AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adııra tariX İnstitutu
sizliyinin təmin olunması barədə bəyanatınm
Yüklə 10,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- H .İ.M ə m m ə d o v a Konfransmda əsas müzafdrə obyeKti olan MinsK qrupumm təqdim etdiyi layihəyə erməni tərəfınin «yox»
- A z.ırh a ya ın RıspublİKasımn x a ric i uyus.unul.ı
|
sizliyinin təmin olunması barədə bəyanatınm İKT Konfransı iştiraKçılan tərəfmdən yeKdülİKİə dəstəKİənməsini təsdiq edən maddo yer alırdı. 1997-ci il deKabnn 8-11-də IKT-yə üzv oları öİKəbrin dövbt və höKumət rəhbərlərmin Iran Islam RespubiİKasmm paytaxtı Tehran şəhərində Keçırilən VIII Zirvə Konfransmda Ernıənistanm Azərbaycana qarşı təcaviizü barədə növbəti qət- namənin qəbul edilməsində bundan ə w ə k i qətnam əbrin müd- dəalarma istinad edilmişdi. Bu qətnamə öz xaraKterinə görə СакаПа Koniransuıda qo- bul edilmiş qətnaməni bir növ təsdiq edirdi. VIII Zirv? toplan- tısınm Tehran bəyannaməsinin 8-ci maddasində IKT üzvü olan dövbtlər Ermənistanm Azərbaycana qarşı hgyata Keçirdiyi təcavüz ajctmı bir daha təsdiqləyir, Erm ənistandaıı öz silahh qüw əbrini işğal e td k b ri bütün Azərbaycan ərazilərindən çıxarmağı tələb edir, münaqişonin həllinə tez bir zam anda və sülh yolu ilə nail olunmasma tərəfdar olduqlarmı bildirirdibr. Tehran Zirvə toplantısmın уекип bəyannaınəsinin 56-cı maddəsində deyilirdi: «Konfrans Ermanistan və Azərbaycan arasmdaKi münaqişənin nizama sahnnıasına daır А Т Э Т səd- rinin 1996-cı il Lissabon sammitində verdiyi bəvanatda ifadə olunmuş iiç prinsipə tərəfdar olduğunu bir daha təsdiq edir və bu addrnıı Azərbaycana qarşı təcavüzün ciddi nəticəbrinin dər- hal aradan qaldınlmasmın təminatı Kİmi qiymətiəndirir» (Sabah q., 13 deıcabr 1997-ci il). İKT Azərbaycanm haqq işinin m üdafb xəttini sonralar da ardıcıl davam etdinnişdir. B eb lk lə, IKT tərəfmdən qəbul edilmiş bütün sənədbrdə Ermənistanm Azərbaycana qarşı yürütdüyü təcavüzıcar siyasət birmənalı şəKİlds pisbnilirdi. Bir məqam da xiisusiiə vurğulan- malıdır: bu vaxtadəıc Ermənistani birmənah və qəti şəıcildə təcavüzKar adlandıran yeganə beynalxalq teşKİlat Islam Konfransı TəşKİlatı olmuşdur. 306 . İz.ırhııyaın R<’\pııhliı;tı\tnııı xurit i siva\,ıtuiu,ı . . . ------- h rm .m isla n -A z.n b a y c tın D u^lıq (Jıirahıiğ ш ш / л / п . н / N 4 )ric :ə Miistoqil Azarbaycan RespublİKa.sınm xarici sivas.it stra- legiyasmin osaslarınm formalaşması, dövbtin bu suh.xb Ibaliv- yət istiqumotbri və prioritet vəzilbbrin münyvnnb.şdirilm.rsi Heydər Əliyevin adı ib bağlıdır. Azorbaycanın beynolxalq mıi- nasibətbr sistcmindn işüraı onun rəhbərliyi ib m ü m K ü n olmuşdur. Ilcydnr v)!i\c\ beyn.ıb xalq abm in Conubi Qal'qazda. Xəzər regionunda. о cümbdəü Azorbaycanda nıaraq daipforini, dünyanın böyiiK dövbtbrinin. regionun aparıcı ökəbrinin və bcynol.xaiq tnşKİİatların Aznr- bayeanla bağlı siyasətini. eloco do ökonin xarici abm üçtiıı Kasb etdiyi maraqlar dairosini, geosiyasi vd iqtisadi ahnm iyo- tini. Azərbaycanın beynolxalq münasibntbrinin vt> dövblbr- arası olaqobrinin prinsipbrini mürvyyanbşdirdi. biUövlüı Azorbaycamn xarici siyasəti dövblin strateji maraqları osasmda qurulmuş, hnrtorafli işbnib hazırlanmış, p r i n s p i a l . ardıcıi vo y Ü K s ə b n xolt iizrə həyata K e ç i r i i m i ş d i r . Azorbaycanın d ö v b t müsbqilliyinin qurunmasma yn m ö h K D m b n n ı n s i t ı n , öiiun dünya birliyinə inteqrasiya olunmasıııa xidmol <_чЬп ta- razlaşdırılmış xarici siyasot nnlicəsimb rcspubliica tliinva hirlı- yindo özüno layiqli yer lutmuşdur. Л/.orbaycan beynnlxalq a b m d o v, t r e g i o ı ı d a mövcud olan mosololoriu, hamviniıı d ü n v a - mn qlobal problemlnrinin hollincb nıihüm rol oynayaıı inikaua ma l İ K olmuşdur. Azorbaycan RcspublİKasının regıonda xa diinyada nail olduğu mövqc. öİK.ınin sosiai-iqtisadi iıiKİşatı vn qlobal iqtisadi layibabrin iıoyata Keçirilmnsi i.stiqa/n.ıtind.ı anlıcıl aldınılan vn sülhscvnr .siyasot Mcydor Oliycvin möhlnş.ım idcxalarmın rcallaşdınlmasının ııəlicobridir. 307 H .İ.M am m dova Heydər Əliyevin bu böyüK siyasətində Ermanistan-Azar baycan, Dağlıq Qarabağ probleminin halli m əsəlabri tarixi pro- seslərin ayrı-ayn m ərhəbbrinda, mövc^d çətiniikinro baxma- yaraq, iıəmişə ön pianda olmuşdur. Ermənistan-Azarbaycan, DağJıq Qarabağ probleminin həllinin İKİnci marhələsi Azarbaycan RespublİKasmm Prezi denti Ilham Əliyev mərhələsidir. Vahid prosesin bit növbəti mərhələsində Ilham Əliyevin böyüK qatiyyatlə davam ctdirdiyi xarici siyasət Kursu RespubÜKanın beynəlxalq alamda daha da tanınmasma, stilh, əməKdaşlsq va təroqqı m ənozinə çevrilmə- sinə xidmat etmişdir və Azarbaycan artıq belə bir mancəzə çevrilmişdir. Azarbaycanm malİK olduğu iqtisadi potensial. dövlət rahbərinin həyata Keçirdiyi KompleKs islahadar icursunun milli maraq va m anafebri daha etibarlı səviyyədə təmin etməsi, bir sözla, Azarbaycanm süratli inKİşafi Ermanistan-Azərbay- can, Daghq Qarabağ münaqişəsinin hallinda uğurlu nəäcə aida edilməsinə, problemin sülh yolu ila, BMT nizamnaməsinə, ATƏT-in asas prinsip va qərarlarına. beynalxalq hüquq norma- lanna uyğun şəıdlda, Azarbaycanm ərazi bütöviüvü prinsipi asasmda hall edilməsinə böyÜK inam yaratmışdır. Azarbaycanm Dağlıq Qarabağ bölgasini Erməmstana birlaşdirməK üçün planlı siyasat yeridən ermənilər va em əni- parast qüw alar “Dağlıq Qarabağ problemi” yaratmış. Ermanis- tan Azarbaycana hərbi tacavüz etmiş, Azərbaycanm Dağlıq Qarabağ bölgəsini və digər ərazibrini, üm um iyyərb 20 % torpağını işğal etmişdir. Müharibani dayandırmaq щ işğalçı qüw alari Azarbaycan ərazisindən çıxarmaq məqsədilə d.mısu]- lar aparılsa da, ataşxasa dair saziş imzalansa da Ermanistan re gionda süihə va amin-amanhğa tahlÜKa manbayi va tacavüzKar ö k a olaraq qalmaqdadır. Ermanistan bu gün da D aghq Qa- rabağ münaqişasinin tanzimlanməsinda qeyri-KonstruKtiv möv- qe tutmaqla beynalxalq hüquq normalarını inKar etmaKuə, siya- 308 . Г:.лгЬт ст Кс^риЬПкимшп xurk ı w, „ ------------------- bvm .nüstan\:..>rlnıycan Dağltq Qaruha " tıi!om {iy.’\i si vn iqtisadi intcqrasiya proscsbrindn Hxaç rolunuövnatmqda davam cdir. : v i iri dövbtbrin himayasi və ermani diasporalarmın yaxmdan KÖmafdiyi j b lirınanistanın apardığı işğalfilıq mülıa- ribasina son qoymaq, miiharibanin naticalarini aradan qakiır- maq üçün siilh danışıqlarının aparılmasma üstiinliİK venlmişdir. Azarbaycan höKuməti miinaqişanin ııizama salınmasmın bey- nalxalq taşKÜatların Kömayi olmadaıı mümKünsü/.lüvii qaranııa galmişdir. Ermanistan-Azarbaycan. Dağhq Qarabağ mflnaqişa- si beynalxalq miqyaslı danışıqlann predmetinn. aslında. bey nalxalq problemə çcvrilmişdir. Azarbaycanm xarici siyasatinin an asas istiqamatbriııdan biri idmi Ermanistan-Azarbaycan. Dağlıq Qarabaü münaqişa- sinin halli KonteKstində ATOT-Azarbaycan münasibotlari formalaşmış va Azarbaycanm ümumavropa tahliİKasizlİK siste- mina qoşuiması yöniimiinda işlar görülmüşdiir. Dağlıq (,)ara- bağ miinaqişasinin nizama sahnması ınasolasinda Avropada TahlüıcasizlİK va ömaKdaşhq Müşavirasi (ATOM) Kİmi asası qoyulmuş А'ГОТ (Avropada TahlüKƏSizlik va OmaKdaşlıq TaşKİlatı) vasitaçilİK faaliyyati göstarmişdir. Başariyyat iiçtkı an önamli masala olan Avropa tahfüKasiziiR va amaKdaşlıq problemlarini haü elm aK istiqamalinda vacib vaziblar yerinn ycliran bu taşKİlatm Hrrnanistan-Azarbaycan, Dajliq Qarabağ ıminaqişəsinin nizamlanması iizra MinsK qrııpu yaradılmı.şdır. K r m a n i s t a n - A z a r b a y c a n . D a ğ lı q Q a r a b a g m ü n a q i ş a s i n i n n i z a m a s a l ı n m a s ı n d a A T O T - i n z irv a to p la n tıia r ı m ü h ü m a h a m i y y a t a maÜKdir. Budapcşt görüşü zamanı (1994-cü i || Rıısiyanm, AB!>- ın va ATlİT-in saylari bir araya gatirilmiş va qalnamalarin qabul cdilmasi tarixi-sivasi baxımdan tahlil edihmşdir. ilevdar Oliyev Budapcşlda qabul olunmuş qainamayp m m h / iıımimi amaıcdaşlığm, о ciimbdan ABŞ ib Rusiya arasmda aruaıala.ş- lıgııı naticasi» K'imi qiymat vermişdır. H. İ. Mammndo va Bu sənədin qəbul olunması Azorbaycan RespubiİKası rəh- bərliyinin apardığı gərgin və məqsədyöniü işin nəticəsidir. Budapeşt zirvə toplantısı ATƏT-in fəaliyyəti dövründə, Mİ usk qrupu yaranandan görüşün Keçirildiyi vaxtadəıc, bu təşıdlatm Azərbaycan üçün эп əhəmiyyətli tədbiri olmuşdur. Ennonistan- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ rnünaqişəsinin beynəlxalq hüquq normaiarma uyğunlaşdmlması üçün beynəlxalq sülbyaratma qüvvəbrinin formalaşdırüması haqda qətnamə i k dəfə oiaraq Budapeşt zirvə toplantısmda qəbul olunmuşdur. Ebmin qət- namə ilə problemin beynəlxalq hüquq normalarına uyğunlaş- dmlmasma möhKəm özül və zəmin yaranmışdır. Ermənistan- Azərbaycan. Dağhq Qarabağ münaqişəsi ib əiaqadar А ТЭТ-in fəaliyyətinin intensivbşdirilməsinə yönəlmiş «Yeni dövrdə əsl tərəfdaşlığa doğru» adh siyasi bəyannamə «Regional mosob- lər» hissəsində əKsini tapmışdır. Budapeşt sammitinin qəbul etdiyi qətnamədə çoxmiibtli, sülhməramlı q ü w əb rin münaqişə bölgəsində yeriəşdmiməsi üçün iİK növbədə tərəfbr arasmda siyasi sazişin imzalanması əsas şərt Kİmi göstərilmişdir. Eləcə do göriiş iştiraKÇiiarmm BMT TŞ-mn müvafıq qətnamələrinə əsasən silahb raimaqişə bitəreən tərəflər arasmda bağlanacaq sazişdən sonra ATƏT-*ln çoxmillətli sülhməramlı qüvvələrini göndərməK barədə siyasi iradə bəyan edilmişdir, BMT-dən texnİKİ m əsbhət və eıcs- pertiza teminatx məsələsi, həmçinin ATƏT-in sülhməramlı qüw ələrinin yerbşdirilrnəsi barədə BMT TŞ-dən davamlı siyasi dəstəıc almmasına dair məsələbrin həlli bir vəzifə oiaraq ATƏT sədrinin üzərinə qoyulmuşdur. Yalnız sonraxi sazişin imzalanmasmm ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinə münaqişə tərəflərinin, MinsK Konfransmın həmsədrbri vasitəsi ib , rəsmi müraeiətindən sonra daimi şuranııı ATƏT-in sülhməramlı əməliyyatlarmın təşKİlinə dair qərar qəbui edə biləcəyi rəsnıi bəyan edilmişdir. 310 \r.srhtıyı an xtırıci sıyti\.>/iml,1 _________ .. /:ı wMHsitm-Лг м Ь и у к т Duglrif (Janıhuı; 1996-cı ilin dcKabrında I assabonda kci,'iri 1 mosı ııo/oı\b tutulmuş ATOT-in /irvo toplantısma ha/ırhq пгг> 1 лч 11 к!л ( cı il 27-28- avqustda) Almaniyanm Ь'гапк rl ş n h o r i A / o r - bayeanla Ermonistan arasmda KcyiriImi^; bırbaşa danısıqlanu nfivboti morhobsi ATOT-in daha çox yaretawçı missiyasının foallaşmasmı stimullaşdırmışdır, Minsıc qrupu homsodrlorinin bu İstiqanınkln digor bc>- nəlxalq t o ş K İ l a t l a r l a qarşılıqlı f o a l i y y o t i kifayot qodor dolğan bohro vermomişdir. Budapeşt zirvo gSrllşündəe sonra öton ikı il ərzindo Ermonistan-Azorbayean, Dağlıq Qarabasf mitnaqişosi- nin nizama salıntnası istiqamətindo osaslı miisbot doyişik'lik'br yaranmamışdı. Bu vəziyyot ATƏT-in MinsK qrupıına üzv ü I ko - b ri birbaşa vasitoçilİK iniKanlarından istiiado etmoyo vo bu nunla da növboti s a m m i t o d o K problemin h o l l i n d o iroliloyişo nai! olmağa sovq etmişdir. Lissabon sammitino hazırlıq morhəbsindo ЛТОТ vo ontın Minsıc qrupuna üzv olan dövbtbr Ermonistan-Azorbayean. Dağ- lıq Qarabağ münaqişosinin aradan qaldırılmasmın шпкге1 yollarmı araşdıraraq omoli toıdilbrb çıxış еПпак tiçiin intensiv danışıqlara başlamışdır. l leydər Oliyevin bıı mozmunda А 1 0 1 üzvü olan biilün dövbtbrin başçılanna mciKtubla miiraciot etmosi Dağhq Qarabağ probleminin hollino dair yoxistiqamolli foaliyyotin giicləndirilməsinə b ö y ü K tosir gtMormişdir. Biitün b u n l a r a b a x m a y a r a q e r m o n i l o r bi r s ı r a x a n c i öİ KOİərin m i i ş a h i d o ç i l ə r i n i n i ş t i r a ı u i b D a ğ l ı q Q a r a b a g d a " p r e - z i d e n t » s e ç K İ b r i n i K e ç i r ı n o y o n a i l o l m u ş . b i r y o x b e y n o l x a l q t ə ş K İ l a t l a r m v o r e g i o n a l q u r u m l a r ı n h u s e yK İ d o i^tiraK c t m o s i n o ş o r a i t y a r a t m a q l a A I C) I -i n i şi ni q o s t l o n ç o t i n o salmı.ş, osli tui o, ATOT-in E r m o n i s t a n m ö v q e y i n d o n ç ı x ı ş el t l i v i n o uiinıaıılar y a r a t m ı ş d ı r . Azorbaycan torolinin toşobbiisii vo toKidı ilo samıııİ! orofəsindo I .issabonda l-nnonistan-Aznrbayean, Dağlıq Uara bağ miinatıi.şosinin həlli istiı|amolındo кец i ri 1 1 n i ş lıa/ırbq H .İ.M ə m m ə d o v a Konfransmda əsas müzafdrə obyeKti olan MinsK qrupumm təqdim etdiyi layihəyə erməni tərəfınin «yox» dcməsı. eiəcə do danışıqiar prosesinin pozulması münaqişo tərəflərini və iştiraK- çı dövlətləri sammitə məchul m övqe ilo getməıc məcburiyyətin- də qoymuşdur. 1996-cı il deKabrın 2-dən 4-dəK Portuqaliyamn paytaxtı Lissabon şohərində xeçirilmiş ATƏT-in tarixi zirvə gömşündə Heydər Əliyev Ermənistan-Azərbaycaıı, Dağlıq Qarabağ müna- qişəsinin sülh yolu i b həlli istiqamətində irəliyə doğru daha bir mühüm addım atraışdır. Heydər Əliyevin qətiyyəti sayəsində Azərbaycanın ədabtli mövqeyi bütün dövlətlər tərəfindən müdafıə olunmuş və ATƏL-in toplantısınm pnədforində bu m əsəbnin geniş əıcsini tapması üçün bir çox görüşbr Keçiril- miş, ətraflı damşıqlar aparılmışdır. Heydər Əliyevin zirvə görüşündə Azorbaycan iivim tarixi əhəmiyyət Kəsb edən nitqi d övbt vo hÖKurnət başçtlarınm diqqətini dərindən cəlb etmişdir. Bu tarixi nitqdo Ermənistan- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ rnünaqişosinin sülh yolu i!a həlli üçün ATƏT-in və onun MinsK qrupunun roluna, hab eb bir sıra d ö v b tb rin vasitəçiliyi i b apanlan kitərəfli danışıqlara, atsşicəs rejiminə respublkanın ciddi riayət etməsinin əhəmiyyotinə obyeıctiv qiymət verilmişdir. Azərbaycanm işğal olunmuş torpaqlannın azad edilməsinin, respubikanm ərazı büiövSü- yiinün, sərhədbrin toxunulmaziığmm tomin olunmasmm, yer- yurdianndan zorla qovulmuş bir milyondan çox insanın öz dogma torpaqlarına qayıtmasının vacibiiyi xüsusi vurğulan- mışdır. Heydər Əliyev Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənibrin təhlüKəsizliyini təmin etməyə, Azərbaycanm tərKİbındə Dağiıq Qarabağa у й о э к muxtariyyət statusu verməyo də hazır oldu- ğunu bəyan etmişdir. Lissabon sammitinədəK olan dövr ərzində Ermənistan- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafmda mütəmadi damşıqlar aparıimışdır. Bu damşıqlarda başlıca şərtlər Kİmi 312 А ш гЬ щ хи п Kı'sptıblİKuuMtn xarici u v tfb 'iim k ------------------- fcrtH.mistun-. \ zjrh a ıv u n Dağlıq Qtırttbtığ miinuıjiş.ni Azorbaycanın işğal altında olan torpaqJannm a z a d e d i l m o s i . işğalçı silahlı qüvvobrin Azorbaycanm z o b l c d i l m i ş bütün torpaqlarıııdan çıxarılması, qaçqınların vo mocburi кчн, ı'mlorm öz yerbrino qayıtması haqqında tk ir yeKdiIJiyi oldr> e d ı l m i ş d i r , 1992-ci ildon Lissabon Zirvo toplantısmadəK homin p rtb rin ə k s olunduğu hcç bir ATOT sonədi m ö v c u d olrnamışdır. Münaqişonin holli prinsipbrində Lissabona q o d ə r həm Aznr- baycanla Ermonistan, hom də öz maraqlarmı güdon dünya d ö v b tb ri arasmda fkir ayrılığı müvcud olmuşdur. Lissabon sammitindo münaqişənin holli prinsiplori iıtb y - yənbşdirilmişdir. Bu prinsipbr münaqişənin hollinin yaln ı/ Azərbaycan RespublİKasmın ərazi hülövlüyü çorçivosinda mümKünlüyıi, Dağlıq Qarabağın hər hansı bir muxtariyvotinin yalnız Azorbaycanın təmbindo vo Üafjhq Qarabağm hnm cr- moni, hom də azorbaycanh ohalisinin tohlüKosizlivmn tnminat verilmosindən ibarət olmuşdur. Heydor Əliyev çox uğurlu və moqsodyönlü d ip lo m a t İ K g ed işb rb Azorbaycan dövbtinin maraqları üçün məqbul sa- yılan sonədin - lissabon boyannamosiniıı qobııl edilnıosino ııail ohnuşdur. Bu sonəddn Azərbaycanın ərazi bütövlüytinii oks ol- diron vacıb 20-ci maddo öz oıcsini tapmışdır. Lissabon sammitinin iştiraivçıları, Lnmnistan istisna olunrnaqla. Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın brırib iıissosı ol- masmj oks ctdiron xiisusi boyaıınaınoyo уекчШИк'Ь sos vcr- mişdir. Sannnitdo Azorbaycan iiçün çox vacib vo ohomiyyotli miisbot noticolor oldo cdilmişdir: Azorbaytanm xo^m.ıramlığı vo stilhsevorliyi boyan cdiIoroK 53 ATO'l dnvlbli l.mlsiulon dostoKİonıniş vo Dünya birliyi dövlotbri A /orba\ cam clibarlf tnrofdaş ı qişonin həllino maraq arlmış, eyni zamanda Azərbaycanin mövqeyini oks ctdiron üç prinsipdon ibar.ıt və 53 dnvlnt lorn- liııdon tosdiq olunmuş, tarixi ohoıniyyn! Kosb n lo n l.issabon sonodi qobul cdilmişdir. H . İ. М эт т зЛ о va Lissabon sammitində alda olunmuş siyasi uğur Dağlıq Qarabağ probleminin holiində Azarbaycan höKumətinin lutdu- ğu mövqenin natic'si idi və bu, dövbtin xarici siyasətinin bö- yÜK uğuru Kİmi qiymatbndirilmalidir. BMT Baş Məclisinin sessiyasmda (12 deKabr) BMT ib ATƏT arasında aməKdaşlığa dair qabul olunmuş qətnaməyə Azarbaycan nümayənda heyətinin taşabbüsü və təjddi ilə Ermə- nistan- Azarbaycan. Dağlıq Qarabag münaqişasinin iıəll edil- məsi istiqamatinda ATƏT-in faaliyyatinə hasr olunmıış paraq- raf daxil edilmişdir. Ermənistan nümayandəlarinin bu düzalişin aleyhinə çıxmasına baxmayaraq, sanəddə Dağlıq Qarabağ re- gionunun Azarbaycan R espublkasina mansub olduğu təsdiq edilmişdir. Ermanistan Azarbaycanm arazi bütövlüyünii ehtiva edən maddəyə veto qoymaqla, aslinda BMT, ATƏT va bütün dünya ölıcalari tərəfindən qəbul olunmuş arazi bütövlüyü prinsipinə zidd çıxdığmı nümayiş etdirmiş, Dağlıq Qarabağ problemini bölgadəKİ erm anibrla Azarbaycan arasmdaıa münaqişə Kİmi təqdim etməK cəhdlərini puça çıxarmışdır. Bu münaqişənin bir- başa Ennənisianm Azarbaycana qarşı asassız arazi iddiaların- dan qaynaqlandığı barada reallığm ortaya qoyulmasj ila Ermə- nistan nüfuzdan bir qadar da salmmış va onun beynalxalq dəstəyinə giiclü zərba vurulmuşdur. Lissabon sammitinin Ermanistan-Azarbaycan, Dağlıq Qa rabag münasibatlərinə aid çıxardığı nəticəlardə Ermanistan Qafqazda va bütiin Avropada tahlüKasizliya, əməKdaşlığa xabl gatiran perspeKtivsiz va avantürist xarici siyasat veridən dövlat Kİmi tamnmış, hamçinin Ermanistanm beynalxalq təşKİIatiar və dünya dövlatlari tarafindan qabul edilmiş sarh əd b ri və arazi bütövlüyü prinsipinə zidd olaraq Azarbaycana qarşı asassız arazi iddiasmı zorla həyata Keçirdiyi bilindi. Elacə da Dağlıq Qarabağ problemi, ermani tarəfmin təqdim etdiyi Kİmi, Azar- baycanla Dağlıq Qarabağ arasmda münaqişa deyil, Ermənis- 314 tanın Azarbaycana qarşı yetirdiyi işğalyı siy a satin n atica si ı Ermanistan Dağlıq Qarabağ p r o b le m in i y a l n ı / millatlarin öziinü tayinetına prinsipi asasında hall etm a ı ;d dia- smı ortaya atdı. Bununla о, beynalxalq hiiquqda d a h a iistün olan sərhadlarin toxunulmazlığı va arazi biitövliiyü p r i n s i p b - rini qulaqardına vurmağa daha bir cahd göstardi. B u r a d a n da onun ilhaq etdiyi toфaqlaп geri qaytarmaq is t o m a m a s i bo!Ii ol du. Bunlarla yanaşı, b u görüşün an vacib n a t ic a la rin d a n biri K im i, Azarbaycanm işğal olunmuş arazibrini geri qaytarmaq ü ç ü n bütün m iim K ü n vasitabrdan, 0 c ü m la d a n harbi iniKanlar- dan istifada etm aK htiququna malİK olduğu qeyd edildi. Na hayat, Dağiıq Qarabağ va onun atraiinda baş v e rn n h a d i s a l a r aydmlaşdırdı Kİ, Ermanistan Avropada va biitiin diinvada t a h liiK a s iz l iy in , s ü l h ü n barqarar olmasi, nmaKdaşlığın inKİşafı yolunda b öyüK bir maneadir. Ermanistanm diinya ictimaiyyatinin göziinda niil'uzdan diişmasinda mah/. İİK novbada onun Azarbaycan I a apardığı adabtsiz miiharibanin asas rol oynadığı malum olmıışdur. Azarbaycan diplomatiyasi Ermanistanm işğalyı, avantürüsl va tacavüzkar bir dövbt olduğıınu I'aKtlar va siibutlarla diinyaya çatdırmaqda davam edir. Beynalxalq alamda ictimai-siyasi pro- seslara ermani lobbisinin göstardiyi tasirlar öz qüvvasini ilirir. Bir sira xarici dövlatbrda Hnnanistanm siini yolla alda etdiyi imic zaifbyir.Bumın əks İ iiə olaraq Azarbaycan diinya okalari sırasında hayatin biitiin sahalarinda Ermanistam arxada qoy- mu.'jdur. Azarbaycan indi diinya dövlatlari tarafmdan daha yox dastaidanir. Azarbaycan siysi, iqtisadi va madani iıiKİşalma göra Qalqazin an aparıcı dövbti lıesab edilir. Ermanistanm isa tam müstaqil olmadığı, bazi region dövlatlarindan yox asili olduğu a y ıq -a şK a r öziinü bürııza verir. Heydar Oliyevin gargin va ciddi faaliyyali ila lissabon sammitinda Azarbaycan diplomatiyasi miihiim qalaha alda etmişdir. A z.ırh a ya ın Rı'spublİKasımn x a ric i uyus.unul.ı Yüklə 10,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|