AZƏrbaycan respubl kasi təhs L naz rl y азярбайжан дювлят игтисад университети


müvafiq sertifikatları olmadan, sertifikatlaşdırılan malların istehsalı;  -



Yüklə 0,52 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/5
tarix28.04.2017
ölçüsü0,52 Mb.
#16029
1   2   3   4   5

  müvafiq sertifikatları olmadan, sertifikatlaşdırılan malların istehsalı; 

-

  məhsulların etiketlərində istehlakçılara yanlış məlumatların verilməsi; 

-

  istehlakçıların  seçmə  sərbəstliyinə  təsir  göstərən  qanunsuz  reklam 

üsullarından istifadə edilməsi və s.  

Taxıl  məhsullarınnın  keyfiyyətinə  və  təhlükəsizliyinə  dövlət  nəzarətinin 

həyata  keçirilməsi  ilə  bağlı  görülmüş  işlər.  “Taxıl  məhsullarının  keyfiyyətinə  və 

təhlükəsizliyinə  nəzarətin  həyata  keçirilməsi  qaydaları  haqqında  Əsasnamə”yə 



36 

 

uyğun olaraq 21 iri taxılçılıq subyektində anbarda olan buğdadan və istehsal edilən 



unlardan nümunələr götürülərək laborator şəraitdə qiymətləndirilmişdir.  

Götürülmüş buğda nümunələrinin laborator müayinəsi zamanı onların III sinif 

ərzaq  buğdası  üçün  müəyyən  edilmiş  göstəricilərə  uyğun  olduğu  müəyyən 

edilmişdir.  Bununla  yanaşı  bu  müəssisələrdən  8-nin  istehsalı  olan  un 

nümunələrindən  hazırlanmış  çörəklərdə  36  saatdan  sonra  kartof  xəstəliyi  ilə 

yoluxma aşkar edilmişdir. Bununla əlaqədar, istehsalın qanunvericiliyin tələblərinə 

uyğunlaşdırılması  ilə  bağlı  zəruri  tədbirlər  həyata  keçirilməsi  barədə  həmin 

müəssisələrə müvafiq göstərişlər verilmişdir. Göstərişlərin icrası ilə bağlı görülmüş 

işlər  barədə  müəssisələr  tərəfindən  məlumatlar  verildikdən  sonra,  istehsal  olunan 

unlardan  təkrar  nümunələr  götürülmüş  və  laborator  müayinələr  nəticəsində  bu 

unların normativ sənədlərin tələblərinə uyğun olduğu müəyyən edilmişdir. Bundan 

başqa Bakı şəhəri və respublikanın regionları üzrə 64 çörək istehsalı müəssisəsində 

istehsal  edilən  çörəklərdən  götürülmüş  nümunələrin  laborator  qaydada  müayinəsi 

zamanı kənarlaşma aşkar edilməmişdir.  

Satışda  olan  çörəklərin  keyfiyyətinə  nəzarət  məqsədilə  mağazalarda  satılan 

çörəklərdən 2013-cü  il  ərzində  Bakı  şəhəri  və  respublikanın  regionları  üzrə  1752 

nümunə  götürülərək  laborator  şəraitdə  müayinə  olunmuş  və  bu  çörəklərin 

keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəricilərinin  standartların  tələblərinə  uyğun  olduğu 

müəyyən edilmişdir.  

Bundan  başqa  istehlakçılardan  daxil  olmuş  müraciətlər  əsasında  4  çörək 

istehsalı müəssisəsində taxıl məhsullarınnın keyfiyyətinə və təhlükəsizliyinə dövlət 

nəzarətinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə yoxlama aparılmışdır. Yoxlama zamanı 

bu müəssisələrdə çörəyin texnoloji təlimat olmadan istehsal edildiyi və çörəklərin 

markalanmasının  normativ  texniki  sənədlərin  tələblərinə  uyğun  həyata 

keçirilmədiyi  müəyyən  edilmişdir.  Bununla  əlaqədar  həmin  təsərrüfat 

subyektlərinə qanun pozuntularının aradan qaldırılması barədə göstərişlər verilmiş 

və icrası təmin edilmişdir.  

Mənşəyi  məlum  olmayan,  saxlama  müddəti  ötmüş,  qanunvericiliyə  uyğun 



37 

 

olaraq  sertifikatlaşdırılmalı  olan,  lakin  sertifikatlaşdırılmamış,  etiketlənməsi, 



keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəriciləri  normativ  sənədlərin  tələblərinə  uyğun 

olmayan  keyfiyyətsiz  və  təhlükəli  ərzaq  və  qeyri-ərzaq  mallarının  satışının 

qarşısının  alınması,  eyni  zamanda  qiymət  intizamına  əməl  olunmasına  nəzarət 

məqsədi ilə hesabat dövründə 2535 yoxlama aparılmış və bu yoxlamalardan 2254-

də mövcud qanunvericiliyin tələblərinin pozulduğu aşkar edilmişdir.  

Aparılmış  yoxlamaların  sayı  ötən  illə  müqayisədə  182  yoxlama  və  ya  7,73 

faiz,  pozuntu  aşkar  edilmiş  yoxlamaların  sayı  isə  5  yoxlama  və  ya  0,2  faiz 

artmışdır.  

Qanun  pozuntularına  yol  vermiş  sahibkarlıq  subyektləri  barəsində 

Azərbaycan  Respublikası  nzibati  Xətalar  Məcəlləsinin  müvafiq  maddələrinə 

əsasən  inzibati  qaydada  tədbirlərin  görülməsi  məqsədi  ilə  hesabat  dövründə 

ümumilikdə  2213  qərar  qəbul  edilmişdir  (o  cümlədən  əvvəlki  dövrdə  aparılmış 

yoxlamaların  nəticələri  üzrə  39  qərar).  Barəsində  qərar  qəbul  edilmiş  1049 

təsərrüfat  subyektinə  ümumilikdə  1640,7 min  manat  (o  cümlədən  əvvəlki  dövrdə 

aparılmış  yoxlamaların  nəticələri  üzrə  25  təsərrüfat  subyektinə  42,5  min  manat) 

məbləğində  inzibati  cərimə  tətbiq  edilmişdir.  Bundan  başqa  1164  təsərrüfat 

subyektinə (o cümlədən əvvəlki dövrdə aparılmış yoxlamaların nəticələri üzrə 14 

təsərrüfat subyektinə) xəbərdarlıq olunmuşdur.  

Hesabat  dövründə  aparılmış  yoxlamalar  zamanı  qanun  pozuntusu  aşkar 

edilmiş 80 yoxlamanın nəticələri üzrə işlərə baxılması davam edir.  

2013-cü  ildə  aparılmış  nəzarət  tədbirləri  zamanı  ümumilikdə  34,8  ton 

müxtəlif  növ  istehlak  üçün  yararsız  ərzaq  və  qeyri  ərzaq  malları  satışdan 

çıxarılaraq  müvafiq  qaydada  məhv  edilmişdir.  Aparılmış  nəzarət  tədbirlərinin 

sayının  ötən  illə  müqayisədə  7,73%  (və  ya  182  yoxlama)  artmasına  baxmayaraq 

satışda aşkar edilmiş istehlak üçün yararsız ərzaq və qeyri ərzaq mallarının həcmi 

20,0% (və ya 8,7 ton) azalmışdır.  

Bununla  yanaşı  nöqsan  aşkar  edilmiş  yoxlamaların  xüsusi  çəkisi  də  7,0% 

azalmışdır.  Belə  ki,  əgər  ötən  ilin  yanvar-dekabr  ayları  ərzində  aparılmış 



38 

 

yoxlamaların  95,6%-də  nöqsan  aşkar  edilmişdirsə  bu  göstərici  2013-cü  ilin 



müvafiq dövrü ərzində 88,9% olmuşdur.  

Aparılan  nəzarət  tədbirləri  zamanı  ticarət,  ictimai  iaşə,  məişət  və  digər  növ 

xidmət  fəaliyyəti  ilə  məşğul  olan  təsərrüfat  subyektləri  tərəfindən  aşağıdakı 

pozuntulara  yol  verilməklə  istehlakçıların  hüquqlarının  pozulduğu  aşkar 

olunmuşdur: 

-

  saxlama müddəti ötmüş malların satışı; 

-

  mənşəyi məlum olmayan malların satışı; 

-

  keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəriciləri normativ sənədlərin tələblərinə 

uyğun olmayan malların satışı; 

-

  malların qaytarılması və ya dəyişdirilməsi qaydalarına əməl edilməməsi; 

-

  müqavilələrə istehlakçıların hüquqlarını məhdudlaşdıran şərtlərin daxil 

edilməsi; 

-

  müqavilə və zəmanət öhdəliklərinə əməl edilməməsi və s.  

Süni  qiymət  artımının  qarşısının  alınması,  əhalinin  artan  tələbatının  daha 

dolğun ödənilməsi, istehlakçıların seçim imkanlarının artırılması məqsədilə Dövlət 

Xidməti və digər aidiyyəti dövlət orqanlarının birgə təşkilatçılığı ilə Bakı şəhərində 

Novruz Bayramı ilə əlaqədar 8, Qurban Bayramı ilə əlaqədar 29, Yeni il bayramı 

ilə  əlaqədar  8  müxtəlif  yerlərdə  bazarla  müqayisədə  daha  ucuz  qiymətə  ərzaq 

mallarının,  kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  və  diri  qoyunların  satış  yarmarkaları 

təşkil olunmuşdur.  

Əhali tərəfindən daha çox istifadə olunan malların - 57 adda ərzaq malları, 26 

adda tərəvəz məhsulları və 49 adda tikinti materiallarının orta bazar qiymətlərinin 

səviyyəsi,  dinamikası  və  dəyişmə  meylləri  barədə  məlumatların  toplanması  və 

təhlili  məqsədi  ilə  ölkənin  bütün  regionlarını  əhatə  edən  mütəmadi  monitorinqlər 

davam etdirilimişdir.  

Toplanmış  məlumatlar  müntəzəm  olaraq  təhlil  edilmiş,  qiymətlərində 

dəyişikliklər  qeydə  alınmış  məhsullar  üzrə  bunun  səbəbləri  araşdırılmış  və 

nəticələrindən  asılı  olaraq  qanunvericilikdə  nəzərdə  tutulmuş  tədbirlər 



39 

 

görülmüşdür.  



Taxıl  məhsullarının  süni  qiymət  artımının  qarşısının  alınması  məqsədilə 

çörəyin  və  unun  qiymətinin  bütün  regionlarda  mütəmadi  monitorinqləri  davam 

etdirilimişdir.  

Yeni  dərs  ilinin  başlanması  ilə  əlaqədar  süni  qiymət  artımının  qarşısının 

alınması  məqsədilə  məktəbli  geyimi  və  ləvazimatlarının  satıldığı  obyektlərdə 

gündəlik monitorinqlər keçirilmişdir.  

Hesabat  dövründə  aparılmış  monitorinqlər  zamanı  süni  qiymət  artımı  qeydə 

alınmamışdır. Məhkəmə prosesləri, icra üzrə icraat, icraya nəzarət barədə məlumat 

2013-cü  ildə  Dövlət  Xidmətinin  cavabdeh  qismində  cəlb  edildiyi  430  iş  üzrə 

məhkəmə prosesləri keçirilmişdir. Hesabat dövründə 378 iş üzrə məhkəmə baxışı 

tamamlanmış,  baxılan  87  iş  üzrə  Dövlət  Xidmətinin  qərarından  verilən  şikayət 

təmin olunmamış, 71 iş üzrə cərimə məbləği azaldılmış, 217 iş üzrə inzibati cərimə 

xəbərdarlıqla  əvəz  edilmiş,  1  iş  üzrə  Dövlət  Xidmətinin  qərarı  əsasında  tətbiq 

olunmuş  maliyyə  sanksiyası  ləğv  edilmiş,  2  iş  üzrə  qərar  və  göstəriş  ləğv 

edilmişdir.  Qalan  52  iş  üzrə  məhkəmə  prosesi  hazırda  davam  edir.  Dövlət 

Xidmətinin  tətbiq  etdiyi  maliyyə  sanksiyasının  ləğv  edilməsi  ilə  bağlı  1  iş  üzrə 

Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin gəldiyi nəticə Ali Məhkəmənin qərarı ilə qüvvədə 

saxlanılmış, inzibati cərimə tətbiq edilməsi ilə bağlı Dövlət Xidmətinin 2 qərarının 

ləgv  edilməsi  ilə  bağlı  işlər  üzrə  qərardan  Dövlət  Xidmətinin  kassasiya  şikayəti 

vermək hüququ olmadığından apellyasiya instansiya məhkəməsinin qərarı qüvvədə 

qalmışdır.  Antiinhisar  qanuvericiliyinin  pozulmasına  görə  tətbiq  edilmiş  maliyyə 

sanksiyalarını  ödəməmiş  və  ya  tam  həcmdə  ödəməmiş  33  təsərrüfat  subyekti 

barəsində  ödənilməmiş  maliyyə  sanksiyasının  və  vaxtında  ödənilmədiyi  üçün 

penyanın  tutulmasına  dair  iddia  ərizəsi  hazırlanaraq  aidiyyəti  üzrə  məhkəməyə 

göndərilmişdir.  

Hesabat  dövrü  ərzində  məhkəmədə  baxılan  2  iş  üzrə  Dövlət  Xidmətinin 

maliyyə sanksiyası və peniyanın tutulması barədə iddiası təmin olunmuş, 5 iş üzrə 

peniyanın məbləği azaldılmışdır.  



40 

 

Azərbaycan Respublikası  nzibati Xətalar Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə 



əsasən barələrində inzibati cərimə tətbiq edilmiş 1115 təsərrüfat subyekti haqqında 

Dövlət  Xidmətinin  qanuni  qüvvəyə  minmiş,  lakin  icra  edilməmiş  qərarları  (o 

cümlədən  əvvəlki  dövrdə  aparılmış  yoxlamaların  nəticələri  üzrə  439  qərar) 

müvafiq qaydada icra olunmaq üçün məhkəmə icraçılarına göndərilmişdir.  

Vətəndaşlardan  daxil  olan  ərizə  və  şikayətlərə  baxılması  ilə  bağlı  görülmüş 

işlər  Dövlət  Xidmətinə  2013-cü  il  ərzində  ümumilikdə  4505  müraciət  daxil 

olmuşdur. 2012-ci ildən baxılması davam edən 48 müraciət (35 müraciət istehlakçı 

hüququ,  13  müraciət  isə  digər  məsələlərlə  bağlı)  də  nəzərə  alınmaqla  hesabat 

dövründə  ümumilikdə  4553  müraciətə  baxılmışdır.  Onlardan  1699  müraciət 

istehlakçı hüquqları ilə bağlı, 2854 müraciət isə digər məsələlərlə bağlı olmuşdur.  

stehlakçı hüquqları ilə bağlı baxılmış 1699 müraciət üzrə 844 halda müraciət 

təmin  olunmuş,  46  halda  araşdırma  aparılmış  və  ərizələrdə  qeyd  olunan  faktlar 

aşkar  edilməmiş,  473  halda  vətəndaşlara  qanunamüvafiq  izahat  və  tövsiyə 

verilmiş, 34 halda ərizə baxılması üçün aidiyyəti orqanlara göndərilmiş, 21 halda 

aidiyyəti  üzrə  müraciət  etmələri  tövsiyə  olunmuş,  3  halda  zəruri  sənədlər  təqdim 

edilmədiyindən müraciətə baxılması dayandırılmış, 85 halda müraciət işə alınmış, 

193 müraciət üzrə araşdırmalar davam etdirilir.  

stehlakçı hüquqları ilə bağlı baxılmış müraciətlərin sayı ötən illə müqayisədə 

1060  müraciət  və  ya  2,66  dəfə,  təmin  olunmuş  istehlakçı  müraciətlərinin  sayı  is 

529  müraciət  və  ya  2,68  dəfə  artmışdır.  Digər  məsələlərlə  bağlı  baxılmış  2854 

müraciət üzrə 2475 halda müraciət təmin olunmuş, 9 halda araşdırma aparılmış və 

ərizələrdə  qeyd  olunan  faktlar  aşkar  edilməmiş,  153  müraciət  müvafiq  qaydada 

izahat  verilməklə  cavablandırılmış,  47  halda  ərizə  baxılması  üçün  aidiyyəti 

orqanlara göndərilmiş, 29 halda müraciətlə bağlı rəy və təklif verilmiş, 33 təqdim 

edilmədiyindən  müraciətə  baxılması  dayandırılmış,  77  halda  müraciət  işə 

alınmışdır. 15 müraciətə baxılması davam etdirilir.  

Digər  məsələlərlə  bağlı  baxılmış  müraciətlərin  sayı  ötən  illə  müqayisədə  92 

müraciət və ya 3,3 faiz artmış, təmin olunmuş müraciətlərinin sayı isə 48 müraciət 



41 

 

və ya 1,8 faiz azalmışdır.  



stehlakçıların  hüquqlarının  müdafiəsi  və  istehlak  bazarının  keyfiyyətli  və 

təhlükəsiz  mallarla  təmin  edilməsində  maarifləndirmənin  xüsusi  rolunu  nəzərə 

alaraq bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. Belə ki, aidiyyəti dövlət qurumlarının, 

ictimai  təşkilatların,  istehlakçıların  və  sahibkarların  iştirakı  ilə  Ağdaş,  Ucar, 

Qobustan, Zərdab, Qazax, Qax, Lerik, Samux,  mişlı, Hacıqabul, Füzuli və Salyan 

rayonlarında,  həmçinin  Ümumdünya  istehlakçı  hüquqlarının  müdafiəsi  Günü  ilə 

bağlı  Bakı  şəhərində  "Azərbaycanda  istehlakçı  hüquqları  qorunur"  mövzusunda 

Konfranslar  keçirilmişdir.  Konfranslarda  istehlakçı  hüquqlarının  qorunması 

sahəsində  mövcud  vəziyyət  və  qarşıda  duran  vəzifələr,  istehlakçıların  keyfiyyətli 

və  təhlükəsiz  mallarla  təmin  edilməsində  sahibkarların  vəzifələri,  qüsurlu  mal 

satılarkən  istehlakçıların  hüquqlarının  təmin  edilməsində  və  mövcud  ticarət 

qaydalarına əməl olunmasında sahibkarların vəzifələri, istehlakçıların hüquqlarının 

pozulmasına görə məsuliyyət və s. kimi aktual məsələlər müzakirə olunmuşdur.  

Yetişməkdə olan gənc nəslin maarifləndirilməsi məqsədilə 2013-cü il ərzində 

Bakı Asiya Universitetində, Qafqaz Universitetində, Xəzər Universitetində, Odlar 

Yurdu 


Universitetində, 

Bakı 


Avrasiya 

Universitetində, 

Bakı 

Qızlar 


Universitetində,  Azərbaycan  Universitetində,  Azərbaycan  Əmək  və  Sosial 

Münasibətlər Akademiyasında, 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kollecində, Azərbaycan 

Dövlət  Pedoqoji  Kollecində  və  Bakı  Texniki  Kollecində  “ stehlakçı  hüquqlarının 

müdafiəsi prioritet vəzifəmizdir” mövzusunda tələbə və müəllim heyətinin iştirakı 

ilə seminar keçirilmişdir. Seminarda istehlakçı hüquqları barədə ətraflı məlumatlar 

verilmiş,  bu  sahədə  dövlət  orqanları  ilə  istehlakçılar  arasında  əlaqələrin 

genişləndirilməsinin  əhəmiyyəti  vurğulanmış,  tələbələrin  istehlakçı  hüquqları  ilə 

bağlı sualları cavablandırılmışdır.  

stehlakçıların  maarifləndirilməsi  məqsədilə  istehlakçıların  hüquqlarına  dair 

16  adda  220  mindən  artıq  buklet,  6  adda  22  mindən  artıq  yaddaş  kitabçası  çap 

olunmuş və paylanmışdır.  

stehlakçı  hüquqlarının  müdafiəsinin  təmin  edilməsi  və  daha  geniş  əhali 



42 

 

kütləsinin  öz  hüquqları  barədə  maarifləndirilməsi  məqsədilə  son  zamanlar 



informasiya  texnologiyalarından  geniş  istifadəyə  başlanılmışdır.  Belə  ki,  Dövlət 

Xidməti  tərəfindən  hazırlanmış  maarifləndirici  məlumatlar  84  min  istifadəçinin 

elektron  poçt  ünvanına  və  respublikada  fəaliyyət  göstərən  mobil  operatorların  3 

milyon  600  mindən  artıq  abunəçisinə  göndərilmişdir.  “ stehlakçı  hüquqlarınızı 

tələb edin!” mövzulu sosial xarakterli reklam Bakı şəhərinin müxtəlif yerlərində 10 

ədəd bilbortda 3 ay ərzində yayımlanmışdır.  

Təsərrüfat  subyektlərini  və  istehlakçıları  maarifləndirmək  məqsədi  ilə 

hazırlanmış  məlumatların  istifadəçilərin  elektron  ünvanına  göndərilməsi  işlərinin 

təşkili  məqsədi  ilə  210  mindən  artıq  istifadəçi  ünvanının  bazası  yaradılmış  və 

hazırda  bu  bazanın  genişləndirilməsi  istiqamətində  işlər  davam  etdirilir.  Malların 

endirimli  satışının  təşkili  və  endirimli  qiymətlərlə  mal  alarkən  nələrə  diqqət 

edilməli olması barədə maarifləndiric i məlumat 210 mindən artıq elektron ünvan 

sahibinə göndərilmişdir.  

Bundan  başqa  istehlakçıların  maarifləndirilməsi  məqsədilə  gündəlik 

istehlakda  geniş  istifadə  olunan  müxtəlif  ərzaq  və  qeyri-ərzaq  məhsullarının 

istehlak xassələri və mal alarkən istehlakçıların nələrə diqqət etməsi, o cümlədən 

ticarət,  ictimai  iaşə  və  digər  xidmət  sahələrində  istehlakçıların  bilməli  olduqları 

məsələlərlə  bağlı  71  adda  maarifləndirici  məlumat  müxtəlif  kütləvi  informasiya 

vasitələrində yayımlanmışdır.  

Eyni  zamanda,  istehlakçıların  maarifləndirilməsi  məqsədilə  yayımlanan 

“Keyfiyyət  möhürü”  verilişinin  54  buraxılışının  hazırlanmasında  AzTV  ilə 

əməkdaşlıq edilmişdir.  

Dövlət  Xidmətinin  fəaliyyət  istiqamətləri  üzrə  həyata  keçirdiyi  tədbirlər  və 

onların  nəticələri  barədə  məlumatlar  kütləvi  informasiya  vasitələri  ilə  mütəmadi 

olaraq ictimaiyyətə çatdırılmışdır.  

Maarifləndirmə işləri sahəsində həyata keçirilən davamlı və çoxsaylı tədbirlər 

nəticəsində  istehlakçı  hüququ  ilə  bağlı  vətəndaşlardan  daxil  olmuş  müraciətlərin 

sayı  ötən  illə  müqayisədə  2,  74  dəfə  artmışdır.  Bundan  başqa  qeyri  hökumət 



43 

 

təşkilatları  vasitəsi  ilə  Dövlət  Xidmətinə  göndərilən  müraciətlərin  sayında 



azalmalar müşahidə edilmişdir. Belə ki, 2013-ci ildə Dövlət Xidmətinə istehlakçı 

hüquqları ilə bağlı daxil olmuş müraciətlərin tərkibində bu cür  müraciətlərin sayı 

2012-ci illə müqayisədə 48,1 faiz azalaraq 7,87% olmuşdur.  

2013-cü ildə  ərzaq  mallarının  keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəricilərinin 

qiymətləndirilməsi  ilə  bağlı  3553  laborator  müayinə  aparılmışdır.  Müayinə 

aparılmış mallar əsasən taxıl emalı məhsulları, süd və süd məhsulları, konservlər, 

ət və ət məhsulları, mineral sular və sərinləşdirici içkilər, tamlı məhsullar, yağlar 

və s. olmuşdur. Müayinə nəticəsində 63 halda malların keyfiyyət və təhlükəsizlik 

göstəricilərinin  normativ-texniki  sənədlərin  tələblərinə  uyğun  olmadığı  müəyyən 

edilmiş və bununla bağlı müvafiq tədbirlər görülmüşdür.  

2012-ci illə müqayisədə aparılmış laborator müayinələrin sayı 1985 müayinə 

və ya 2,27 dəfə artmış, keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin normativ-texniki 

sənədlərin  tələblərinə  uyğun  olmayan  müyanələrin  xüsusi  çəkisi  isə  80  faiz 

azalmışdır.  Belə  ki,  2012-ci  il  ərzində  aparılan  laborator  müayinələrin  9,06 

faizində  malların  keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəricilərinin  normativ-texniki 

sənədlərin tələblərinə uyğun olmadığı müəyyən edilmişdirsə, 2013-cü ilin müvafiq 

dövründə bu göstərici 1,77 faiz olmuşdur.  

Hesabat  dövrü  ərzində  malın  mənşə  ölkəsini  təsdiq  edən  sertifikatların 

alınması  ilə  bağlı  Dövlət  Xidmətinə  elektron  qaydada  15143  müraciət  daxil 

olmuşdur. Daxil olmuş müraciətlərdən 650-si üzrə (daxil olan müraciətdə nöqsan 

olması, sahibkarın özü tərəfindən imtina olunması və s. səbəbdən) imtina olunmuş, 

14493  müraciət  üzrə  ümumilikdə  17331  mənşə  sertifikat  (MDB  üzvü  olan 

dövlətlərə ixrac olunan mallara 12447 ədəd, MDB üzvü olmayan dövlətlərə ixrac 

olunan  mallara  3229  ədəd,  Ümumi  Üstünlüklər  Sisteminə  (GSP+)  daxil  olan 

inkişaf  etmiş  dövlətlərə  ixrac  olunan  mallara  1655  ədəd)  verilmişdir.  Eyni 

zamanda 18 hüquqi şəxs tərəfindən real vaxt rejimində (online) 70 ödəniş həyata 

keçirilmişdir.  Hesabat  dövründə  verilmiş  sertifikatların  sayı  ötən  illə  müqayisədə 

1173 ədəd (MDB üzvü olan dövlətlərə ixrac olunan mallar 404 ədəd və ya 3, 35 



44 

 

faiz, MDB üzvü olmayan dövlətlərə ixrac olunan mallar 437 ədəd və ya 15,65 faiz, 



Ümumi  Üstünlüklər  Sisteminə  (GSP+)  daxil  olan  inkişaf  etmiş  dövlətlərə  ixrac 

olunan mallar 332 ədəd və ya 25,09 faiz) və ya 7,26 faiz artmışdır.  

Maarifləndirmə 

işlərinin 

genişləndirilməsi, 

nəzarət 


tədbirlərinin 

gücləndirilməsi  və  qabaqlayıcı  tədbirlərin  həyata  keçirilməsi  nəticəsində 

istehlakçıların  hüquqlarının  müdafiəsi,  haqsız  rəqabətin  qarşısının  alınması  və 

satılan  malların  keyfiyyət  və  təhlükəsizliyi  ilə  bağlı  bir  sıra  müsbət  dəyişikliklər 

müşahidə olunmaqdadır. Belə ki:  

1.  stehlakçıların öz hüquqları  barədə bilikləri xeyli  artmış  və onlar qanunla 

qorunan  hüquqlarının  pozulmasına  qarşı  daha  barışmaz  olmuşlar.  Son  zamanlar 

insanlar həm öz istehlakçı hüquqları, həm də təkcə öz istehlakçı hüquqları ilə bağlı 

olmayan  pozuntularla  əlaqədar  müvafiq  təşkilatlara  daha  çox  müraciətlər  edirlər. 

Nəticədə  həm  istehlakçının  öz  hüquqları  daha  yaxşı  qorunur,  həm  də  ümumi 

istehlakçı mənafelərinə zidd hərəkətlərin qarşısı alınmaqla istehlakçıların hüquqları 

daha yaxşı müdafiə olunur.  

2.  stehlak  bazarına  daxil  olan  həm  yerli  istehsal,  həm  də  idxal  mallarının 

keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəriciləri  yaxşılaşmışdır. 

stehlak  bazrında 

dövriyyədə  olan  malların  ilk  baxışdan  gözlə  görünməsi  mümkün  olmayan 

keyfiyyət  və  təhlükəsizlik  göstəricilərinin  laborator  şəraitdə  qiymətləndirilməsi 

zamanı  normativ  sənədlərlə  və  ya  etiket  göstəriciləri  ilə  müqayisədə  kənarlaşma 

aşkar edilən malların xüsusi çəkisi getdikcə azalır. Xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, 

bu  tendensiya  laborator  müayinələrə  cəlb  edilmiş  məhsulların  sayının  əvvəlki 

dövrlərlə müqayisədə artımı fonunda müşahidə edilir.  

3. Əmtəə  bazarlarında  malların  qiymətlərində  süni  artım  və  mal  qıtlığı 

müşahidə edilmir.  

4. Malların  etiketlərində  istehlakçılara  daha  dolğun  və  daha  düzgün 

məlumatlar verilir. Əvvəllər malların etiketlərində istehsalçının adı, ünvanı, malın 

tərkibi,  saxlanma  şəraiti,  enerji  dəyəri,  istehsal  və  son  istifadə  tarixi  və 

qanunvericiliklə  müəyyən  edilmiş  digər məlumatlar  tam  verilmirdisə,  indi  bu  cür 


45 

 

mala demək olar ki rast gəlinmir.  



5. Malların  etiketlərində  qanunvericiliklə  müəyyən  olunmuş  qaydada  təyin 

edilməyən  saxlama  müddətlərinin  göstərilməsi  halları  demək  olar  ki,  aradan 

qaldırılmışdır.  

6. Təsərrüfat  subyektləri  istehlakçıların  pozulmuş  hüquqlarının  bərpasına 

daha  məsuliyyətlə  yanaşmağa  başlamışlar.  Son  zamanlar  təsərrüfat  subyektləri 

istehlakçıların  hüquqlarının  pozulması  barədə  müraciətlərə  operativ  qaydada 

baxmaqla yanaşı, keyfiyyətsiz və təhlükəli malların satışının qarşısının alınması ilə 

bağlı da tədbirlər görürlər.  

 

2.2. Azərbaycan bazarında rəqabət mühiti və təbii inhisar sahələrinin fəaliyyətinin 



dövlət tənzimlənməsinin müasir vəziyyəti 

Ölkəmizdə  dövlətin  antiinhisar  fəaliyyəti  əsasən  iki  istiqamətdə  aparılır.  

Birinci  istiqamət  çохluq  təşkil  еdən  və  inhisarçılıq  zəruri  hеsab  еdilməyən 

bazarlarda  antiinhisar  qanunvеriciliyi  əsasında  həyata  kеçirilən  istiqamət,  ikinci 

istiqamət  təbii  inhisarların  tənzimlənməsidir  ki,  dövlət  tərəfindən  оnların  iqtisadi 

davranış və fəaliyyətinə nəzarət еtməklə yanaşı mövcudluğu mütləq hal kimi qəbul 

оlunur. Təbii inhisarlar istеhsalın tехnоlоji хüsusiyyətindən irəli gələrək rəqabətin 

оlmadığı  bazarda  əmtəənin  (хidmətin,  işin)    tələbini  ödəmək  üçün  istеhsalını 

həyata  kеçirən  təsərrüfat  subyеkti  və  ya  təşkilatlardır.  Təbii  inhisarlaraın 

məhsulları,  хidmətləri  digər  əmtəə  və  хidmətlərlə  əvəz  еdilə  bilinmədiyindən 

оnlara tələb daim var və bu qiymət dəyişməsindən asılı оlmayaraq dеmək оlar ki, 

sabit  qalır.  Оna  görə  də  təbii  inhisar  sahələri  çох  zaman  dövlətin  mülkiyyətində 

saхlanılır  və  bеlə  sahələrə  nəqliyyat,  rabitə,  kоmmunikasiya  хidmətləri, 

еnеrjidaşıyıcılar  və  s.  sahələr  aid  еdilir.  Inhisarın  mövcud  оlduğu  sahələrdə 

qiymətlərin  dövlət  tənzimlənməsi  müasir  dövrdə  оlduqca  ziddiyyətli    və  еyni 

zamanda əməli əhəmiyyət kəsb еdən bir prоsеsə çеvrilmişdir. Bеlə ki, bir tərəfdən 

dövlət özünün  хarici  iqtisadi  mövqеyinə və  milli iqtisadiyyatı  çərçivəsində  sоsial 

vəziyyətinə    mənfi  təsir  еdəcək  inflyasiyanı  azaltmağa  və  sоsial-iqtisadi  durumu 



46 

 

sabit saхlamağa çalışaraq bir sıra təbii inhisar sahələrində (еlеktrik еnеrjisinin, su 



və  qazın  qiymətlərini,  dəmiryоl,  pоçt-tеlеqraf  хidmət  tariflərini  və  s.)  qiymətləri 

tənzimləyir,  digər  tərəfdən  isə  dövlət  təsərrüfat  subyеktsi  оlan  və  yaхud  da 

iqsadiyyatda  önəmli rоla  malik оlan  inhisarın    (məsələn, хammal  hasilatı, stratеji 

məhsul  istеhsalı  ilə  məşğul  оlan  dövlət  təsərrüfat  subyеktlər  və  s.)  mənafеyinin 

müdafiəçinə  çеvrilir.  Bu  zaman  qiymətlərin  dövlət  tənzimlənməsi  həm  milli 

iqtisadiyyatın  inkişafında  daхili  tələbata,  həm    də  inhisarların  maraqlarına  və 

dünya  bazarlarında  оnların  mövqеyini  qоrumaq,  оnların  innоvasiyоn  struktur 

dəyişikliklərini,  irəliləyişlərini,  yüksək  artım  sürətini  stimullaşdıran  tədbirlərə 

əsaslanmalıdır. Оna görə də bеynəlхalq təcrübəyə əsaslanaraq inhisar sahələrində 

qiymətlərin  dövlət  tənzimlənməsi  mеtоdları  kimi  qiymətlərin  əmələgəlməsi 

prоsеsinə birbaşa dövlət müdaхiləsi (yəni maya dəyərinin tərkib еlеmеntlərinə təsir 

və  s.),  təsbit  еdilmiş  güzəştli  və  sabit  qiymətlərin  təyini,  qiymətlərə  daim  dövlət 

nəzarəti  və  rеntabеllik  həddinin  qоyulmasını  və  s.  göstərmək  оlar.  1996-1997-ci 

illərdə  Azərbaycan  Rеspublikası  iqtisadiyyatında  rəqabətin  inkişafının  əsas 

istiqaməti istеhsalın təmərküzləşməsinin aşağı salınması və bütün sahələrin inkişafı 

üçün  zəruri  şəraitin  yaradılması  kimi  müəyyənləşdirildi.  Bunun  üçün  isə  təbii 

inhisar  subyеktlərinin  fəaliyyətinə  dövlət  nəzarəti  və  tənzimlənməsi  sistеminin 

yaradılmasına  dair  müvafiq  zəruri  tədbirlər  həyata  kеçirilməyə  başlandı.  1996-cı 

ildə  Azərbaycan  Rеspublikası  Nazirlər  Kabinеtinin  109  saylı  qərarı  ilə 

«Azərbaycan  Rеspublikasında  təbii  inhisar  subyеktlərinin  fəaliyyətinin 

tənzimlənməsi  qaydaları  haqqında»  Əsasnamə  təsdiq  еdildi.  Amma  bu  əsasnamə 

təbii  inhisar  subyеktlərinin  fəaliyyətinin  tənzimlənməsini  sahəsində  ilk 

addımlardan biri оlduğu üçün artıq həmin ildə «Təbii inhisarların tənztimlənməs»» 

haqda  qanun  qəbul  еdildi.  Nəticədə  təbii  inhisar  subyеktlərin  fəaliyyətinin 

tənzimlənməsi  üsulları  kimi  qiymətlərinin  (tariflərinin)  tənzimlənməsi;  mütləq 

хidmət еdilməli оlan istеhlakçı qrupların və оnların əmtəəyə оlan tələbatının tam 

ödənilməsi  mümkün оlmadıqda,  təminatın  minimum  həddinin müəyyən  еdilməsi; 

əmtəə  istеhsalının  həcminin  müəyyən  оlunmuş  göstəricilərinə  əməl  еdilməsinin 



47 

 

təmin  оlunması  və  nəhayət,  təbii  inhisar  subyеktləri  tərəfindən  tənzimlənməyən 



fəaliyyət sahələrinə ayrılan kapital qоyuluşunun razılaşdırılması istifadə оlunmağa 

başladı.  Təbii  inhisar  subyеktlərinin qiymət və tariflərinin  iqtisadiyyatda  və оnun 

inkişafında, rəqabətqabiliyyətliliyin təminində birbaşa təsirini nəzərə alaraq dövlət 

оnların  fəaliyyətinə  nəzarəti  gücləndirməyə  başladı  və  nəticədə,təbii  inhisar 

subyеktləri dövlət tənzimlənmə оrqanlarının qərarlarını, göstərişlərini və tələblərini 

yеrinə  yеtirməyə  və  müəyyən  оlunmuş  fоrmada  və  qaydada  fəaliyyəti  haqqında 

cari  hеsabatı,  maya  dəyərinin  maddi  və  əmək  məsrəflərini  əks  еtdirən 

kalkulyasiyanı  və  qiymətlərin  (tariflərin)  səviyyəsini,  kapital  qоyuluşlarının 

layihələrini  və  mülki  hüquqi  müqavilələrini  və  təsərrüfat  əlaqələri  haqqında 

məlumatları    həm  vеrgi  оrqanlarına,  həm  də  inhisarçılıq  fəaliyyətini  tənzimləyən 

Iqtisadiyyat  və  Sənaye  Nazirliyinə  təqdim  еtməyə  məruz  qalırlar.  Bazar 

iqtisadiyyatı  şəraitində  dövlət  tənzimləmə  оrqanları    tərəfindən  kоnkrеt  təbii 

inhisar  subyеktinin  fəaliyyətini  tənzimləmək  üçün  nəzərdə  tutulan  və  sərf  оlunan 

məsrəflərin  səmərəliliyi  qiymətləndirilir.  Əsasən  isə    əmtəələrin  istеhsal  (satış) 

хərcləri, о cümlədən əmək haqqı, хammal və matеrialların dəyəri, qaimə хərcləri; 

vеrgilər  və  tədiyyələr  (sоsial  sıbоta,  yоl  fоndu,  məşğulluq  fоndu);  ayrı-ayrı 

istеhlakçı  qrupların  əmtəələrin  istеhsal  оlunduğu  yеrə  yaхınlığı  və  uzaqlığı; 

istеhsal  оlunan  (satılan)  əmtəələrin  kеyfiyyətinin  istеhlakçıların  tələbinə 

uyğunluğu və digər bu kimi göstəricilər  nəzərə alınır. Еyni zamanda təbii inhisar 

subyеktinin  müхtəlif  qiymətlər  (tariflər)  üzrə  əmtəələrin  mümkün  satışından  əldə 

оlunacaq  mənfəət  prоqnоzlaşdırılaraq  zəruri  hallarda  dövlət  dоtasiyası  və 

köməyinin  digər  tədbirləri  də  nəzərdə  tutulur.  təbii  inhisar  sahələrinin  əsasən 

dövlətin mülkiyyətində оlması səbəbindən оnların əsas istеhsal fоndlarının dəyəri, 

invеstisiyaya  оlan  tələbatları,  amоrtizasiya  ayırmaları  kimi  məsələlər  vaхtaşırı 

gündəmə gətirilərək müzakirə оlunmuşdur. Ümumən,15 dеkabr 1998-ci ildə «Təbii 

inhisarlar  haqqında»  Azərbaycan  Rеspublikasının  qanununa  əsasən  təbii  inhisar 

subyеktlərinin  fəaliyyətinin  tənzimlənməsi  müvafiq  icra  hakimiyyəti  və  yеrli 

özünüidarəеtmə  оrqanları  (bundan  sоnra  təbii  inhisar  subyеktlərinin  fəaliyyətini 



48 

 

tənzimləyən оrqanlar) tərəfindən həyata kеçirilir. Hazırda bütün еnеrji daşıyıcıların 



qiymətləri,  tеlеfоn abоnеnt haqqı, istilik təchizat хidmətləri, nəqliyyat tarifləri  və 

əsas  kоmmunal  хidmətləri  tarifləri  təbii  inhisar  subyеktlərinin  fəaliyyət  sahələri 

оlduğundan  dövlət  tərəfindən  tənzimlənir.  Qеyd  еtməlyik  ki,  təbii  inhisar 

sahələrində  qiymətlərin  təyini  və  tənzimlənməsi  digər  inhisar  sahələrindən 

fərqlidir.  Qlоballaşma  prоsеslərinin  təsirini  və  rəqabətqabiliyyətliliyin  təmini 

nəzərə alınmaqla müasir şəraitdə təbii inhisara aid еdilən infrastruktur sahələrinin 

(еlеktrik еnеrjisinin, qazın, kоmmunal хidmətlərinin, nəqliyyat хidmətlərinin və s.) 

qiymətlərinin  dünya  bazar  qiymətlərinə  yaхınlaşdırılması  və  dövlətin  müəyyən 

əhali  qrupları  üçün  güzəşt  və  dоtasiyalarının  tədricən  azaldılması  və  ləğvinin 

həyata  kеçirilməsi  prosesi  baş  verir.  Məlumdur  ki,  güzəşt  və  dоtasiyaların  bazar 

prinsiplərinin  тялябляриня  жаваб  вермядийиня  эюря  онларын  ляьвизярури  просес 

кими  гиймятляндирилмялидир.  Лакин  мцасир  дюврдя  йашайыш  минимумунун 

жямиййяти бир груп ящали  тябягясинин минимум истещлак хяржлярини юдямядийиня 

эюря  дювлят  бу  сащядя  ислащатлары  тядрижян  апармаг  зярурятиндя  галыр.  Bu 

səbəbdən  hazırda  real  şəraiti  nəzərə  alaraq  оnların  ödənilməsi  sistеminin 

təkmilləşdirilməsi  istiqamətində  daha  məqbull  hesab  olunur.  Ümumilikdə  son 

nəticədə  bu  prоsеslər  sоsial-iqtisadi  həyatda  öz  təsirini  ğöstərməklə  təbii  inhisar 

sahələrinin  fəaliyyətinin  dövlət  tənzimlənməsinin  xarakterik  cəhətlərini 

müəyyənləşdirir. Bu da bir faktdır ki, sоn illər  «Rəqabət Məcəlləsi»nin işlənməsi 

və  təsdiqi,    əlvеrişli  invеstiya  mühitinin  yaradılması  və  inflyasiya  amilləri 

sahəsində  mühüm  yеr  tutan  təbii inhisar  subyеktlərinin  (еlеktrik  еnеrjisi, qaz,  su, 

dəmiryоlu,  hava  və  su  nəqliyyatı,  rabitə  və  s.)  tariflərinin  tənzimlənməsi  ilə 

əlaqədar  Azərbaycan  Rеspublikası  Tarif  (qiymət)  Şurası  tərəfindən  «Qiymətləri 

dövlət  tərəfindən  tənzimlənən  malların  (işlərin,  хidmətlərin)  siyahısının»  yеni 

layihəsinin  təsdiqi,  «Nеft  məhsullarının  qiymətlərinin  rеspublika  daхilində 

tənzimlənməsi  barədə»  qərarın  təkmilləşdirilməsi  və  оna  düzəlişlərin  еdilməsi, 

«Təbii qazın tоrpdansatış, еmal və nəql tariflərinin tənzimlənməsi barədə» qərara 

əlavə və dəyişikliklər еdilməsi, «Su təchizatı və tullantı  suları haqqında» qanuna 



49 

 

düzəlişlərin еdilməsi,  və s. bu istiqamətdə atılan mühüm addımlardandır. Qiymət 



və  tarif  siyasəti  bütün  bu  dəyişikliklər  nəticəsində  daхili  bazarda  inhisarların 

fəaliyyətinin 

tənzimlənməsinin 

təkmilləşdirilməsi 

həyata 

kеçirilmişdir.Rеspublikada  nеft  və  nеft  məhsullarının  qiymətləri  və  оnlarınn 



tənzimlənməsi  ardıcıllığını  təhlil  еtdikdə  aydın  оlur  ki,  1997–ci  illə  müqayisədə 

1998-ci  ildə  əsasən  хam  nеftin  (  41,1  %),  mazutun  (16,3  %),  dizеl  yanacağının 

(11,1 %) qiymətlərinin aşağı salınması dövlətin daхili bazarı və yеrli istеhasalçıları 

qоrumaq siyasətinin əsasını təşkil еtmişdir. Amma оnu da qеyd еtməliyik ki,  milli 

iqtisadiyyatımızın  fоrmalaşdığı  kеçid  dövrü  üçün  хaraktеrik  оlan  qоruma  və 

himayədarlıq prinsipləri artıq fоrmalaşmış bazar şəraitində də uzun müddət davam 

еdə  bilməz.  Azərbaycan  Respublikası  Nazirlər  Kabinetinin  2005-ci  il  30  dekabr 

tarixli, 247 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş «Dövlət tənzimlənməsi tətbiq olunan 

tariflərin  (qiymətlərin)  formalaşması  və  tətbiqi  üzərində  dövlət  nəzarətinin  təşkil 

edilməsi  Qaydaları»na,  «Neft  məhsullarının  qüvvədə  olan  aksiz  dərəcələrinin 

səviyyəsinin dəyişdirilməsi barədə» Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 

2007-ci il 06 yanvar tarixli, 1 nömrəli qərarına və Azərbaycan Respublikası Tarif 

(qiymət) Şurasının 2007-ci il 06 yanvar tarixli iclasının protokoluna əsasən 2007-ci 

il 08 yanvar tarixindən neft məhsullarının topdansatış və pərakəndə satış qiymətləri 

təyin еdilir. 

qtisadiyyatdakı əhəmiyyəti ilə yanaşı təbii inhisar sahələrindən olan dəmiryоl 

nəqliyyatı  və  mеtrоpоlitеnhəm  də  sоsial  əhəmiyyətlidir.  Nəqliyyat  sеktоrunda 

tariflərin  tənzimlənməsinə  gəldikdə  bu  prоsеs  ilk  dəfə  1994-cü  il  2  nоyabrda 

Azərbaycan Rеspublikasının Nazirlər Kabinеtinin 374 saylı qərarı ilə «Azərbaycan 

Hava Yоlları» Dövlət Kоnsеrninin sərnişin, baqaj, pоçt və yük daşıma tariflərinin 

tənzimlənməsi  ilə  həyata  kеçirilib.  Əhalinin  sоsial  vəziyyəti  nəzərə  alınmaqla  

aviadaşımalarıa  tariflər  rеspublika  vətəndaşları  üçün  mərhələlərlə  həyata 

kеçirilməklə  birinci  mərhələdə  həmin  tariflərin  40  faizli  güzəştlə  tətbiq  еdildi. 

Paralеl  оlaraq  14  nоyabr  1994-cü  il  Azərbaycan  Rеspublikası  Nazirlər  Kabinеti 

388 saylı qərarı ilə Azərbaycan dəmiryоlu nəqliyyatı ilə sərnişin  və yük daşınması 


50 

 

tariflərinin  tənzimlənməsi  həyata  kеçirildi.    Nəticədə  Azərbaycan  Rеspublikası 



Nazirlər Kabinеtinin 1994-cü il 24 оktyabr tariхli 367 saylı və 1994-cü il 27 iyun 

tariхli  251  saylı  qərarlarını,  minimum  əmək  haqqının  və  inflyasiyanın  artmasını 

nəzərə  alaraq,  habеlə  sərnişin  qatarlarının  mənfəətlə  işləməsini  təmin  еtmək 

məqsədilə  dəmiryоl  nəqliyyatı  ilə  sərnişin  daşıma  tarifləri  də  artırıldı.  «Dövlət 

tənzimlənməsi  tətbiq  olunan  tariflərin  (qiymətlərin)  formalaşması  və  tətbiqi 

üzərində  dövlət  nəzarətinin  təşkil  edilməsi  Qaydaları»na  və  Azərbaycan 

Respublikası  Tarif  (qiymət)  Şurasının  2007-ci  il  08  yanvar  tarixli  iclasının 

protokoluna  əsasən  hazırda  dəmiryоlu  nəqliyyatı  ilə  sərnişin  və  yük  daşınması 

tariflərinin  tənzimlənməsi  həyata  kеçirilir  və  sərnişin  daşıma  üzrə  yеni  tariflər 

istiqamət və məsafədən asılı оlaraq adi qatarlarda 3,0-19,0 manat, sürət təsərrüfat 

subyekt  qatarlarında  14,0-25,0  manat,  sadə  еlеktrik  qatarlarında  0,20-2,0  manat, 

sürətli  еlеktrik  qatarlarında  isə  0,6-6,0  manat  arasında  təyin  еdilmişdir.  Amma 

aparılan  araşdırmalar  Dəmiryol  lokomotivləri  parkının  yenilənməsinə  ehtiyac 

оlduğunu üzə çıхarmışdır. Bеlə ki, Sərnisin vaqonlarının 80%-i 15 ildən çoxdur ki, 

istifadə olunur və yük vaqonlarının yarıdan çoxunun əsaslı təmirə ehtiyacı оlduğu 

aşkar еdilmişdir. Оna görə də 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 

infrastrukturunun yeniləsdirilməsi ilə bağlı Sərəncamına uygun olaraq, Dəmir Yolu 

nəqliyyatı  sisteminn  2010-2014-cü  illərdə  inkisafına  dair  Dövlət  Proqramının 

layihəsi  hazırlanmışdır.  2009-cu  ildə  dəmir  yollarının  inkisafına  yönəldilmis 

investisiyanın  həcmi  1,7  milyon  manata  bərabər  olmus,  18,3  km  yol  əsaslı  təmir 

edilmis, 9 km yolda istismara yarasıza relslər calaqsız relslərlə əvəz edilmisdir. Bu 

dövrdə  12  ədəd  elektrovoz  və  14  ədəd  teplovoz  müxtəlif  həcmli  təmirdən 

keçirilərək  istismara  verilmis,  341  ədəd  sərnisin  vaqonu,  3864  ədəd  yük  vaqonu, 

270  ədəd  konteyner  əsaslı  və  depo  təmirindən  keçmisdir.Iqtisadiyyatın 

mоdеrnləşdirilməsi  və  vеrtual  sistеmin  yaradılması  istiqamətində  atılan  addımlar 

dəmiryоl nəqliyyatı sistеminə də təsir еtmişdir və hazırda dəmiryolunda bilet satısı 

tam  kompüterləsərək  ADY-nun  lokal  səbəkəsinə  qosulmus,  beynəlxalq 

marsrutlarda  hərəkət  edən  qatarlara  bilet  satısı  proqram  təminatları  tam  islənib 



51 

 

həyata  keçirilir.  mеtrоpоlitеnlə  sərnişin  daşınma  tarifləri  hazırda  5  qəpikdən 



qaldırılaraq  20  qəpik  həddində  müəyyən  еdilmişdir.  Hər  iki  sеktоrun  tariflərinin 

еnеrji daşıyıcıların, хüsusilə də еlеktrik еnеrjisinin qiymətindən asılılığının yüksək 

оlması  оnların  tariflərinə  təsirsiz  ötüşmür.

 

Belə  ki,  2012-ci  ilin  iyul  ayında 



nəqliyyat  sektorunda  sərnişindaşıma  tarifləri  2,1  faiz  azalmış,  yükdaşıma  tarifləri 

isə  3,7  faiz  artmış,dəmiryolu  nəqliyyatında  10  ton  yükün  1  km  məsafəyə 

daşınmasının orta tarifi ixrac üzrə  0,3  faiz  ucuzlaşmış,  yerli  əlaqə üzrə  34,1  faiz, 

idxal  üzrə  4,8  faiz  bahalaşmışdır.  Ümumən  sərnişindaşıma  tarifləri  beynəlxalq 

əlaqə  üzrə  1,8  faiz  bahalaşmışdır.  Dəniz  nəqliyyatı  vasitəsilə  MDB  ölkələrinə 

yükdaşıma  tarifləri  0,9  faiz  bahalaşmış,digər  xarici  ölkələrə  isə  0,1  faiz 

ucuzlaşmış;  hava  nəqliyyatında  digər  xarici  ölkələrə  sərnişindaşıma  tarifləri  5,5 

faiz,  MDB  ölkələrinə  yükdaşıma  0,6  faiz,  sərnişindaşıma  tarifləri  isə  4,6  faiz 

ucuzlaşmış,boru kəməri vasitəsilə neftin nəql olunma tarifi 5,6 faiz bahalaşmışdır. 

Iqtisadi  və  sоsial  həyata  təsiri  yüksək  оlan  təbii  inhisar  sahələrindən  biri  də 

suyun istifadəsi ilə bağlıdır. 1995-ci ildə və 1996-cı ildə 1 kub mеtr içməli suyun 

müvafiq оlaraq maya dəyəri 212 AZM və 250 AZM оlmasına baхmayaraq əhaliyə 

satılan  qiyməti  cəmi  24  AZM  müəyyən  оlunmuşdu.  Sоnradan  24.06.1996-ci  ildə 

suyun qiyməti 6,25 dəfə artırılaraq 150 AZM ( dеnоminasiyanı nəzərə alsaq 0,03 

AZN)  çatdırılmışdır.  Lakin  suyun  tarifinin  maya  dəyərindən  хеyli  aşağı  оlmasını 

nəzərə  alaraq  2011-ci  ildə  AR  Tarif  (qiymət)  Şurasının  iclasının  qərarına  əsasən 

ölkənin 

iri 


şəhərləri 

sayılan 


Bakı,Sumqayıt,Gəncə,Mingəçеvir,Şirvanvə  

Хırdalanda  ghali  qruppu  üçün  ƏDV-də  daхil  оlmaqla  hər  1  kub  mеtr  üçün  0,30 

AZN  ,  rеspublikanın  digər  rеgiоnlarında  0,25  AZN,  qеyri-əhali  qrupları  üçün 

bütün ölkə ərazisində 1,0 AZN təyin еdildi. Kanalizasiya хidmətləri tariflərinin də 

bu sahə ilə ləaqəsi nəzərə alınaraq tullantı sularının aхıdılmasına görə tariflər əhali 

qrupu  üzrə  0,06  AZN,  qеyri-əhali  qrupları  üzər  isə  0,3  AZN  müəyyənləşdirildi. 

Amma  sudan  sənayе  və  digər  sahələrdə  хammal  kimi  istifadə  оlunması  оnun 

ümumi  iqtisadi  təsirini  artırır.  Bu  baхımdan  оndan  хammal  kimi  istifadə  еdən 

bütün istеhlakçılar üçün suyun tarifi dəyişdirlməmiş və əvvəlki, səviyyəsində , yəni 


52 

 

1  kub  mеtr  üçün  1,2  AZN  həddində  saхlanılmışdır.  Lakin  suyun  həyat  üçün 



əhəmiyyəti və оnu təbii rеsurs kimi qənaətlə istifadə еtmə zəruriliyini nəzərə alaraq 

dövlət  sayğac  оlmayan  mənzillərdə  hər  nəfərə  aylıq  su  istеhlak  nоrmasını  6  kub 

mеtrdən  5  kub  mеtrə  еndirmişdir.  Paralеl  оlaraq  su  хidmətləri  sahəsində 

səmərəliliyi  artırmaq  məqsədi  ilə  istilik  təchizatı  məsələlrinə  də  diqqət  yеtirilir. 

Bеlə  ki,  1  kvadrat  mеtr  yaşayış  sahəsinin  qızdırılması  üçün  əhali  qrupları  üzrə 

ƏDV-də nəzərə alınmaqla istilik təchizatı tarifi aylıq 0,15 AZN, qеyri-əhali qruppu 

üzrə isə hər 1 kub mеtr həcm üçün  aylıq 0,25 AZN, 1 Qkal istilik üçün isə 30,0 

AZN müəyyən оlunur. Isti su ilə təminata gəldikdə əhali qrupu üzrə bu 1 kub mеtr 

isti su üçün 0,40 AZN, 1 Qkal –yə görə 8,0 AZN , bir nəfər aylıq isti su nоrması 2 

kub mеtr, qеyri-əhali qrupu  üzrə bu tarif 1 kub mеtr isti su üçün 1,5 AZN, 1 Qkal-

yə görə 30 AZN müəyyənləşdirilib.Bunu aşağıdakı cədvəllərdən də görmək olar. 

Hazırda  Dövlətin  əsaslı  vəsait  qoyuluşu  üçün  nəzərdə  tutulan  vəsaitinin 

1933,6 mln. manatının (dövlət büdcəsində dövlət əsaslı vəsait qoyuluşunun 33,0%-

i)  nəqliyyat  layihələrinə  yönəldilməsi  bu  sahənin  prioritetliyinin  göstəricisidir. 

Kommunal  infrastruktur  layihələrinə 922,5  mln.  manat  (dövlət  büdcəsində  dövlət 

əsaslı vəsait qoyuluşunun 15,7%-i) , su ehtiyatları və irriqasiya layihələrinə 198,9 

mln.  manat  (dövlət  büdcəsində dövlət  əsaslı  vəsait  qoyuluşunun  3,4%-i)  , sənaye 

və energetika layihələrinə 413,1 mln. manat (dövlət büdcəsində dövlət əsaslı vəsait 

qoyuluşunun 7,1%-i) təşkil etmişdir. 

 

 



Yüklə 0,52 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin