6
siyalara biganə qalmayacaqlar.
Yuxu, yuxugörmə və onun yorumu-yozumuna hələ era-
mızdan çox-çox əvvəl başlansa da, bu günə qədər bir çox antik,
orta əsrlər və müasir alimlərin diqqətini özünə cəlb etsə də,
hələ də onun elmi əsasları kifayət qədər açılmamışdır. Yuxu-
görməyə tarixin müxtəlif kəsimlərində, müxtəlif dövrlərində
alimlər gah dini-mistik, gah da dünyəvi aspektdən yanaşmışlar.
Yuxugörmə daha çox (80-90%) səthi yuxu fazasından
oyanma vaxtı və ya həmin fazadan keçən bir neçə dəqiqə
ərzində baş verir. Yuxugörmə zamanı hiss və həyəcanların
xarakteri hər fərdin sinir sistemi tipindən, onun sağlamlıq
dərəcəsindən və s. asılıdır.
İndi yuxu və yuxugörmə problemləri təkcə psixologi-
ya, fiziologiya, təbiət, təbabət sahələrində çalışan alimləri
deyil, o həm də biokimya, etnoqrafiya, etimologiya mütəxəs-
sisləri və folklorşünas alimlərimiz tərəfindən də öyrənilir ki,
bu da öz növbəsində diqqətdən kənarda qala bilməz. Çünki
bir prosesin insanın özü ilə bağlı fizioloji əsasları mövcud-
dur. Yuxu prosesi insan orqanizmini tənzim və təmin etmə
prosesidir. Bunun elmi əsasları açılıb şərh edilməlidir.
Azərbaycan xalqının zəngin şifahi ədəbiyyatının epik
epik-lirik, lirik janrlarında, xüsusilə epik-lirik, dinamik-dram-
atik ünsürləri özündə birləşdirən çoxsaylı məhəbbət və
qəhrəmanlıq dastanlarımızda yuxu, yuxugörmə, həmçinin
dastanlarımızı düzüb-qoşan ustad aşıqlar haqqında işlədilə:
"haqq aşığı", "şeyx", "ürəkləri oxuyan", "bilici usta baba və
başqa bu kimi qəribə səslənən ad – titullara, ləqəblərə tez-tez
rast gəlirik. Bunlara təsadüfi ifa kimi baxmaq olarmı Qətiyyən
yox! Zəngin şifahi xalq ədəbiyyatımızda xalqımızın psixo-
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com