Azərbaycan dili- test tapşırıqları a variantı
Yüklə 4,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZƏRBAYCAN DİLİNİN QURULUŞU A B
|
III. AZƏRBAYCAN DİLİNİN QURULUŞU A variantı 1. Fonetika nəyə deyilir? A) vurğu və hecanı öyrənən dilçilik bölməsinə B) lüğət tərkibini öyrənən dilçilik şöbəsinə C) səs sistemindən bəhs edən dilçilik bölməsinə D) dialekt və şivələri öyrənən dilçilik bölməsinə E) dilçiliyin damşıq üzvlərini öyrənən bölməsinə 2. Fonetika nəyi öyrənir? A) danışıq üzvlərinin fizioloji xüsusiyyətlərini B) sözlərin quruluşca növlərini C) alınma sözlərin fonetik xüsusiyyətlərini D) sözlərin morfoloji xüsusiyyətlərini E) danışıq səsləri, heca, vurğu, fonetik hadisə və qanunları 3. Fonem nədir? A) üzərinə vurğu düşən heca B) danışıq səsi C) sözün mənasmı dəyişən səs D) vurğu qəbul etməyən səs E) fərqli tələffüz edilən səs 4. Dağlıq sözünü saglıq sözü ilə əvəz etsək, hansı səs əsas fonem kimi özünü göstərər? A)[ğ] B)[a] C)[s] D)[d] E)[y] 5. Vurğu əmələ gətirən səs dedikdə hansı səs nəzərdə tutulur? A) sözün sonunda gələn sait B) sözün sonundakı cingiltili samit C) sözün əvvəlindəki qapalı sait D) yüksək tonla tələffüz olunan sait E) uzun tələffüz olunan sait X sinif 1 73 6. Vurğu nəyə deyilir? A) tələffüz zamanı sözün asanlıqla bölünən hissəsinə B) yalnız saitdən ibarət hecaya C) bir sözün başqalarma nisbətən daha qüvvətli deyilməsinə D) sözdəki hecalardan birinin digərinə nisbətən daha qüvvətli deyilməsinə E) uzun tələffüz olunan saitlərə 7. Vurğulu heca nəyə deyilir? A) ilkhecaya C) sonuncu hecaya ' 3 D) qüvvətli deyilənhecaya E) qalın saitli hecaya 8. Azərbaycan dilində vurğu, əsasən, hansı hecaya düşür? A) qalın saitli hecaya B) son hecaya C) istənilən hecaya ' 3
D) incə saitli hecaya E) ilk hecaya 9. Azərbaycan dilində vurğunun əsas növləri: 1. Açıq vurğu 2. Qapalı vurğu 3. Heca vurğusu 4. Məntiqi vurğu 5. Həyəcanlı vurğu A)l,2,3 B)2,3 C)3,4,5 D) 1,2,5 E)2,3,4 10. Vurğusu ilk hecaya düşən sözü göstərin. A) bazar B) baza C) bənna D) biologiya E) bəhanə 74 1 Azərbaycan dili / Test tapşırıqları B variantı 1. Hiss-həyəcanı ifadə etmək üçün cümlədə sözün, yaxud ifadənin qeyri-adi şəkildə tələffüz olunması nə adlanır? A) heca B) heca vurğusu C) məntiqi vurğu D) həyəcanlı vurğu E) fonem 2. Vurğusu dəyişəndə mənası dəyişməyən söz hansıdır? A) alm B) beyin C) əyin D) qalm E) sərin 3. Vurğu qəbul etməyən şəkilçi hansıdır? A)-dan2 B) -ır4 C)-casına2 D) -lar2 E)-ıb4 4. Dəniz sözünə bu şəkilçilərdən biri qoşulanda vurğu dəyişmir: A) -da2 B) -a2
C) -dır4 D) -lar2
E) -çı4 5. Cümlə daxilində sözlərdən birinin xüsusi vurğu ilə deyilməsi nə adlanır? A) xüsusiləşmiş üzv B) sərbəst vurğu C) həyəcanh vurğu D) məntiqi vurğu E) heca vurğusu X sinif 75 6. Məntiqi vurğu, əsasən, hara düşür? A) bütün sözlərin üzərinə B) modal sözlərin üzərinə C) baş üzvlərin üzərinə D) cümlədəki birinci sözün üzərinə E) xəbərdən əvvəl gələn sözün üzərinə 7. Sözün məntiqi vurğu ilə deyilməsində əsas məqsəd: A) əlavə fikir və məlumat bildirmək B) durğu işarələrinin harada qoyulmasmı dəqiqləşdirmək C) əsas məlumat daşıyan sözü daha qabarıq nəzərə çatdırmaq D) heca vurğusunun müəyyənləşdirilməsinə kömək etmək E) bitmiş fikir bildirmək 8. Üzərinə məntiqi vurğu düşən sözü göstərin. Bu şeiri Azərbaycan dilinə Müşfiq tərcümə etmişdir. A) Azərbaycan B) tərcümə C) şeiri D) dilinə E) Müşfiq 9. Hansı sözdə vurğu şəkilçinin üzərinə düşür? A) xalamgil B) insafən C) təyyarəçi D) dostcasma E) xurma 10. Hansı sözdə vurğu ilə uzun sait üst-üstə düşür? A) əlamət B) səadət C) məna D) bəzən
E) samit 76 | Azərbaycan dili / Test tapşırıqları mriantı 1. Nitqin ahəngi, ritmi, tembri və ya sürəti, intensivliyi, məntiqi vurğusu kimi hadisələrin məcmusundan ibarət olan mürəkkəb dil hadisəsi nə adlanır? A) intonasiya B) fonem C) morfem D) alliterasiya E) assonans 2. İntonasiyanm əsas elementləri sırasmda verilənlərdən biri düzgün sayıla bilməz: A) səsin tonu B) səsin qalxması C) səsin enməsi D) nitqin ifadəliliyi E) nitqin ritmi 3. Intonasiya anlayışı ilə bağlı səhv fikir hansıdır? A) Məntiqi vurğunun müəyyənləşməsinə xidmət edir. B) Sadalama, qarşılaşdırma, aydmlaşdırma kimi funksiyalarla bağlı olur. C) Nəqli, sual, əmr və nida cümlələrinin bir-birindən fərqlənməsində mühüm rol oynayır. D) Modallıq bildirir, ara sözlər, ara cümlələr və xitabların nitq daxilində fərqləndirilməsinə kömək edir. E) Fonetik hadisə olduğuna görə sintaktik mənalarm ifadəsinə xidmət etmir. 4. Leksikanm əsas obyekti nədir? A) söz birləşməsi B) cümlə C) söz D) nitq hissələri E) danışıq səsləri 5. Əsas dil vahidi nədir? A) söz birləşməsi B) səs C) nitq D) cumlə E) söz X sinif 77 6. Sözün leksik mənası dedikdə nə başa düşülür? A) sözün məcazi mənası B) sözün hansı nitq hissəsinə aid olması C) sözün sintaktik vəzifəsi D) sözün ifadə etdiyi konkret məna E) sözün mənşəyi 7. Qrammatik məna dedikdə nə nəzərdə tutulur? A) sözün həqiqi və məcazi mənası B) sözün təkmənalılığı C) sözün hansı nitq hissəsinə mənsubluğu və sintaktik vəzifəsi D) sözün çoxmənalılığı E) sözün omonimliyi 8. Çoxmənalılıq nədır? A) eyni cür yazılıb, müxtəlif cür tələffüz olunma B) sözün əsas məna ilə bağlı əlavə mənalar da bildirməsi C) bir sözün bir neçə şəkilçi qəbul etməsi D) deyilişi və yazılışı eyni, mənaları tamamilə müxtəlif olan sözlər E) sözlərin birləşib yeni məna əmələ gətirməsi 9. Çoxmənalı söz hansıdır? A)kəklik B)dərs C) söyüd D) yeddi E) fincan 10. Hansı söz çoxmənalı deyiV. A) kəsmək B) ətək
C) yağh D) düşmək E) elm 78 | Azərbaycan dili / Test tapşınqları_ D variantt 1. Həqiqi mənada işlənmiş ifadə hansıdır? A) qara bəxt B) qara xəbər C) qaraməktub D) qara gün E) qara torpaq 2. Məcazi mənada işlənmiş ifadə hansıdır? A) gozəl qız B) gozəl park C) gözəl ideya D) gözəl bina E) gözəl çiçək 3. Dilçiliyin frazeologiya bölməsində nə öyrənilir? A) sözün necə yaranması B) sabit söz birləşməsi C) sözün quruluşu D) sərbəst söz birləşməsi E) sözlərdə təkmənalılıq 4. Omonim söz hansıdır? A) göz B) gənc
C) göy D) il
_X sinif 1 79 5. Sinonimləri müəyyənləşdirin. A) bina, ocaq, mənzil B) çal, sal, yal C) ələk, külək, bələk D) arzu, istək, dilək E) dəniz, göl, okean 6. Antonim cütlüyünü göstərin. A) dəcəl - nadinc B) çən - duman C) gənclik - cavanlıq D) başqa - ayn E) ayrılıq - vüsal 7. Sözlərdən yalnız biri Azərbaycan mənşəlidir: A) tərəf B) mənzərə C) kitab D) qazanc E) xitab 8. Dilimizə daha çox hansı dillərdən söz keçmişdir? A) fars, rus, çin, əfqan B) ərəb, yunan, ingilis, rus C) ərəb, çin, italyan D) rus, fars, ıspan E) ərəb, fars, rus 9. Almma sözlərə daha çox harada təsadüf olunur? A) müasir ədəbi dilimizdə B) xalq danışıq dilində Qklassikədəbiyyatda D) şifahi xalq ədəbiyyatmda E) dialektlərdə 10. Son vaxtlar dilimizə daxil olmuş alınma sözlərin ikinci adı: A) omonimlər B) neologizmlər C) terminlər D) sınommlər E) antonimlər 80 Azərbaycan dili / Test tapşırıqları E variantı 1. Humanitar fənlərə aid termin hansıdır? A) sintetik B) romantik C) refleks D) regenerasiya E) azimut ■ 2. Təbiət fənlərinə aid termin hansıdır? A) remarka B) hiperbola C) vegetasiya D) təriz E) predikativ 3. Hansı əlamətinə görə müdafiə sözünün almma olduğu bilinir? A) deyilişi yazılışmdan fərqləndiyinə görə B) cingiltili samitlər çox işləndiyinə görə C) incə saitlər çox işləndiyinə görə D) samitlə başladığma görə E) ahəng qanunu pozulduğuna və qoşa saitli olduğuna görə 4. Ümumişlək söz dedikdə hansı sözlər nəzərdə tutulur? A) sadə sözlər B) mürəkkəb sözlər C) dilimizə uyğunlaşmış alınma sözlər D) hamının işlətdiyi və başa düşdüyü sözlər E) əsasən, bölgələrdə işlənən mənası aydm sözlər 5. Ayrı-ayrı regionlarda işlənən və həmin regionlarda hamı tərəfindən başa düşülən sözlər necə adlanır? A) çoxmənalı sözlər B) ümumişlək sözlər C) dialekt sözləri D) arxaik sözlər r\ ı •• ı E) vulqar sozlər X sinif 81 6. Nümunələrdən biri dialekt sözüdür: A) deyingən B) bostançı C) çilçıraq D) cıbrıq E) sayru 7. Dialekt sözləri hansı üslublarda işlənə bilər? A) bədii və rəsmi-işgüzar üslublarda B) bədii üslubda və məişət üslubunda C) yalnız məişət üslubunda D) yalnız fərdi üslubda E) bütün üslublarda 8. Termin dedikdə nə başa düşülür? B) ayrı-ayrı elm sahələrinə aid xüsusi sözlər C) almma sözlər D) rəsmi münasibətləri ifadə edən sözlər E)millisözlər 9. Hansı söz arxaizmdir? A) casus B) alp C) qədəh D) röya E) günah 10. Hansı söz arxaizm deyil? A) ağırlamaq B) suç C) görklü D) ordu E) ayıtmaq 82 Azərbaycan dili / Test tapşırıqları F variantı 1. Son illərdə dilimizə daxil olmuş söz hansıdır? A)telefon B) faks C) teleqraf D) poçt E) rabitə 2. Lüğət tərkibinə yeni sözlərin daxil olmasınm səbəbləri hansı cavabda daha düzgün göstərilib? A) bədii ədəbiyyatm, publisistikanm güclü inkişafı B) sözlərin mənalarmm daralması, bir çox sözlərin köhnəlməsi C) iqtisadi münasibətlərin dərinləşməsi D) həyat tərzinin dəyişməsi, elm və texnikanın inkişafı, əlaqələrin genişlənməsi E) keçmiş həyat tərzindən uzaqlaşmaq cəhdi 3. Tarixizmlər hansılardır? A) pristav, mollaxana, doqqaz B) töycü, cuvar, nimdər C) nəsnə, us, yavan D) tanıq, yağmalamaq, qarqundey E) arxalıq, çarıq, təhnə ■ 4. Tarixi səbəblərlə bağlı olaraq köhnəlmiş və işləkliyini itirmiş sözlər hansılardır? A) suç, yapmcı, ovqat B) girvənkə, şahı, peyğəmbəri C) katda, pristav, yasavul D) sayrı, suç, duş E) hancarı, ayıtmaq, damu 5. Hansı söz həm omonim, həm də çoxmənalı söz kimi işlənə bilər? A) ay B) küy C) yay(maq) D) çay E) lay X sinif 83 6. Dilin lüğət tərkibində hansı qat daha üstündür? A) milli sözlər B) həm milli, həm almma sözlər C) yalnız ümumişlək sözlər D) almma sözlər 7. Dildə tarixi inkişaf özünü daha çox nədə göstərir? A) leksikada B) morfologiyada C) nitq mədəniyyətində D) fonetikada E) sintaksisdə 8. Arxaizm dedikdə nə başa düşülür? A) alınma sözlər B) köhnəlmiş sözlər C) klassik ədəbiyyatda işlənən sözlər D) çoxmənalı sözlər E) yeni sözlər 9. Neologizmlər hansı sözlərə deyilir? A) bütün alınma sözlərə B) Avropa dillərindən almmış sözlərə C) ən son dövrlərdə lüğət tərkibinə daxil olmuş sözlərə D) dilimizdə qarşılığı olan almma sözlərə E) yeni leksik məna kəsb etmiş sözlərə 10. Sözün tərkibi nədən ibarətdir? A) yalnız kökdən B) kök və şəkilçidən C) kökdən və ön şəkilçidən D) kökdən və leksik şəkilçidən E) kökdən və qrammatik şəkilçidən 84 | Azarbaycan dili / Test tapşırıqları_ G variantt 1. Dildə yeni sözlər hansı yollarla yaranır? Biri səhvdir: A) morfoloji yolla B) sintaktik yolla C) leksik yolla D) varvarizmlər hesabma E) çoxmənalılıq əsasmda 2. KöJfcnəyədeyilir? A) sözün qrammatik məna bildirən hissəsinə B) sözün ayrılıqda işlənə bilən və leksik məna daşıyan hissəsinə C) sözün qrammatik şəkilçidən əwəl gələn hissəsinə D) sözün başlanğıc formasına E) əsl Azərbaycan-türk mənşəli sözlərə 3. Şəkilçi nəyə deyilir? (Tam cavabı göstərin.) A) sözün mənalı hissəsinə B) sözün leksik məna bildirən hissəsinə C) sözün yalnız önündə gələn hissəsinə D) sözün ayrılıqda işlənməyən və leksik mənası olmayan hissəsinə E) ayrılıqda işlənib, qrammatik məna bildirən hissəsinə 4. Kök və şəkilçidən ibarət olan söz hansıdır? A) naxış B) qayış C) çağırış D) balış E) yoxuş 5. Dilin lüğət tərkibi hansı yollarla zənginləşir? Biri səhvdir: A) alınma sözlər hesabına B) çoxmənalı sözlər hesabına C) morfoloji yolla D) ixtisarlar hesabma E) sintaktik yolla X sinif | 85 6. Arxaizmlər daha çox hansı dillərə məxsus sözlərdir? A) Avropa dillərinə B) ərəb-fars dillərinə C) yunan-latm dillərinə D) rus dilinə E) çin-yapon dillərinə 7. Frazeoloji birləşmələr haqqmda hansı fikir səhvdir? A) Dildə hazır şəkildə olur. B) Sintaktik təhlil zamanı bir cümlə üzvü kimi götürülür. C) Onlar sabit söz birləşmələri də adlanır. D) Belə birləşmələrdə məcazi məna olmur. E) Onları bir sözlə əvəz etmək olur. 8. Terminlər daha çox harada işlənir? A) bədii əsərlərdə B) məişət üslubunda C) işgüzar sənədlərin dilində D) elmi əsərlərdə E) bədii-publisistik üslubda 9. Antonim sözlər hansı bədii ifadə vasitəsinin yaranmasında iştirak edir? A) kinayənin B) bədii təzadm C) təşbehin D) metaforanın E) metonimiyanın ' ■
lO.Sadəsözhansıdır? A) təklik B) dərslik C) dinləyici D) bilici E) kəklik 86 Azərbaycan dili / Test tapşırıqlan_ H variantı 1. Sözün domjnant mənası dedikdə nə nəzərdə tutulur? A) sözün məcazi mənası B) sözün həqiqi mənası C) sözün qrammatik mənası D) sözün semantik çalarları E) sözün dildən çıxmış əvvəlki mənaları -V .■'V' v-;' ■■•" ■:''' '•' ;Htr 2. Dilin mənalı hissələri, yəni kök, leksik və qrammatik şəkilçilər ayrı-ayrılıqda.....adlanır. Nöqtələrin yerinə hansı söz yazılmalıdır? A) fonem
B) leksem C) morfem D) nitq formaları E) nitq normaları 3. Tarixi inkişaf prosesində bəzi əşya və ya hadisələr ömrünü başa vurur və onların adlarını bildirən sözlər qeyri-fəal leksikaya çevrilir. Belə sözlər nə adlanır? A) varvarizm B) vulqarizm C) dialektizm D) neologizm E) tarixizm 4. Əşya və ya hadisənin adını ifadə edən söz köhnələrkən yenisi ilə əvəz olunur. Bu cür köhnəlmiş sözlər nə adlanır? A) tarixizm B) dialektizm C) arxaizm ■ D) neologizm E) varvarizm 5. Sözlərdən bir tarixizmdir: A) sayru B) us C) nəsnə D) koxa E) dönəm X sinif 87 6. Dildə işlənən kobud ifadələr, nalayiq sözlər nə adlanır? A) morfem B) fonem
C) vulqar sözlər D) yeni sözlər E) köhnəlmiş sözlər 7. Vulqar söz hansıdır? A) batman B) tanıq C) becid D) gəbərmək E) ayıtmaq 8. Frazeoloji birləşmələrin ikinci adı: A) dəyişən söz birləşmələri B) mürəkkəb söz birləşmələri C) sadə söz birləşmələri D) sərbəst söz birləşmələri E) sabit söz birləşmələri 9. Antonim frazeoloji birləşmələr hansı cərgədədir? A) ağzma su almaq - ağzını qıfıllamaq B) dil-dil ötmək - dilotu yemək C) hövsələdən çıxmaq - cin atma minmək D) üz ağartmaq - üz qaraltmaq E) yada salmaq - nəzər salmaq 10. Dialekt sözünü müəyyənləşdirin: A) güz B) vavım
I J J C) əsən
D) deşdəbəkur E) munis
88 Azərbaycan dili / Test tapşırıqları_ I variantt 1. Dilçiliyirı sözlərin tərkibindən, onların quruluşundan bəhs edən bölməsi: A) fonetika B) etimologiya C) sintaksis D) morfemika E) leksikoqrafiya 2. Birini yerinə görə həm qrammatik şəkilçi, həm də təsirsiz feli təsirli felə çevirən leksik şəkilçi kimi işlətmək olar: A) -ıl4 B) -mış4
C) -dı4 D) - acaq2 EJ-ır4 3. Dildə sözlərin öz əvvəlki mənasından fərqli olan məna kəsb etməsi söz yaratmağm hansı yolu üçün səciyyəvidir? A) sintaktik B) leksik C) morfoloji D) morfoloji və sintaktik 4. Flektiv dillərə aid sözlərin cərgəsini müəyyənləşdirin. A) yeni - yenidən B) bağla - bağlan - bağlanış C) yazı - yazıçı - yazıçılıq D) qarlı - qarışıq - qarışqa E) nəsr - nasir - mənsur 5. Həm omonim, həm də çoxmənalı, söz kimi işlənə bilən nümunə hansıdır? A) səksən B) qır C) göy D) quru E) çay X sinif 1 89 6. Rele sözünün əsl Azərbaycan sözü olmadığmı nədən bilmək olar? A) ikihecalı olmasmdan B) [e] saitindən sonra [/] samitinin gəlməsindən C) sözün [r] samiti ilə başlanıb, [e] saiti ilə bitməsindən D) [r] və [/] samitlərinin ardıcıllığından E) sözün hər iki hecasında eynicinsli saitin işlənməsindən . 7. Həm termin, həm də ümumişlək söz sayıla bilən nümunə: A) zərf B) sinekdoxa C) anafora D) epifora E) mübtəda 8. Aşağıdakı sözlərdən biri sintaktik yolla yaranmışdır: A) meşəlik B) əmimgil C) sancı D) yarımada E) yaralı 9. Birini həm sifət, həm də isim düzəldən şəkilçi kimi işlətmək olar: A) -ır4 B) -dı4 Q-mış* D) -acaq2 E) —ıq4
10. Əsl Azərbaycan sözü hansıdır? A) işvə
B) şəhid C) stəkan D) əlli E) rəis
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||