Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

“+”
işarəsi il düzəlişlər 
aparılır. 
Ticar
ət güzəştləri 
Ticar
ət güzəştləri təklifin ilkin başlanğıc qiymətinə güzəştlərdir. Bu sub-
yektiv şəkildə müəyyən olunur. Mövcud təchizatçı firmanın təcrübi işindən və 
ekspert qiym
ətləndirmənin əsasında müəyyənləşdirilərək axırıncı növbədə qeyd 
olunur. 
Ticar
ət zamanı güzəştlərin həcminə təsir edən obyektiv amillər aşağıda-
kılardır: 
-
əmtəə bazarının konyunkturası; 
-
idxal olunan m
əhsulun istehsalının təchizatçı tərəfindən mənimsənil-
m
əsi dərəcəsi; 
-
istehsalın inhisarlaşması dərəcəsi; 
-
t
əchizatçı firmanın maliyyə vəziyyəti; 
-
satıcılar və alıcılar arasında münasibətlər; 
-
satıcının ölkəsində iqtisadi və daxili siyasi vəziyyət. 
Aparılan ticarətə güzəştlər o halda aparılır ki, rəqib material kimi qiymət 
informasiyasından istifadə edilir. Bu qiymət informasiyasında qiymət möhkəm 
mü
əyyən olunan qiymətlər (kommersiya təklifi qiyməti) deyillər. 
411 

---

Güz
əştlərin ölçüləri informasiyanın mövcudluğundan asılıdır. Əgər 
mövcud firma bar
əsində uyğun informasiya yoxdursa, bu zaman düzəlişlər 
kommersiya t
əklifinin ilkin başlanğıc qiymətinin 10-15 faizi həcmində qəbul 
edilir. Əgər əsasda avadanlığın qiyməti durursa və bu təchizatçı firmanın 
pr
eyskurantından götürülübsə, bu zaman aparılan ticarətə güzəştlər 50 faizə 
q
ədər yüksəldilə bilər. Ümumiyyətlə, aparılan ticarətə güzəştlərin orta həcmi 
ilkin başlanğıc qiymətin 15-30 faizi arasında dəyişir. 
Texniki-iqtisadi parametrl
ərin fərqinə görə düzəlişlər. 
M
əhsulun texniki-iqtisadi müqayisəsi funksional eynilik təşkil edir, lakin 
müxtəlif təchizatçı firmaların təklifləri əmtəənin əsas xarakteristikasının 
müqayisəsinə əsaslanır. Bu əmtəənin qiyməti bu sahədə aparıcı istehsalçıların 
əmtəələrinin və ya rəqib əmtəələrin xarakteristikası ilə hesablanır. İdxal olunan 
məhsulun rəqib materiallarla müqayisədə texniki-iqtisadi parametrlərinin 
fərqinə düzəlişlərin məbləğli ölçüsü 30-40 faizi keçməməlidir. 
Texniki - iqtisadi müqayis
ə müxtəlif metodlarla aparılır ki, onlardan da 
əsasları bunlardır: 
-
müqayis
ə metodu; 
-
parametrik metod; 
-
idxal olunan 
əmtəənin rəqabətliliyinin qiymətləndirilməsi əsasında 
qiym
ətin əsaslandırılması metodu. 
Göst
ərilən metodların köməyi ilə texniki-iqtisadi parametrlərin müqa-
yis
əsi aparılır və alman nəticələrə uyğun olaraq qiymət səviyyəsinə görə nis-
b
ətlər əsaslandırılır. 
412 

---