И.Д.  Из  мифологии  и  традиционных  верований  шорцев 
(по  полевым  материалам  1927  г.)  /  Этнография  народов  Алтая  и 
Западной Сибири.  Новосибирск:  Наука,  1978, с.70-89.
386.Цивьян  Т.В.  Модель  мира  и  ее  роль  в  создании  (аван)текста  // 
http://ivgi.rsuh.ru.folkIore/tcivian2.htm
387.Черепанова  О.А.  Мифологическая  лексика  русского  Севера.  Л.: 
Наука,  1983,  168 с.
388.Чимпоеш Л.С. Дастанный эпос гагаузов. Кишинев: MUSEUM,  1997, 
198 с.
389.Чистов  К.В.  Народные  традиции  и  фольклор.  Очерки  теории.  Л.: 
Наука,  1986,  304 с.
390.Шатинова  И.И.  Мир  «невидимых»  по  традиционным  представ­
лениям  алтайцев  /  Вопросы  археологии  и  этнографии  Горного 
Алтая. Горно-Алтайск,  1983, с. 149-161.
391.Широкогоров  С.М.  Трудности  исследования  психоментального 
комплекса // http://iohs.wl.dvgu.ru/shir/conf.php? id=l#pril
392.Щербак 
А.М.  Огуз-иаме.  Мухаббат-наме.  Памятники  др.-уйгур,  и 
старо-узбек.  письменности.  М.:  Изд.  Вост. лит.  1959,  171  с.
393.Эвола  Ю.  Оседлать  тигра  /  пер.  с  итальян.  В.Ванюшкиной.  СПб.: 
«Владимир Даль», 2005, 512 с.
394.Эвольюция  понятия  системы  //  ж.  «Вопросы  философии»,  1998, 
№7, с .170-178.
395.Элиаде  М.  Аспекты  мифа  /  пер.  с  фр.  В.Большакова.  М.:  «Инвест- 
ППП»,  1996, 240 стр.
396.Элиаде М. Шаманизм: архаическ. техники экстаза. Киев, 2000,  480 с.
397.Эргис Г.У.  Очерки по якутскому фольклору.  М.: Наука,  1974, 404 с.
398.Ямаева  Е.Е.  Духовная  культура  алтайцев  (Миф.  Эпос.  Ритуал). 
Автореф. дис.  на соиск.  учен.  степ. докт.  ист.  наук. СПб., 2002, 41  с.
399.Янборисов  В.Р.  Умай  -   в  верованиях  народов  Сибири,  Средней 
Азии  и  Казахстана  /  Древний  и  Средневековый  Восток.  М.,  1987,
с. 153-164.
Fransız dilində
400. 
Desmaisons  Petr  I.  Histoire  des  mongols  et  des  tatares  par  Aboul-Ghazi 
Behadour khan. Amsterdam: Philo Press,  1970, 396 p.
MÜNDƏRİCAT
G İR İŞ.................................................................................................................................................Э
i  bölmo.  TÜRK  ETNİK-MÖDƏNİ  SİSTEMİ 
KONTEKSTİNDƏ  MIFOLOJI  OBRAZLARIN 
FUNKSİONAL SEMANTİKASI
Etnik-niodoni  ənənənin sistcmliliyi.  Mifologiya etnik-modoni
onononin  öziilii  kimi.  Tiirk mifopoetik dünya modelinin başlıca xiisusiyyotlori..............12
Mifoloji obraz vo o.ski diinyaduyumunda onun yeri.
Mifoloji  varlığın  funksionallıgı.  Tiirk mədoni qohroman tipi,  ilkin ocdad
vo göy oğlu obrazları................................................................................................................ 34
Mifoloji  Ulu  Aııa obrazı  və onun variasiyalari..................................................................... 69
II  bölmo.  TURK TOKTANRIÇIUĞI  (GÖY TANRI DİNİ)
VO  ŞAMAN  KOSM OLOGİYASIİLƏ BAĞLI 
OBRAZLARIN  SİMVOLİKASI
Tiirk dini-mifoloji  diişiincn sisteminin mahiyyəti -  tanrıçılıq 
haqqmda.
Tiirk Tanrisi  vo simvollarinm  sem antikasi............................................................................ 94
Tiirk  şaman  kosmologiyasi  vo ruh  hoyati  ilo olaqoli  obraz,-aıılayışlarm  strııkturıı......11X
III  bölmə.  TOBİOT VƏ OCDAD  KULTLA