AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

N Ə T İ C Ə 
 
Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixçiliyinin  bir  janr  və  mərhələsi 
olan təzkirələrin sistemli tədqiqi üçün apardığımız  araĢdırmaməz-
da aĢağıdakı ümumi nəticələrə gəlirik: 
1. Azərbaycan təzkirəçiliyi  tarixi  XV-XVI,  XVII-XVIII  və 
XIX-XX  əsrlərə  bölünə  biləcək  inkiĢaf  mərhələlərini  keçmiĢdir. 
Birinci  mərhələdə Azərbaycan  təzkirəsi  Herat təzkirəçilik məktə-
binin təsiri altında formalaĢmıĢ, II mərhələdə fars təzkirə ənənəçi-
liyinə uymuĢ, III mərhələdə isə milli-regional xarakter kəsb etmiĢ-
dir. 
2.  Məhəmmədəli  Tərbiyətin  «DaniĢməndani-Azərbaycan» 
əsəri ilk baxıĢda orta əsrlər təzkirə ənənəçiliyinin davamı kimi gö-
rünsə də, bu janrın məhdudiyyətlərindən qurtularaq öz yenilikləri, 
məlumatlarının elmiliyi və dəqiqliyi ilə ilk ədəbiyyatĢünaslıq təd-
qiqatlarından biridir. 
3. «DaniĢməndani-Azərbaycan» təzkirəsi V-XI əsrlər Azər-
baycan  poeziyası  haqqında  məlumat  verən  ilk  təzkirədir.  Mə-
həmmədəli  Tərbiyət  də  Azərbaycan  ədəbiyyatĢünaslığında  bu 
dövrün ilk mütəxəssisidir. 
4. «DaniĢməndani-Azərbaycan» təzkirəsində orta əsrlər ədə-
biyyatımızın xüsusilə XI-XII əsrlər mərhələsi geniĢ öyrənilmiĢdir. 
5. M.Tərbiyətin təzkirəsinin adı Xətib Təbrizi, Nizami Gən-
cəvi, Xaqani ġirvani, Əssar Təbrizi, Sadiq bəy Sadiqi, Saib Təb-
rizi,  Əbdürrəzzaq  bəy  Dünbüli,  Mirzə  Fətəli  Axundzadəyə  həsr 
olunmuĢ  məqalələrinə  görə  Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixçiliyinin 
ilk səhifələrinə yazılmıĢdır. 
Tədqiqat  zamanı  bir  sıra  problemlər  də  üzə  çıxmıĢdır  ki, 
bundan  sonra  təzkirəçilik  sahəsində  aparılacaq  araĢdırmalarda  
bunlar  öz  həllini  tapsa,  ədəbiyyat  tarixçiliyimizin  uğurlarından 
olar. Bu məsələləri isə aĢağıdakı kimi göstərə bilərik: 
-  Qədim  Yunan  ədəbiyyatında  olan  ilk  antoloji  toplularla 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
121 
ġərq təzkirələri müqayisə olunmalı; 
-  ġah  Qasim  Ənvarın  «Təzkirətül-övliya»  əsəri  və 
DövlətĢah təzkirəsində adı çəkilən ġeyx Əttarın təzkirəsi haqqında 
məlumat toplanmalıdır ki, Azərbaycan təzkirəçiliyinin genezisinin 
və inkiĢaf tarixinin həqiqi səhifələri açılsın. 
-  Təzkirə  ilə  digər  ədəbi  növ  olan  antologiya,  salnamə, 
qamus,  tövhid,  hədiqə,  vəfəyat  və  s.-nin  ortaq  və  fərqli 
cəhətlərinin 
aydınlaĢdırılması 
da 
ədəbiyyatĢünaslığımızın 
toxunulmamıĢ sahələrindən biridir. 
-  AraĢdırmamızada  ilk  dəfə  olaraq  təzkirənin  tədqiqi 
tarixinin  ümumi  xülasəsi  verilmiĢdir.  Lakin  yalnız  bununla 
kifayətlənmək  olmaz.  Çünki  orta  əsrlər  Azərbaycan  təzkirəçiliyi 
ümumĢərq  kontekstindən  öyrənildiyindən  ġərq  ölkələri 
ədəbiyyatĢünaslığında  və  digər  ĢərqĢünas  alimlərin  elmi-tədqiqat 
əsərlərində  Azərbaycan  təzkirələrinin  tədqiqi  tarixinin  ayrıca  bir 
mövzu olaraq öyrənilməsi vacib məsələlərdəndir.  
-  Və  nəhayət,  təzkirələrin  tərcümə  və  transliterasiya  olaraq 
nəĢr  edilməsi  tədqiqatımızda  bu  elmi-ədəbi  janrın  öyrənilməsi 
sahəsində atılan ən əhəmiyyətli addımlardan biri kimi qiymətlən-
dirilmiĢdir. Buna görə də Azərbaycan ədəbiyyatĢünaslığında əhə-
miyyətli  mövqe  qazanan  «Töhfeyi-Sami»,  «Məcməül-xəvas», 
«AtəĢkədə»,  «Nigaristani-Dara»,  «Təzkireyi MəhəmmədĢahi»  və 
s.  təzkirələr  Azərbaycan  dilində  nəĢr  olunmadıqca  bu  iĢi  bitmiĢ 
hesab etmək olmaz. 

Könül  Nəhmətova   
 
 
122 
 
 
İSTİFADƏ  OLUNMUŞ  ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Ağayev Ə. Nizami və dünya ədəbiyyatı. Bakı, Yazıçı, 1964. 
2.
 
Ağayev  Ġ.  Əlabbas  Müznib:  Həyatı,  yaradıcılığı, 
əsərlərindən seçmələr, Bakı, Elm, 2003. 
3.
 
Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I c., Bakı, EA Az. F.,1943. 
4.
 
Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixi.  II  c.,  Bakı,  Azərb.  SSR  EA 
nəĢriyyatı, 1944. 
5.
 
Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I c., Bakı, ƏDĠ, 1960. 
6.
 
Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixi.  II  c.,  Bakı,  Azərb.SSR  EA 
nəĢriyyatı, 1960. 
7.
 
Azərbaycan klassik ədəbiyyatı kitabxanası (XIII-XVI əsrlər 
Azərbaycan Ģeri). 20 cilddə, III c., Bakı, Elm, 1984. 
8.
 
Azəroğlu  B.  Saib  Təbrizinin  sənət  dünyası.  Bakı,  Yazıçı, 
1981. 
9.
 
Allahverdiyeva 
Z.A. 
Azərbaycanda  nizamiĢünaslığın 
təĢəkkülü və inkiĢafı (40-cı illər) (namizədlik dissertasiyası). 
Bakı, 1991. 
10.
 
Araslı  H.  XVII-XVIII  əsrlər  Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixi. 
Bakı, ADU-nun nəĢri, 1956. 
11.
 
Araslı H. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi və problemləri. Bakı, 
Gənclik, 1998. 
12.
 
Axundov M.F. Əsərləri. 3 cilddə, I c., Bakı, Elm, 1988. 
13.
 
Axundov M.F. Əsərləri. 3 cilddə, II c., Bakı, Elm, 1988. 
14.
 
Bağırov Ə. Məhəmmədağa Müctəhidzadə. «Riyazül-aĢiqin» 
(ön söz). Bakı, 1995.  
15.
 
Bağırov Ə. Mir Möhsün Nəvvab (ön söz). Bakı, 1998.  
16.
 
Beqdeli  Q.  Əvhədinin  həyat  və  yaradıcılığı.  Bakı,  Azərb. 
SSR EA nəĢriyyatı, 1962. 
17.
 
Beqdeli  Q.  Qətran  Təbrizi  və  onun  divanı  (müqəddimə). 
Bakı, 1963. 
18.
 
Beqdeli Q. ġərq ədəbiyyatında «Xosrov və ġirin» mövzusu. 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
123 
Bakı, 1970  
19.
 
Cahani  Q.  Azərbaycan  ədəbiyyatında  Nizami  ənənələri. 
Bakı, 1979. 
20.
 
 Cənubi  Azərbaycan  ədəbiyyatı  antologiyası.  I  c.,  Bakı, 
1981. 
21.
 
Cənubi  Azərbaycan  ədəbiyyatı  antologiyası.  II  c.,  Bakı, 
1983. 
22.
 
Cənubi  Azərbaycan  ədəbiyyatı  antologiyası.  III  c.,  Bakı, 
1988. 
23.
 
XX  əsr  Cənubi  Azərbaycan  ədəbiyyatında  demokratik 
ideyalar (1900-1985-ci illər). Bakı, Elm, 1990. 
24.
 
Cənubi Azərbaycan tarixi məsələləri (məqalələr məcmuəsi). 
Bakı, Elm, 1989. 
25.
 
Feyzullayeva  V.  Arif  Ərdəbili  və  onun  «Fərhadnamə»si 
haqqında maraqlı tədqiqat.  Bakı,  «Azərbaycan»  jurn.,  №9, 
1979. 
26.
 
Feyzullayeva V. Füzulinin ömür yolu. Bakı, 1995. 
27.
 
Feyzullayeva  V.  Əhdi  Bağdadi  və  onun  «GülĢənüĢ-Ģüəra» 
təzkirəsi. Bakı, «Ədəbiyyat məcmuəsi», 2000. 
28.
 
Qafar  Kəndli.  Sadıq  bəy  Sadiqinin  həyat  və  yaradıcılığı 
haqqında  bəzi  qeydlər.  Azərbaycan  ədəbiyyatı  məsələləri, 
Bakı, 1964. 
29.
 
Qafar  Kəndli.  Xaqani  ġirvani  (həyatı,  dövrü  və  mühiti). 
Bakı, 1989.  
30.
 
Qafar Kəndli, Ġsmayıl ġəms. Böyük Azərbaycan alimi, ədibi 
Mirzə  Məhəmmədəli  Tərbiyət  Təbrizi  (müqəddimə).  Bakı, 
AzərnəĢr, 1987.  
31.
 
Qarayev  N.  «Təzkireyi-ziyayi»  və  «Təzkireyi  –  Nəvvab» 
haqqında  bəzi  qeydlər.  Azərbaycan  əlyazması  xəzinəsi.  IV 
c., Bakı, 1976. 
32.
 
Qarayev N. Poetik məclislər. Bakı, Yazıçı, 1987. 
33.
 
Qasımzadə  F.  Mirzə  Fətəli  Axundovun  həyat  və 
yaradıcılığı. Bakı, AzərnəĢr, 1962. 
34.
 
Qasımzadə F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. Bakı, 

Könül  Nəhmətova   
 
 
124 
Maarif, 1966. 
35.
 
Qasımov R. Məhəmmədağa MüĢtəri (Müctəhidzadə). Bakı, 
«Ulduz» jurn., 1988. 
36.
 
Qəhrəmanov  Ə.  Ümumi  biblioqrafiyanın  əsasları.  Bakı, 
Azərb. Dövlət Kitab Palatası. 1958. 
37.
 
Qəhrəmanlı  N.  Milli  ədəbiyyat  tarixçiliyi:  genezis,  inkiĢaf, 
dövrləĢdimə problemləri. Bakı, Qartal, 1997. 
38.
 
Qəhrəmanlı N. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixçiliyi. (XIX-XX 
əsrlər). (doktorluq dissertasiyası) Bakı, 1999. 
39.
 
Qəmbərqızı  R.  Firudin  bəy  Köçərli  və  onun  «Azərbaycan 
ədəbiyyatı» əsəri (müqəddimə). Bakı, Elm, 1978. 
40.
 
Quliyeva M. Klassik ġərq poetikası. Bakı, Yazıçı, 1991. 
41.
 
Hacıyeva  A.  «Riyazül-aĢiqin»  və  «Təzkireyi-Nəvvab» 
təzkirələrinin  müqayisəli  təhlili.  Tədqiqlər  (elmi  məcmuə). 
Bakı, 1999. 
42.
 
Hacıyeva  A.A.  Mir  Möhsün  Nəvvabın  ədəbi-bədii  irsi 
(namizədlik dissertasiyası). Bakı, 2004. 
43.
 
Heyət C. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxıĢ. I hissə. Bakı, 
Yazıçı, 1993. 
44.
 
Heyət  C.  Azərbaycan  ədəbiyyatının  tarixinə  bir  baxıĢ.  II 
hissə. Bakı, 1998. 
45.
 
Heyət C. ƏdəbiyyatĢünaslıq. Bakı, Elm, 1996. 
46.
 
Həmzəyeva  R.  Seyid  Əbülqasim  Nəbati.  Bakı,  Yazıçı, 
1992. 
47.
 
Həsənzadə  T.  Cənubi  Azərbaycanın  sənət  adamları. 
AMEA-nın  Əlyazmalar  Ġnstitutu  (Yaxın-uzaq  keçmiĢimiz 
və əlyazmalarımız). Bakı,1997. 
48.
 
Hüseyni Ə. Nəbatinin seçilmiĢ əsərlərinə müqəddimə. Bakı, 
1985. 
49.
 
Hüseynov R. Məhsəti necə varsa. Bakı, Yazıçı, 1989. 
50.
 
Köçərli F. Azərbaycan ədəbiyyatı. I c., Bakı, Elm, 1978. 
51.
 
Köçərli F. Azərbaycan ədəbiyyatı. II c., Bakı, 1981. 
52.
 
Ġsmayıl H. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I c., Bakı, 1928. 
53.
 
Mahmudov M. Xətib Təbrizinin həyat və yaradıcılığı. Bakı, 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
125 
Elm, 1972. 
54.
 
Mahmudov M. Piyada Təbrizdən ġama qədər. Bakı, Yazıçı, 
1982. 
55.
 
Mahmudov M. Ərəbcə yazmıĢ azərbaycanlı Ģair və ədiblər. 
VII-XII əsrlər. Bakı, Elm, 1983. 
56.
 
Məmmədov  Ə.  ġah  Ġsmayıl  Xətai.  Bakı,  UĢaqgəncnəĢr, 
1988. 
57.
 
Məmmədova M. Orta əsrlər təzkirəsi. Bakı, «Elm və həyat», 
1974, №12. 
58.
 
Məmmədova  M.  «TəzkirətüĢ-Ģüəra»  və  onun  əlyazma 
nüsxələri. Bakı, «Azərbaycan» jurn., 1980, №9 . 
59.
 
Məmmədova  M.  Lütfəli  bəy  Azər  və  Azərbaycan 
ədəbiyyatı. Bakı, Örnək, 2001. 
60.
 
Məmmədova  P.  «Varlıq»  jurnalında  ədəbiyyat  məsələləri 
(namizədlik dissertasiyası). Bakı, 2000. 
61.
 
Mirəhmədov  Ə.  ƏdəbiyyatĢünaslıq  terminləri  lüğəti.  Bakı, 
Maarif, 1978. 
62.
 
Muradova  M.  Sadıq  bəy  Sadiqinin  həyat  və  yaradıcılığı. 
Bakı, Elm, 1999. 
63.
 
Musayeva  A.,  Musayev  C.  Bağdadda  yaranan  Azərbaycan 
ədəbiyyatı. Bakı, AzərnəĢr, 1997.  
64.
 
Musayev  Ġ.T. Riyazül-aĢiqin.  AMEA  Əlyazmalar  Ġnstitutu. 
D-207-7564. 
65.
 
Musaxanlı A. Feodalizmdən əvvəlki dövrlər. Ədəbiyyatda iĢ 
kitabı. Bakı, 1928. 
66.
 
Müctəhidzadə N. Riyazül-aĢiqin. Bakı, Azərbaycan, 1995. 
67.   Mümtaz  S.  Azərbaycan  ədəbiyyatı  qaynaqları.  Bakı,  Yazıçı, 
1986. 
68.  Mümtaz  S.  Təzkirələr.  2  vərəq,  fond  №24.  inv.siyahı  1, 
saxlama vahidi №414. 
69. Nağıyeva C. Azərbaycanda Nəvai. Bakı, Tural –Ə, 2001. 
70.    Nağıyeva  C.  «Məcalisün-Nəfais»  və  onun  2  əlyazması. 
Azərbaycan Əlyazmalar xəzinəsi. IV c., Bakı,1976. 
71. Nəbiyev B. Firudin bəy Köçərli. Bakı, Gənclik, 1984. 

Könül  Nəhmətova   
 
 
126 
72.  Nəcəfov  N.H.  Salman  Mümtazın  ədəbi  və  elmi  fəaliyyəti. 
Bakı, Maarif, 1987. 
73. Nəvvab M.M. Təzkieyi-Nəvvab. Bakı, Azərbaycan, 1998. 
74.  Nurəliyeva  T.  Azərbaycan  ədəbiyyatının  tədqiqində  əlyazma 
kolleksiyalarının əhəmiyyəti. Bakı, ġərq-Qərb, 1998.  
75. Rəhimov Ə. Əbdi bəy ġirazi. Bakı, Elm, 1970. 
76. Rüstəmova A. Nizami Gəncəvi (həyatı və sənəti). Bakı, Elm, 
1979. 
77.  Rüstəmova  A.  Nizami  və  onun  poeziya  sələfləri.  Bakı,  Elm, 
1999. 
78.  Seyidov  M.  Qövsi  Təbrizi.  Bakı,  Azərb.SSR  EA  nəĢriyyatı, 
1963. 
79.  Səfərli  Ə.,  Yusifov  X.  Qədim  və  orta  əsrlər  Azərbaycan 
ədəbiyyatı. Bakı, Maarif, 1982.  
80. Sultanlı Ə. Antik ədəbiyyat tarixi. Bakı, 1958. 
81.  ġəmsizadə  N.  Azərbaycan  ədəbiyyatĢünaslığı  (mərhələlər  və 
konsepsiyalar). Bakı, Ozan, 1997. 
82. ġirvani S.Ə. Əsərləri, III c., Bakı, 1974. 
83.  Tağıyeva  ġ.  XIX  əsrin  sonu  və  XX  əsrin  əvvəllərində  Ġran 
kəndlilərinin vəziyyəti. Bakı, Elm, 1968. 
84. Talıbzadə K.A. Ədəbi irs və varislər. Bakı, AzərnəĢr, 1974. 
85.  Talıbzadə  K.A.  Ədəbi  –  estetik  fikrimizin qaynaqları  və  əsas 
istiqamətləri. Bakı, «Azərbaycan» jurn., 1984, №5. 
86.  Talıbzadə  K.A.  Azərbaycan  ədəbi  tənqidinin  tarixi.  1800-
1920-ci illər. Bakı, Maarif, 1984. 
87. Tərbiyət M. DaniĢməndani-Azərbaycan. Tehran, 1314. 
88. Tərbiyət M. DaniĢməndani-Azərbaycan. Bakı, AzərnəĢr, 1987. 
89.  Topalova  A.  Ədəbiyyat  tarixinin  öyrənilməsində  təzkirələrin 
rolu və Ağa Məhəmməd Müctəhidzadənin «Riyazül-aĢiqin» 
təzkirəsi (namizədlik dissertasiyası). Bakı, Elm, 2001.  
90. Yusifov X. Məhsəti Gəncəvi. Bakı, Yazıçı, 1984. 
 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
127 
Rus dilində 
91.Абдуллайев И., Хикматуллайев Х. Самаркандские ученые. 
Ташкент, 1969. 
92.Бакыханов А. Гюлистани-Ирам. Баку, 1991.  
93.Кабулова  Р.Б.  Тезкире  Садык  бека  Садики.  Мажмаул-
хавас»  и  его  роль  в  изучение  истории  тйуркоязычной 
литературы  (вторая  половина  XVI-  начало  XVII  вв.). 
Ташкент, 1979. 
94.Крымски А.Е. Низами и его современники. Баку, 1981. 
95. Ватват Решидеддин. Сады волшебства. Москва, 1982. 
 
Türk dilində 
96.Banarlı  N.S.  Resimli  Türk  Ədəbiyyatı  Tarihi.  I  c.,  Ġstanbul, 
1987. 
97.Banarlı  N.S.  Resimli  Türk  Ədəbiyyatı  Tarihi.  II  c.,  Ġstanbul, 
1989.   
98.Hacıyeva  M.,  Tarakçı  C.,  Göktürk.  Azerbaycan  Edebiyatı 
sözlügü. Ankara, 1998. 
99.Harun  T.  Sehi,  Latifi,  AĢık  Çelebi  Tezkirelerine  göre  XVI 
y.y.’da Edebiyat AraĢtırma ve EleĢtirisi. Ġzmir, 1985. 
100.Kabaklı A. Türk Edebiyatı Tarihi. 5 ciltte, I c., Ġstanbul, 1983. 
101.Karahan  A.  Füzuli.  Muhiti,  Hayatı  ve  ġahsiyeti.  Ankara, 
1989. 
102.Ġnal M.K. Son Devr Türk ġairleri. Ġstanbul, 1958. 
103.Ġslam  Ansiklopedisi.  «Tezkire»  (Abdulkadir  Karahan),  XII 
cilt, səh. 226-230, Ġstanbul, 1979. 
104.Ġslam  Ansiklopedisi.  «Kamus»  (Hulusi  Kılıc),  XXIV  cilt, 
səh.287-288, Ġstanbul, 2001. 
105.Ġslam Ansiklopedisi. «Tabakat» (Heffening), XI cilt, səh. 590-
592, Ġstanbul, 1970. 
106.Ġslam  Ansiklopedisi.  «Muamma»  (Cavid  Baysui),  VIII  cilt, 
səh.435-438, Ġstanbul 1970. 
107.Levend A.S. Türk Edebiyatı Tarihi. I c., Ankara, 1984. 
108.Levend A.S. Türk Edebiyatı Tarihi. II c., Ankara, 1986. 

Könül  Nəhmətova   
 
 
128 
109.Levend A.S. Ali ġir Nevai. Hayatı, Sanatı ve KiĢiligi. 4 ciltte, 
I c., Ankara, 1965. 
110.Maren M.Q. Edebiyat Biliminin Yöntemleri. Ġstanbul, 1995. 
111.Resulzade M.E. Nizami. Ankara, 1981. 
112.Tampınar  A.H.  XIX  yüzyıl  Türk  Edebiyatı  Tarihi.  Ġstanbul, 
1983 
113.Türkiyə  DıĢındakı  Türk  Edebiyatı  Antolojisi  (Azərbaycan 
Türk Ədəbiyyatı. Seyid Əbülqasım Nebati). VI c., Ankara, 
1993. 
114. Türk Dili və Edebiyatı Ansiklopedisi. «Tezkire» maddesi. 
115.Vellek R., Varren A. Tarih ve Bioqrafi. Ġsçtanbul, 1992. 
116.Yılmaz Öztuna. Abdülkadir Meraği. Ankara, 1988. 
 
Fars dilində 
117.Müctəhidi  M.  Ricali-Azərbaycan  dər  əsri  məĢrutiyyət. 
Tehran, 1321. 
118. Sami S.M. Töhfeyi-Sami. Tehran, 1317.  
119. Səmərqəndi D. TəzkirətüĢ-Ģüəra. Tehran, 1327.  
 
 
 
 
 
 
 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
129 
 
 
M Ü N D Ə R İ C A T 
 
GĠRĠġ ........................................................................................... 3 
 
I FƏSİL. Təzkirə – Azərbaycan ədəbiyyatı tarixçiliyinin  
bir janr və mərhələsi kimi 
1.1. Təzkirənin tədqiqi tarixinə baxıĢ ........................................ 8 
1.2.Azərbaycanda təzkirəçilik ənənəsi:  
ilkin qaynaqlar və tədqiqatlar ..................................................... 15 
1.3.Məhəmmədəli Tərbiyətin «DaniĢməndani 
-Azərbaycan» təzkirəsinin quruluĢu və təsnifatı ....................... 50 
1.4. «DaniĢməndani-Azərbaycan» təzkirəsinin tərcüməsinin  
orijinalla müqayisəsi ................................................................... 63 
 
II FƏSİL.   Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-
Azərbaycan» təzkirəsində ədəbiyyat məsələləri 
2.1. Təzkirədə XI əsrə  qədərki Azərbaycan Ģeri ...................... 67 
2.2. XI-XII əsr Azərbaycan Ģairləri haqqında ........................... 73 
2.3. Təzkirədə klassik ədəbi irsin tədqiqi.(XII-XVIII əsrlər) ...  84  
2.4. XIX əsr və Yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı və  
ədəbiyyat tarixçiliyi məsələləri .................................................. 100 
2.5.«DaniĢməndani-Azərbaycan» təzkirəsində poetika  
məsələləri.   ................................................................................ 104 
 
NƏTİCƏ   ................................................................................ 120 
 
İSTİFADƏ  OLUNMUŞ  ƏDƏBİYYAT .............................. 122 

Könül  Nəhmətova   
 
 
130 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
KÖNÜL  NƏHMƏTOVA   
 
 
 
MƏHƏMMƏDƏLİ TƏRBİYƏTİN 
 «DANİŞMƏNDANİ-AZƏRBAYCAN» ƏSƏRİ 
 
 
 
 
 
 
 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
131 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«Елм вя Тящсил» няшриййатынын  директору: 
профессор Надир МЯММЯДЛИ 
 
Компцтер дизайнери: Zahid Məmmədov 
Техники редактор: Рювшаня Низамигызы 
 

Könül  Nəhmətova   
 
 
132 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Йыьылмаьа верилмиш 05.07.2012 
Чапа имзаланмыш 21.09.2012 
Шярти чап вяряги 8,2. Сифариш № 589 
Каьыз форматы 60х100 1/16. Тираж 500 
 
Китаб «Елм вя Тящсил» няшриййат-полиграфийа 
мцяссисясиндя сящифяляниб чап олунму шдур. 
E-mail: [e-mail] 
Тел: [phone] 
Цнван: Бакы, Ичяришящяр, 3-ъц Магомайев дюнэяси 8/4. 

Məhəmmədəli Tərbiyətin «Danişməndani-Azərbaycan» əsəri 
 
 
133 
132-de bagla