AZƏrbaycan öLKƏ ÜZRƏ gender qiYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ Asiya İnkişaf Bankı

 Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan
lazımi potensialın yaradılmasına yardım göstərilməlidir. 
•
Mikro-maliyyə  institutlarını  qadın  sahəsi  işçilərini,  təlimçiləri,  məsləhət  və 
yardım xidməti heyətlərini işə cəlb etməyə həvəsləndirmək lazımdır.
•
Layihələrə  qadınların  sahibkarlıq  qabiliyyətlərini,  o  cümlədən,  treninq, 
təkmilləşdirmə, xüsusi təhsil proqramları, geniş məsləhət və yardım xidmətlərini 
gücləndirən fəaliyyətlər daxil edilməlidir. 
•
Qadın  sahibkarlara  KOM-in  yaradılmasında  kömək  edən  və  onları 
təlimatlandıran təşkilatlara texniki və maliyyə yardımının göstərilməsi məsələsi 
nəzərdən keçirilməlidir. 
3. 
Sosial infrastruktur
Su təchizatı, sanitariya şəraiti və azyaşlı uşaqların inkişafı sosial infrastruktur sektorunda 
AİB-nın diqqət mərkəzində duran məsələlərdir. 
a. 
Su təchizatı və sanitariya şəraiti
AİB-nın  su  təchizatı  və  sanitariya  sektorunda  fəaliyyəti  infrastrukturun 
genişləndirilməsi və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasını, təchizat sistemində bəzi vəzifələrin 
yerli  hakimiyyətlərə  verilməsinə  dair  müəyyən  edilmiş  əsaslı  islahatları  dəstəkləməyi  və 
müvafiq icra və idarəetmə səlahiyyətlərinə malik yeni su təchizatı sistemi yaratmağı nəzərdə 
tutur. İndiyə kimi AİB Göyçay, Ağdaş və Naxçıvan kimi şəhərlərdə su təchizatı və sanitariya 
xidmətlərinin bərpası üzrə investisiya layihəsini həyata keçirmişdir ki, bu da bu üç şəhərdə 
daha yaxşı su təchizatı və sanitariya xidməti təmin etməklə əhalinin yaşayış və sağlamlıq 
şəraitini  yaxşılaşdıracaq.  Birgə  fəaliyyət  göstərən  texniki  yardım  xidməti  su  təchizatı 
və  sanitariya  şəraiti  xidmətlərinin  effektiv  surətdə  tənzimlənməsi  sahəsində  Hökumətin 
səlahiyyətlərini möhkəmlədəcək və bütün su mənbələrinin bir mərkəzdən idarə olunmasına 
imkan verəcək. 
Təmiz suyun və sanitariya şəraitinin olmaması yoxsullara və xüsusilə də qadınlara 
daha pis təsir edir. Adətən su almaq, su yığmaq, su daşımaqla məhz qadınlar məşğul olur, 
natəmiz su və sanitariya şəraiti üzündən xəstələnən ailə üzvlərinin qayğısına məhz qadınlar 
qalmalı  olurlar.  Həm  su  təchizatını  idarə  edən,  həm  də  sudan  istifadə  edən  qadınlar  su 
məsələləri ilə bağlı problemlərdən daha yaxşı xəbərdar olurlar və onların bu problemlərin 
yaxşılaşdırılmasına dair konkret təklifləri də var. 
Mümkün olan layihə müdaxilələri aşağıdakılar ola bilər:
•
İcraçı  partnyorların  həyata  keçirilən  siyasət  və  layihənin  tətbiq  edilməsi 
səviyyəsində gender məsələlərini nəzərdən keçirmək və onlara müraciət edə 
bilmələrini təmin etmək üçün gender şüurluluğunun artırılması üzrə treninqlər 
təşkil edilməlidir. 
•
Qadınların  layihədə  nəzərdə  tutulan  su  mənbələrini  idarə  edən  komitələrdə 
lazımi şəkildə təmsil olunmaları təmin edilməlidir. 


Gender problemlərinin AİB əməliyyatlarına daxil edilməsi
•
Qadınlar  su  təchizatı  xidmətlərinin  idarə  edilməsi  və  qorunub  saxlanmasına 
dair treninqlərə daxil edilməlidirlər.
•
Layihə  çərçivəsində  keçirilən  müştəri  sorğularında  (yəni,  bu  xidmətlərdən 
razılığa dair) iştirak edənlərin ən azı 50%-i qadın olmalıdır, çünki, su və sanitariya 
xidmətləri, su yığmaq və su daşımaq işləri üçün əsasən qadınlar məsuliyyət 
daşıyır, onlar bu xidmətlərlə bağlı problemlərdən yaxşı xəbərdardırlar və bu 
problemləri həll etmək üçün onların konkret təklifləri var.
b. 
Erkən uşaqlıq dövrü inkişafı
AİB-nın  Erkən  uşaqlıq  dövrü  inkişafı  (EUİ)  yarımsektoruna  qoşulması  YAİİDP-
də  (və  YADİDP)  uşaqların  sağlamlığı  və  təhsili  məsələlərinin  prioritet  təşkil  etməsinə 
cavabdır və bu, EUİ-da yer almış pis qidalanma, xəstəlik və ölüm məsələlərinə müraciət 
etməklə  Minilliyin  sağlamlıqla  bağlı  əsas  məqsədlərinə  çatmaq  işinə  kömək  edəcək.  Bu 
qiymətləndirmədə qeyd edildiyi kimi, hamilə qadınların, körpə uşaqları olan anaların və 5 
yaşdan aşağı uşaqların qidalanması və sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar narahatlıqlar həm 
gəlir, həm də qeyri-gəlir yoxsulluğu ölçülərinə malik olmaqla, çox ciddi və təxirəsalınmaz 
məsələlərdir. 
EUİ  layihələrinə  və  proqramlarına  gender  baxımından  effektiv  yanaşmanın 
müsbət təsiri çox böyükdür. Eləcə də, hamilə qadınlara, gənc analara və onların ailələrinə 
doğuşdan əvvəl və sonrakı dövrdə göstərilən qayğı, döşlə əmizdirmə və pəhriz, müvafiq 
mikro-qidalı əlavələr və doğuşlar arası fasilə haqqında əsas məlumatların verilməsi və yeni 
doğulmuş körpələrə ilkin qayğı ana ölümü, körpələrin və 5 yaşdan aşağı uşaqların ölüm 
faizini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər və ümumilikdə sağlamlıq vəziyyətini yaxşılaşdırar. 
Effektiv EUİ proqramları sinifdə qalma və xəstələnmə hallarını azaltmaqla dövlətin təhsil 
və səhiyyəyə ayırdığı xərcləri də aşağı sala bilər. Bundan əlavə, keyfiyyətli uşaq baxımı 
proqramlarından yararlana bilməyin mümkünlüyü qadınlara pul qazanmaqla məşğul olmaq 
imkanı  verir  və  uşaqların  ibtidai  məktəbə  cəlb  olunması,  dərsdən  sonra  məktəbdə  qalıb 
(uzadılmış gün) məşğul olmağa şərait yaradılması çox vaxt ailənin digər uşaqlarını körpəyə 
baxmaq məsuliyyətindən azad edir. 
Mümkün olan layihə müdaxilələri aşağıdakılar ola bilər:
•
Gender  şüurluluğu  təlimatları  EUİ  layihələri  çərçivəsində  bütün  müəllim/
müəllim və digər treninqlərə daxil edilməlidir. 
•
Bütün tədris materialları gender həssaslığı ilə seçilməli və qadınların və kişilərin 
rolunun stereotip imiclərindən uzaq olmalıdırlar. 
•
Məktəbəqədər  müəssisələrdə  ayrı-ayrı  cinslər  üzrə  məlumatların  toplanması 
və  təhlil  edilməsinə  əlavə  olaraq,  müxtəlif  yaş/gəlir/ərazi  və  köçkün/qaçqın 
qruplarında anemiya, yod çatışmazlığı xəstəlikləri, inkişafdan qalma, zəifləmə 
və pis qidalanma kimi qida çatışmazlıqlarının monitorinqi keçirilməli, təhlil 
edilməli və nəticələr bu məsələlərlə bağlı sektorda müdaxilələri yaxşılaşdırmaq 
məqsədilə əsas kimi istifadə edilməlidir. 


 Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan
•
Məktəbəqədər  müəssisələrdə  müntəzəm  olaraq  qızların  və  oğlanların  cəlb 
edilməsi,  davamiyyəti  və  nailiyyətlərinin  qiymətləndirilməsi  aparılmalı 
və  uyğunsuzluqları  aradan  götürmək  üçün  müvafiq  siyasət  və  proqramlar 
hazırlanmalıdır.
•
Ailələrdə qidalanma və EUİ üzrə şüurluluğun artırılması və yaxşılaşdırılması 
üçün nəzərdə tutulan müdaxilələr qadınlara və kişilərə, eləcə də, oğlanlara və 
qızlara ünvanlanmalı və onların tam və fəal surətdə iştirakını təmin etmək üçün 
müvafiq forumlar hazırlanmalıdır.
•
EUİ layihələri və proqramlarında icmaları səhiyyə xidmətləri ilə təmin edənlər 
üçün  (yəni,  yerli  səviyyədə)  gender  şüurluluğu  və  gender  təhlili  treninqləri 
(ələlxüsus effektiv məlumat toplamaq metodları üzrə) təşkil edilməlidir. 
4. 
Nəqliyyat
AİB-nın nəqliyyat sektoruna yardımı bu sektordakı müəssisələrin fiziki bərpasına, 
nəzərdə tutulmuş islahatlara və bölgələrdə əsas yol qovşaqlarının inkişafına yönəlib. AİB-
nın  yardım  coğrafiyası  Bakıdan  kənarda  yerləşən  əraziləri  nəzərə  alır  və  burada  məqsəd 
daha  tarazlanmış  regional  inkişafa  nail  olmaqdır.  Bu  yaxınlarda  Hökumət  2004-2008-ci 
illər  üçün  Bölgələrin  sosial-iqtisadi  inkişafına  dair  Dövlət  Proqramı  ilə  yanaşı  iki  böyük 
şosse  yolu  dəhlizinin  (mərkəzi  və  şimal-cənub)  bərpasını  prioritet  məsələ  kimi  qarşıya 
qoyub.  AİB-nın  layihələri  mərkəzi  dəhlizin  iki  seqmentinin,  şimal-cənub  dəhlizinin  isə 
bir  seqmentinin  bərpasını  nəzərdə  tutur. AİB-nın  bu  sektora  dair  sığota  kampaniyası  (?) 
Nəqliyyat  Nazirliyinin  siyasətqurma  və  tənzimləmə  səlahiyyətlərinin  artırılması,  yolların 
təhlükəsizliyinin yüksəlməsi, maşınların işlənmiş qazları havaya buraxmasının azalmasını 
və yolların qorunması işinə özəl sektorun qoşulmasını təmin edə bilər.
Yolların  qorunması  və  yol  salınması  layihələri  yoxsulluğun  azaldılması  işinə 
böyük kömək edə bilər və edir də. Yerli və beynəlxalq bazarlara çıxışı asanlaşdırmaqdan 
əlavə, keyfiyyətli yollar şəbəkəsi bu yol dəhlizinin keçdiyi icmalarda pul qazanmaq üçün 
əlavə imkanlar yaradar və təhsil və səhiyyə xidmətləri kimi əsas sosial infrastrukturlardan 
yararlanmağa kömək edə bilər. Eyni zamanda, belə layihələr spesifik gender ölçüləri olan 
neqativ  təsir  də  göstərə  bilər.  İnsan  alveri  ilə  məşğul  olan  dəstələrin  qurbanı  ola  bilmək 
ehtimalının  artması,  hazırda  əlverişli  əmək  bazarlarında  işçilərin  istismar  edilmələri  və 
CYYX və İİV/QİÇS yoluxmaları böyük təhlükədir, lakin əgər layihələrin hazırlığı dövründə 
müvafiq  gender  təhlili  aparılarsa  və  layihələr  həyata  keçirilərkən  mənfi  təsirləri  aradan 
götürmək  üçün  lazımi  effektiv  tədbirlər  görülərsə,  bu  təhlükəni  azaltmaq  mümkündür. 
Aşağıda bu sektorda AİB-nın layihələrinə daxıl edilmiş bəzi müddəalar verilir.
Mümkün olan layihə müdaxilələri aşağıdakılar ola bilər:
•
Yol  layihələrinin  qadınlara  və  kişilərə,  o  cümlədən,  bu  layihələrin  toxunduğu 
icmalarda  yoxsulluq  həddinə,  müvəqqəti/qeyri-leqal  miqrant  axınına,  CYYX/
İİV/QİÇS  hallarına  və  ortaya  çıxan  insan  alveri  şəbəkələrinə  müsbət/mənfi 
təsirinin monitorinqi keçirilməlidir. 


Gender problemlərinin AİB əməliyyatlarına daxil edilməsi
•
İnsan alveri, CYYX və İİV/QİÇS nəzərə alan komponentlər bütün yol layihələrinə 
daxil edilməli və bu componentlər müvafiq gender problemlərinə effektiv surətdə 
tətbiq edilməlidir.
•
Hökumətin rəsmi şəxslərinə kişi və qadınların mühacirət axınını effektiv surətdə 
izləyə bilmək və insan alverçiləri və qaçaqmal alveri ilə məşğul olanları tutmaq 
və mühakimə etmək üçün səlahiyyət verilməlidir. 
•
İnsanlara qanunsuz alver, müvəqqəti mühacirətin (məs., işləmək üçün) təhlükəsi 
və modallığı, habelə CYYX və İİV/QİÇS-dən qorunmağa dair məlumat vermək 
məqsədilə yol layihələri ərazilərinin infrastrukturundan (yəni, avtobus depoları, 
bazarlar) istifadə edilməlidir.
•
Qadınların yol layihələrində işlə təmin olunmaları, xüsusilə də təmir və yolların 
qorunması sahələrində, qarşıya hədəf kimi qoyulmalıdır.
•
Layihələrə tikinti/ nəqliyyat işçiləri üçün İİV/QİÇS və CYYX keçiciliyi, seks-
kommersiya  işçilərinin  xidmətlərindən  istifadə  edilməsinin  vurduğu  ziyan  və 
gətirdiyi  təhlükəyə  dair  şüurluluğun  artırılması/təhlükənin  qarşısının  alınması 
kampaniyaları daxil edilməlidir.
•
Layihənin əhatə etdiyi ərazi ilə tanış olan QHT-lər və İcma Təşkilatları qanunsuz 
alverin və ayrı-ayrı cinslər üzrə mühacirətin miqyasını müəyyənləşdirmək üçün 
müntəzəm olaraq qısamüddətli qiymətləndirmə aparmalıdır. 

İstifadə edilən mənbələr
AİB (Asiya İnkişaf Bankı). 2003a. Azərbaycan Respublikasında Mikro-maliyyələşdirmə 
sektorunun İnkişafına Texniki Yardım. TAR: AZE 36149. Manila
_____. 2003b. Azərbaycan Respublikasında azyaşlı uşaqların inkişafı layihələrinin 
hazırlanmasına göstərilən texniki yardım. TAR: AZE 36016.
_____. 2004a. Azərbaycan. Ölkənin müasir strategiya və proqramı (2005-2006). Manila.
_____. 2004b. Azərbaycan Respublikasında şəhər su təchizatı və sanitariyası layihəsinə    
 
ayrılan borc və göstərilən texniki yardıma dair Prezidentin Direktorlar Şurasına    
 
Məruzəsi və tövsiyələri. Manila.
_____. 2005b. Azərbaycan Respublikasında ana və uşaqların sağlamlığı və qidalanmanın 
vəziyyətinə dair məruzə. TA 4115-AZE: Azyaşlı uşaqların inkişafı layihəsi. Manila.
Castel, D. və L.Fox. n.d. Keçmiş Sovet İttifaqında təqaüd sistemində islahatların gender    
 
ölçüləri. Vaşinqton, DC: Dünya Bankı.
Vətəndaş Hüquqları uğrunda «Təmiz Dünya» sosial birliyi. 2004. İnsan alveri    
 
 
qurbanları arasında aparılan sorğu barədə qısa məruzə. Bakı.
IHF (İnsan Hüquqları üzrə Beynəlxalq Helsinki Fondu). 2000. Köləliyin bir növü: 
ATƏT üzvü olan dövlətlərdə qadın alveri. Vyana.
BƏT (Beynəlxalq Əmək Təşkilatı). 2004. Azərbaycanda qadın sahibkarlığının inkişafı.    
 
Milli məruzə layihəsi. BƏT-nın xahişi ilə oktyabrda təqdim edilib, 2004.
BMqT (Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı). 2001. Azərbaycandan kənar, təyinat Avropadır. 
Miqrasiyanın səbəbləri, marşrutları və üsullarına dair araşdırmalar. İsveçrə.
_____. 2002. Puç olmuş arzular. Azərbaycanda insan alverinə dair məruzə. BMqT, Bakı.
_____. 2004. Məlumatlı miqrasiya: Miqrasiya edənlər üçün təlimat kitabçası
 
(Azərbaycan). BXK (Beynəlxalq Xilasetmə Komitəsi). 2004. Azərbaycanda  
 
 
zorakılıq və qadınlar probleminin qiymətləndirilməsi. Bakı.
ATƏT (Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı). 2002. Azərbaycanda QHT-lərin 
qeydiyyatdan keçirilməsi problemləri – Əldə edilən məlumatların xülasəsi. Bakı.
Oxfam. 2003. Köçkünlərin/Qaçqınların məktəb binalarına yerləşdirilməsi uşaqları təhsil 
almaqdan məhrum edir: vəziyyətin təhlili. Bərdə, Azərbaycan. Əldə etmək  
 
 
mümkündür.
Azərbaycan Respublikası. 2003. Yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət    
 
Proqramı, 2003-2005. Bakı. 
_____. 2004. Yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramına dair illik 
məruzə, 2003. Bakı.
_____. 2005a. Yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramı
 
Azərbaycanın  Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq istiqamətində    
 
 
Azərbaycanın tərəqqisi. İcra hesabatı, 2003/4. Bakı.
_____. 2005b. Azərbaycan: Şərq ilə Qərbin görüşdüyü yer. MİM üzrə 2005-ci il Dünya 
Sammitində məruzə. Bakı.
QPDK (Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi) 2000. Azərbaycan Respublikası Qadın 
Problemləri üzrə Milli Fəaliyyət Planı, 2000-2005. Bakı.

0
 Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan
DSK (Dövlət Statistika Komitəsi). 2002. Məktəb təhsilində islahatlar barədə əhali  
 
 
arasında keçirilən rəy sorğusunun nəticələri üzrə məruzə. 
_____. 2003. Dövlət məktəbəqədər müəssisələri –1990-2003. Bakı.
_____. 2004a. Azərbaycanda qadınlar və kişilər. Bakı.
_____. 2004b. 2003-cü ildə ailə büdcəsinə dair sorğunun əsas nəticələri. Bakı. 
_____. 2004c. Azərbaycanda əhalinin iqtisadi fəallığına dair sorğu: Əmək bazarında  
 
 
vəziyyətin metodologiyası və təhlili. Bakı.
_____. İşçi qüvvəsi resursları və məşğulluq.
UNAIDS (BMT-nin İİV/QİÇS üzrə birgə Komitəsi)/ÜST (Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı). 
2004. Azərbaycanda 2004-cü il üçün yeniləşdirilmiş məlumat. Epidemioloji 
faktların cədvəli.
UNDP (BMT-nin İnkişaf Proqramı). 2002. Azərbaycanda İnsan İnkişafına dair Məruzə    
 
2002. Bakı.
UNECE (BMT-nin Avropa üçün İqtisadiyyat Komissiyası). 2002. Şərqi Avropada və MDB 
 ölkələrində qadın sahibkarlığı. Cenevrə: BMT.
UNHCR (BMT-nin Qaçqın məsələləri üzrə Ali Komissarlığı). 1999. UNHCR-ın ölkə üzrə 
qısa xülasəsi – Azərbaycan.
UNICEF (BMT-nin Uşaq Fondu). 2002. Reaching the last few: Azərbaycanda qızların    
 
təhsili. Bakı.
_____. 2005. Dünya uşaqlarının vəziyyəti. Nyu York. 
_____. DSK (Dövlət Statistika Komitəsi). 2000. Çoxgöstəricili klaster sorğusu. 2000. 
Bakı. Birləşmiş Ştatların Dövlət Departamenti. 2005. İnsan alverinə dair Məruzə.   
 
 
(Azərbaycan üzrə). Vaşinqton, DC.
ABŞBİA (Amerika Birləşmiş Ştatların Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi). 2004. Gender 
qiymətləndirilməsi ABŞBİA /Qafqaz/Azərbaycan. Vaşinqton DC.
_____. 2005. Ölkə profili: Azərbaycan.
ABŞBİA (Amerika Birləşmiş Ştatların Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi)/MDB (Müstəqil
 
Dövlətlər Birliyi)/BMTƏF (BMT-nin Əhali Fondu), və b. 2003. Reproduktiv  
 
 
Sağlamlığın Müayinəsi, Azərbaycan, 2001. Yekun məruzə. Atlanta, GA: ABŞBİA. 
Uord, Canni, 2005. Əgər indi olmasa, bəs nə vaxt? Qaçqınlar, köçkünlər və münaqişə 
nəticəsində yerlərini dəyişənlər arasında qender-əsaslı zorakılıq probleminə 
müraciət edlməsi / Ümumi icmal. Qaçqın qadın və uşaqların problemləri üzrə 
Qadınlar Komissiyası.
Winrock International. 2004. Qırğızıstan layihəsində İnsan alverinin qarşısının alınması.   
 
Əsaslı qiymətləndirilmə. Bişkek, Qırğızıstan Respublikası. 
Dünya Bankı. 1998. Azərbaycanda ətraf mühitə dair təcili layihə. Layihənin  
 
 
 
qiymətləndirilmə sənədi.
_____. 2001. Kənd yerlərində ətraf mühitə dair PİD layihəsi.
_____. 2003. Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun qiymətləndirilməsi. II cild: Əsas    
 
məruzə.
Dünya Bankı, Vaşinqton.
_____. 2004a. Kənddə İnvestisiya layihələsi üçün təklif edilən kreditə dair Layihə 
qiymətləndirilməsi sənədi (AZKİL)

0
İstifadə edilən mənbələr
_____. 2004b. Mikro-maliyyələşdirmə və Mərkəzi Asiyada yoxsullar. Çətinliklər və  
 
 
imkanlar. 
ECSSD Mikro-maliyyələşdirmə qrupu. Vaşinqton, DC.

Əlavə 1.
Gender və YAİİDP
Əsas №
Fəsilin adı
Gender məsələ-
ləri qeyd edil-
mir
Gender məsələ
ri qısa şəkildə
qeyd edilir
Gender 
problemləri 
ətraflı 
öyrənilib
1-ci fəsil AZƏRBAYCANDA 
YOXSULLUQ
1.1
Demoqrafik şərait
X (1sətir)
1.2 
Yoxsulluq halları
X
1.3
Yoxsulluğun miqyası
X 
(1paraqr.)
1.4
Şəhər/Kənd yoxsulluğu
X
1.5
Həyat standartlarında regional
fərqlər
X
1.6
Gender və yoxsulluq
X
1.7
Gəlirlər bölgüsü və qeyri-
bərabərlik
X
1.8
MK-lar və qaçqınlar
X(2 
paraqr.)
1.9
Sosial müdafiə sistemi
X
1.10
Məşğulluq
X (2 sətir)
1.11
Səhiyyə
X
1.12
Təhsil
X 
(1paraqr.)
1.13
Uşaqlar və yoxsulluq
X
1.14
Ətraf mühit
X
2-ci fəsil HAZIRKİ İQTİSADİ 
VƏZİYYƏT
2.1
Makro-iqtisadi şərait
X
2.2
Nailiyyətlər
X
2.3
Çətinliklər
X
3-cü fəsil
YOXSULLUĞUN 
AZALDILMASINA 
YÖNƏLMİŞ SOSİAL 
SİYASƏTLAR
3.1
Sosial sığorta və sosial yardım 
islahatları
X
3.2
Həssas qrupların sosial müdafiəsi
X
3.3
Əmək bazarı, əmək haqqı və 
məşğulluq siyasəti
X
3.4
Təhsil islahatları
X 
(1paraqr.)

0
 Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan
3.5 
Mədəniyyətin təbliği və mədəni 
irsin qorunması
X
3.6
Səhiyyə sektorunda islahatlar
X (2 
paraqr.)
3.7
İdmanın və bədən tərbiyəsi 
təhsilinin təbliği
X
3.8
Gender siyasəti
X
3.9
Sosial siyasət və MK/qaçqın əhali
X
4-cü fəsil 
İQTİSADİ SİYASƏT 
VƏ YOXSULLUĞUN 
AZALDILMASI
 
4.1
İqtisadi stabilliyin qorunması
X
4.2
Tarazlaşdırılmış artım vasitələri
X
4.3
Tarazlaşdırılmış artıma dair sektor 
strategiyaları
X
5-ci fəsil
YOXSULLUĞUN 
AZALDILMASI ÜÇÜN İLKİN 
STRUKTUR
5.1
Dövlət administrasiyasında 
islahatlar
X
5.2
Hüquqi islahatlar
X
5.3
Desentralizasiya: yoxsulluğun 
azaldılmasında bələdiyyələrin rolu
X
5.4
Korrupsiya ilə mübarizə
X
6-cı fəsil ƏMƏKDAŞLIQ PROSESİ
6.1
Əməkdaşlıq komponentinin rolu 
və əhəmiyyəti
X
6.2
Əsas iştirakçılar
X
6.3
Təcrübəyə əsaslanan göstəricilər
X
6.4
Əsas nəticələr 
X
6.5
Nailiyyətlər və geriliklər
X
6.6
Prosesi dərinləşdirməyin və 
genişləndirməyin mümkün yolları
X
6.7
İnformasiya kampaniyası: Dövlət 
tərəfindən yoxsulluğun kökünün 
kəsilməsi
X
7-ci fəsil
HƏYATA KEÇİRİLMƏ, 
MONİTORİNQ VƏ 
QİYMƏTLƏNDİRMƏ
7.1
Monitorinq və qiymətləndirmə 
göstəricilərinin seçilməsi
X
7.2
Məlumat mənbələri və vasitələri
X
7.3
İnstitusional potensial
X
Mənbə: Müəllifin tədqiqatları

Ə
lav
ə 
2.
Yoxsullu
ğun gender
 ö
lçü
lə
ri: 2003-2005-ci ill
ərin 
YA
İİ
DP-
ə v
ə Y
AD
İDP-
ə dax
ıl edilm
əli olan potensial b
əndl
ər
Gender/ yoxsulluq  ö
lçü
lə
ri
2003-2005-ci ill
ər
 
üçü
n 
YA
İİ
DP-n
ın 
m
üvafiq
fə
sili
Gender
 yana
şmas
ın
ın istifad
əsi 
üçü
n potensial 
əsas b
əndl
ər
Daxil edilm
ə(t
əl
əb olunan ara
şd
ırmalar/tr
eyninql
ər/
əsas f
əaliyy
ət)
Qad
ınlar
ın 
imkanlar
ın
ın 
azalmas
ı
• 
M
əşğ
ulluq 
        (F
əsil 1.10) 
• 
Ə
m
ək bazar
ı, 
əm
ək haqq
ı v
ə 
m
əşğ
ulluq siyas
əti 
(F
əsil 3.3)
• 
D
övl
ət administra-
siyas
ında 
islahatlar (F
əsil 
5.1)
• 
H
üquqi islahatlar 
(F
əsil 5.2)
• 
Desentraliza-siya:  bə
lə
diyy
əl
ərin 
yoxsullu
ğun 
azald
ılmas
ında 
rolu (F
əsil 5.3)
• 
İqtisad
ı siyas
ət 
və 
yoxsullu
ğun 
azald
ılmas
ı (F
əsil 
4)
• 
H
əyata ke
çirilm
ə, 
monitorinq v
ə 
qiym
ətl
əndirm
ə 
(F
əsil 7)
• 
B
ərab
ər m
əşğ
ulluq imkanlar
ı (BM
İ), seks 
zə
minind
ə 
narahatl
ıq v
ə 
işə 
gö
tü
rə
rk
ən ayr
ı-
se
çkilik hallar
ına dair qanunvericilik q
əbul 
edilm
əli, b
ərab
ər imkanlar
ın t
ətbiq edilm
əsi v
ə 
gü
cl
əndirilm
əsi 
üçü
n ef
fektiv komit
əl
ər v
ə 
dig
ər 
tə
sisatlar yarad
ılmal
ıd
ır.
• 
Qad
ınlar
ın m
ülki xidm
ətl
ərd
ə 
sü
rə
tlə 
irə
lil
əm
əl
ərin
ə 
dair 
öhd
əlikl
ər q
əbul edilm
əlidir
.
• 
Qad
ınlar
ın h
əm m
ərk
əzi, h
əm d
ə 
bə
lə
diyy
ə 
idar
əl
ərind
ə 
orta/y
üks
ək idar
əç
ilik 
sə
viyy
əl
ərind
ə  
işə 
tə
yin olunmalar
ı bir h
əd
əf 
kimi qar
şı
ya qoyulmal
ıd
ır.
• 
İş 
yerl
ərind
ə 
gender b
ərab
ərliyi yolunda 
duran struktur v
ə 
hü
quqi mane
əl
əri, el
əc
ə 
də 
bu problem
ə 
stereotip m
ünasib
ətl
əri aradan 
qald
ırmaq 
üçü
n t
ədbirl
ər g
ör
ülm
əlidir; i
şə 
gö
tü
rü
lm
əd
ə, i
ş şə
raitind
ə, pe
şə 
m
əs
əl
əsind
ə 
ayr
ılma, sosial m
üdafi
ə 
yard
ımlar
ın
ın 
verilm
əsi, qad
ınlar
ın pe
şə 
ilə 
ba
ğl
ı sa
ğlaml
ıq 
və 
tə
hl
ük
əsizlik m
əs
əl
əl
əri v
ə 
karyera il
ə 
əlaq
ədar qeyri-b
ərab
ər imkanlara gender 
bax
ım
ından q
ər
əzli yana
şma problemin
ə 
diqq
ət 
yetirilm
əlidir
. 
• 
Ə
sas siyas
ət prioriteti kimi t
əl
əbat 
çox 
olan ixtisaslar
ı n
əz
ər
ə 
alan v
ə 
xü
susil
ə d
ə 
iş
siz qad
ınlara 
ünvanlanan t
əkmill
əş
dirm
ə 
proqramlar
ı haz
ırlanmas
ı v
ə 
hə
yata ke
çirilm
əsi 
m
üə
yy
ən edilm
əlidir
.
• 
Biznes treyninqi proqramlar
ın
ı v
ə 
m
üdafi
ə 
xidm
ətl
ərini qad
ınlara 
ünvanlamaqla onlar
ın 
ki
çik v
ə 
orta-h
əcmli m
üə
ssis
əl
ər sektorunda 
iş
tirak
ı m
üdafi
ə 
edilm
əlidir
. 
• 
B
ərab
ər 
m
əşğ
ulluq 
imkanlar
ın
ın 
inki
şaf 
etdirilm
əsi 
və 
bununla ba
ğl
ı qanunvericilik texniki m
əsl
əh
ətl
ə 
və 
sə
lahiyy
ətli yard
ımla   t
əmin edilm
əlidir
.
• 
Qad
ın i
şç
ilə
rə 
uş
aq pulu verm
əkl
ə 
qad
ınlar
ın 
uş
ağ
a baxmaq m
əsuliyy
əti tan
ınmal
ı v
ə 
buna 
m
üvafiq
cavab
tə
dbiri g
ör
ülm
əlidir
.
• 
Orta v
ə 
yü
ks
ək s
əviyy
əli r
əhb
ər i
şç
ilə
r üçü
n 
treyninql
ər t
əş
kil etm
əkl
ə, idar
əl
ərd
ə 
(m
ərk
əzi v
ə 
bə
lə
diyy
ə) B
ərab
ər M
əşğ
ulluq 
İmkanlar
ına dair 
şü
urluluq art
ırı
lmal
ıd
ır.
• 
M
ərk
əzi/b
əl
ədiyy
ə 
idar
əl
əri strukturlar
ında qad
ın 
işç
ilə
r professionall
ığı
n/idar
əetm
ənin inki
şaf 
etdirilm
əsi proqramlar
ı il
ə 
tə
min edilm
əlidirl
ər
. 
• 
Ə
m
ək bazar
ında (formal v
ə 
qeyri-formal) genderl
ə 
ba
ğl
ı uy
ğunsuzluqlar
ı, o c
üml
əd
ən qad
ınlar
ın v
ə 
ki
şil
ərin qeyri-f
əall
ıq d
ər
əc
əsini daha yax
şı 
ba
şa 
düş
m
ək 
üçü
n t
ədqiqatlar davam etdirilm
əlidir
.
• 
M
üv
əqq
əti v
ə 
qeyri-leqal i
şç
i miqrasiyan
ın 
miqyas
ı v
ə 
zaman/g
əlir t
əsirl
ərinin gender 
qiym
ətl
əndirilm
əsi apar
ılmal
ıd
ır.
• 
Ə
m
ək bazar
ın
ın t
əl
əbl
ərini  m
üə
yy
ənl
əş
-dirm
ək 
və 
qad
ın v
ə 
ki
şil
ər 
üçü
n pe
şə 
treyninql
əri v
ə 
dig
ər 
treyninql
ər t
əş
kil etm
ək 
üçü
n i
ş sahibl
əri aras
ında 
geni
ş miqyasl
ı sor
ğu apar
ılmal
ıd
ır.

108