Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti
Bu qəlbim ovunmaz sınıq saz kimi
Yüklə 211,41 Kb.
|
|
Bu qəlbim ovunmaz sınıq saz kimi,
Dərd də gülə-gülə gəldi yaz kimi Allaha, tanrıya etiraz kimi Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən. A) Aramla B) Orta C) Surətlə D) Aramla və sürətlə E) Orta və surətlə 659. Dilimizdə özləşmə meylləri hansıdır? A) Daha çox mövcud alınma sözlərin işlədilməsi əleyhinə yönəlir B) Bu meyllər heç də özünü doğrultmur C) Son vaxtlar bir sıra leksitk vahidlər meydana çıxmışdır D) Dili tərk etmiş bir sıra türk mənşəli sözlərin qayıtması E) Özləşmə prosesi üçün şərait yaranmışdır 660. Dilimizin tərkibinə özləşmə meylinə aid olan sözlərdən biri “məcmuə, jurnal” mənasındadır. A) toplu
B) ifadəlilik C)ömürlük D) deyim E) bilgi
A) XX əsrin 60-cı illərini B) XX əsrin 50-ci illərini C) XX əsrin 70-ci illərini D) XX əsrin 30-40-cı illərini E) XX əsrin 80-ci illərini
A) Dildəki bütün alınma termin və şəkilçilərin Azərbaycan (türk )qarşılığı ilə əvəzlənməsi B) ədəbi dili etnik yaddaşına aytarmaq C) alınma sözlərin milliləşdirilməsi cəhdi D) ədəbi dili başqa dillərin təsirinə məruz almaqdan xilas etmək cəhdi E) alınma sözlərin bəzilərinə qarşılıq tapmaq cəhdi 663. Hansı cərgədə son illərin özləşmə meylinin məhsulu olan sözlərdən ibarətdir? A) bilgisayar, cağdaş, bölgə, yetərsay B) yüzlük, minlik, başlıq, sözlük C) peyk, səfir, imic, başçı D) kosmonavt, rəhbər, rabitə, menecment E) biznes, səfir, prezident 664. Azərbaycan dilində özləşmə prosesinə şərait yaradan başlıca amillər hansılardır? Biri düzgün deyil: A) başqa dillərlə əlaqənin kəsilməsi B) dövlət dili kimi dilimizə qayğının artması C) xalqın milli şüyrunun, özünüdərkin güclənməsi D) Azəırbaycan xalqının müstəqillik qazanması E) söz sənətkarlarının, ziyalıların bu istiqamətdə fəallığı 665.Hansılar lüğət tərkibində özləşmə göstəricisi sayıla bilər? 1.Yayım. 2. Münaqişə. 3. Soydaş 4. Təhlükə 5. Çağdaş. 6. Toplu. 7. Səlahiyyət. A) 1, 3, 5, 6 , B) 2, 3, 5, 6 C) 1, 5, 7 D) 2, 4, E) 3, 5, 6 666. Lüğət tərkibində özləşmə yolları hansılardır?Biri səhvdir. A) bütün alınma sözlərin ucdantutma əvəz edilməsi B) xalq danışq dilindən söz götürülməsi C) digər qohum dillərdən söz götürülməsi D) dilin daxili imkanları hesabına yeni sözlərin yaradılması E) köhnəlmiş sözlərin dirildilməsi 667. Biri dilimizdə özləşmə meyillərinin əlaməti kimi götürülə bilməz: A) dili tərk etmiş bir sıra türk mənşəli sözlərin yenidən qayıtması, yeni dirilən sözlər özləşmə prosesinə daxil deyil B) Azərbayan dilinin lüğət tərkibində 60-cı illərdən özləşmə meylləri müşahidə olunur. C) özləşmə prosesinin yollarından biri də türk dillərinin təsiridir. D) sənətkarın qədim mənbələrdən söz götürməsi də özləşmə meyllərinə daxildir E) özləşmə prosesində dilə daxil olan bir sıra leksik vahidlər öz qeyri-türk mənşəli qarşılıqları ilə işlənərək sinonimlik yaradırlar. 668. Aşağıdakı sözlərin alınma qarşılıqlarından birində səhvə yol verilmişdir: A) toplum - dövlət B) soykökü - nəsil C) bilgi - məlumat D) durum - vəziyyət E) dönəm - mərhələ 669.”Dirilən” sözlər cərgəsini göstərin. A) çavuş, ulu, dürlü B) bildiriş, nəfəslik, yaraqlı C) çimərlik, başqan, duracaq D) duyum, qurultay, soyqırım E) istilikölçən, ildönümü, çaödaş 670. Dahi şəxsiyyət H.Əliyevin nitqi hansı keyfiyyətlərə görə fenomen səciyyə daşıyır: 1. Dəqiqliyi, dolğunluğu, məntiqliyinə görə. 2. Qeyri-adiliyi, müstəsnalığı, misilsiz keyfiyyətinə görə. 3. Təsirediciliyi, aydınlığı, qeyri-adiliyinə görə 4. İdeal olmasına görə 5. Söz seçimi, cümlələrin dəqiqliyi, fikir aydınlığı, əhatəliliyi və genişliyinə görə. A)Hamısı B)1, 3
C)2, 4 D) 1, 3 E) 1, 2 671. İsmin quruluşca neçə növü var? A) 3 B) 2
C) 4 D) 1
E) 5 672. Nitq normalarının tarixiliyi nəyin nəticəsidir? A)Ədəbi dilin inkişafının B) Nitqin yığcamlığının C) Düzgün nitqin D) Natiqliyin E) Nitq istinaları 673. Nitq normalarının tarixiliyi necə başa düşülür? A) norma tarixi kateqoriyadır, nisbi sakitlikdir B) əvvəlkilərdən fərqli əlamətlər C) keyfiyyətli əlamətlər meydana çıxır D) leksik normada özünü göstərir E) fonetik normada dəyişmə ləng gedir
A) fonetik və qrammatik normalarda B) leksik və qrammarik normalarda C) fonetik və qrammatik normalarda D) leksik normada E) hamısında 675. Nitq istisnaları nədir? A) ədəbi dildəki qeyri-normativ hallar əsasən normanın tarixi hərəkətinin təkamülüdür B) ədəbi dil normasının pozulması C) istisnalar normanın işləkliyi səviyyəsində olmur D) nitqin normanın mövcudluğunu istisnalarsız təsəvvür etməmək E) istisnaların mövcudluğunu tətbiq etmək 676. Nitq istinaları hansı şəraitdə meydana çıxır? 1- Öz dövrünü keçirmiş nitq vahidləri bu və ya digər üslubda ilişib qalanda 2- Orfoqrafiya qaydalarına əməd edilmədikdə 3- Yeni meydana çıxan nitq vahidləri bir müddət normativləşməyəndə 4- Orfoepiya qaydalarına əməl edilmədikdə 5- Qrammatik normalara etinasızlıq göstərildikdə A)1,3 B) 1,5 C) 3,4 D) 2.4 E) 2,5
A) qeyri - normativ hallar B) normativ hallar C) xüsusi hallar D) ümumi hallar E) faydasız sözlər 678. Nitq istinaları hansı hallarda meydana çıxır? A) yeni yaranmış nitq vahidləri norma halına düşmür, normativləşə bilmir B) ədəbi dildə işlənən C) dövrünün nitq vahidləri D) yeni yaranmış sözlər E) nitq vahidləri normativləşir 679. Ədəbi dildə istinalar dedikdə nə başa düşülür? A) qeyri-normativ hallar B) yeni yaranmış sözlər C) ədəbi dildə işlənən D) nitq vahidləri normalaşır E) ədəbi dildə normativləşir 680. Dilin dövlət dili olması hansı üslubdadır? A) rəsmi işgüzar B) məişət C) bədii
D) publisistik E) elmi
A) 1924-cü ildə B) 1822-ci ildə C) 1914-cü ildə D) 1940-cı ildə E) 1930-cu ildə
A) Yunanstanda B) İtaliyada C) Romada D) Şərqi Rusiyada E) Avropada 683. Sait və samit birləşməsindən ibarət olan heca necə adlanır? A) Qovuşuq heca B) Saf heca C) Örtülü heca D) Açıq heca E) Qapalı heca 684. Natiqliyin belə sahəsi yoxdur: A) iqtisadi B) akademik C) siyasi D) bədii E) işgüzar 685. Bunlardan biri natiqliyin sırasında deyil: A) publisistik natiqlik B) İşgüzar natiqlik C) bədii natiqlik D) akademik natiqlik E) siyasi natiqlik 686. Emfatik vurğu hansıdır? A) Həyəcanlı vurğu B) Heca vurğusu C) Məntiqi vurğu D) Söz vurğusu E) Heç biri 687. Natiqlik sahələri olan cərgələri göstərin: A) bədii natiqlik, akademik natiqlik, siyasi natiqlik, inzibati-idarə natiqliyi, işgüzar natiklik B) fonetik, leksik, qrammatik, siyasi C) bədii, texniki, siyasi, iqtisadi D) mədəni, intisadi, bədii E) elmi, texniki, mənəvi 688. Natiqliklə nitq mədəniyyətinin fərqi: A) Zəngin nitq bazasına malik olmaq, yüksək mədəniyyət və qabiliyyətə malik olan şəxs natiq kimi formalaşır, öz nitqi ilə kənardakı şəxsləri özünə heyran edir, nitq mədəniyyətinə sahib olmaq,nitq normalarına əməl etmək hər bir dil daşıyıcısının borcudur B)Dinləyicilərin səviyyəsi nəzərə alınmalıdır C) Hər bir savadlı adam natiq ola bilər D) Nitqi dəqiq və gözəl olan şəxslər natiq ola bilər E) Nitq yığcam və ifadəli olmalıdır 689. Natiqlik sənətində mimikaya aid xüsusiyyətlər kimi verilənlərdən biri doğru deyil: A) Jest və mimika bir yerdə ola bilməz B) mimika nitqə sözlə ifadəsi mümkün olmayan çalarlar verir C) yalnız şifahi ədəbi dilə xasdır D) müxtəlif emosional vəziyyətləri ifadə edir E) sözün ciddi və ya kinayə ilə deyilməsini başa düşməyə kömək edir 690. Natiqlik sənətinin əsas tələbi kimi səhv göstərilmişdir? A) Nitqdəki əsas yerləri bir neçə dəfə yüksək tonla təkrar etmək B) Nitqə əvvəlcədən hazırlaşmaq C) Nitqin intonasiyasına, ritminə fikir vermək D) Düzgün, dəqiq və gözəl danışmaq E) Dinləyicilərin bilik səviyyəsini nəzərə almaq 691. Natiqlik sənətinin ikinci adı nədir? A) ritorika B) jest C) etika
D) etiket E) mimika 692. Dövlət başçısının bəyənatı natiqliyin hansı sahəsidir? A) rəsmi-işgüzar B) publisistik C) elmi
D) məişət E) bədii
A) bədii natiqlikdə B) inzibati idarə natiqliyində C) siyasi natiqlikdə D) akademik natiqlikdə E) inzibati idarə natiqliyində
A) siyasi natiqlik B) bədii natiqlik C) inzibati-idarə natiqliyi D) akademik natiqlik E) işgüzar natiqlik 695. Məktublar hansı üsluba daxildir? A) Epistolyar üsluba B) Natiqlik üslubuna C) Məişət üslubuna D) Bədii üsluba E) Elmi üsluba
A) jest və mimikadan istifadə etməmək B) auditoriyanın səviyyəsini nəzərə almaq C) nitqin intonasiyasına, ritminə fikir vermək D) mümkün qədər yığcam danışmaq E) nitqə əvvəlcədən hazırlaşmaq 697. Ritorikanın beş əsas hissəsindən biri olan və “nitqi bəzəmək” mənasını verən hissəsi necə adlanır? A) Elovensiya B) Dispozisiya C) İnvensiya D) Memoria E) Aksiya 698. Mimikanın əsas cəhəti: A) üz əzələlərinin mənalı hərəkəti B) əl-qol hərəkətləri C) bədii natiqlik D) natiqlik sənəti E) nitq etiketləri 699. “Gözəl, aydın danışma qabiliyyəti, natiqlik haqqında elm, danışıq etikası, insanların bir-biri ilə münasibətlərini tənzim edən danışıq normaları” aşağıdakılardan hansına aiddir? A) Bəlağət B) Evfemizm C) Fəsahət D) İntellektual nitq E) Diskussiya 700. “Hər hansı bir sahədə (siyasət, din, fəlsəfə, incəsənət və s.) söz və fikir çəkişməsi” necə adlanır? A) polemika B) poliloq C) replica D) ritorika E) kommunikasiya Yüklə 211,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|