Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

MATERĠAL və METODLAR 
 
Tədqiqatlarımız  respublikanın  qərb  hissəsində  –  Gəncə-Qazax  bölgəsində 
Rusiyadan introduksiya  olunmuş 12 adda (Babye leto, Joltıy qiqant, Yantarnoye Sadko, 
Krasavets Sadko, Kalaşnik, Brilliantovaya, Briyanskiye divo, Qerakl, Kupçixa, Osenyaya 
krasavets,  Abrikosovaya,  Zolotoye  kupala)  remontant  moruq  sortları  üzərində  yerinə 
yetirilmişdir  (Quliyev,  2009).  Tədqiqat  ərazisi  olan  Gəncə-Qazax  bölgəsi  Respublika 
ərazisinin 15%-i təşkil etməklə 40
0
 82
1
 ilə 41
0
 43
1
 şimal en dairəsində və 44
0
 95
1
 ilə 46
0 
82
1
 şərq uzunluq  dairəsində yerləşməklə öz təbii coğrafi (iqlim, torpaq, relyef) şəraitinə 
görə  zəngin  bölgədir.  Bölgədə  əsas  açıq  şabalıdı,  qonur  şabalıdı  və  çəmən  torpaqları 
yayılmışdır. Ərazidə illik  fəal temperatur cəmi 4500
0
C-yə  qədər,  rütubətlənmə  16-30%, 
mütləq minimum temperatur -16.5
0
C-yə qədər, atmosfer çöküntülərinin miqdarı 350-400 
mm-dir.  
Remontant moruq sortlarında məhsul yığımı iki gündən bir əllə aparılır 
(
http://www.belsad.by/recommendations/10.doc
; 
http://www.wikihow.com/Harvest-Raspberries
)
. 
Adi sortlar yalnız ikiillik hissələr 
üzərində (yayda) qısa zaman ərzində məhsul verdiyindən məhsul yığımı 
mexanikləşdirilmişdir (
http://www.youtube.com/watch?v=HJ2G-EcEDaQ
; 
http://www.fruitgateway. co.uk/pubs/file.asp?ID=329
).Bu səbəbdən də adi moruq 
sortlarından təşkil olunmuş bağlarda cərgəarası məsafə mexanikləşdirilmiş becərməyə 
uyğunlaşdırılaraq 2.0-2.5 m saxlanılır 
(
http://www.actahort.org/members/showpdf?booknrarnr=825_61
; 
https://circle.ubc.ca/bitstream/handle/2429/5864/ubc_1997-0059.pdf?sequence=1
).  
 
Remontant  sortların  birillik  zoğlarının  hamısı  əkinin  ikinci  ilindən  başlayaraq 
məhsul  verirlər.  Müxtəlif  ölçülərdə  saxlanılan  cərgəarası  məsafənin  zoğların  boyuna  və 
məhsuldarlığına  təsiri  müxtəlif  olur.  Cərgəarası  məsafənin  biometrik  və  məhsuldarlıq 
göstəricilərinə təsirini öyrənmək məqsədilə təcrübələr aparmışıq.  
Tədqiqat bitkilərinin  cərgəarası məsafəsi üç variantda saxlanılmışdır: 
Nəzarət - Cərgəarası məsafə 2.5 m; 
I – Cərgəarası məsafə 1 m; 
II – Cərgəarası məsafə 1.5 m; 
III – Cərgəarası məsafə 2.0 m. 
Müxtəlif ölçülərdə  cərgəarası məsafə saxlanılmaqla becərilən bitkilərdə baş verən 
dəyişkənliklər  5-10  gündən  bir  izlənərək  ölçmələr  aparılmış,    onun  zoğların  boyuna  və 
məhsuldarlığına təsiri öyrənilmişdir.