Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Sumqayıt Dövlət Universiteti

Mövzu :2. RASTR VƏ VEKTOR GÖRÜNTÜLƏRLƏ İŞ VASİTƏLƏRİ
Rastr görüntüləri almaq üçün çox zaman aparat vasitələrindən istifadə olunur. 
Skaner [scanner] görüntüləri kompyuterə daxil etmək üçün onları kompyuter koduna 
çevirən qurğudur. Skanerlərin müxtəlif növləri var və onlar ölçülərinə görə də fərqlənir. 
Görüntü skanerləri [image scanners] görüntüləri kompyuterin yaddaşında saxlamaq 
üçün elektron formaya çevirir. 
Skanerin iş prinsipi üzçıxaran qurğunun (kseroksun) iş prinsipi ilə çox oxşardır. 
Ancaq ondan fərqli olaraq skaner görüntünün üzünü çıxarmır, onu qrafik fayla çevirir. 
Fayl kompyuterdə olduqdan sonra isə onu başqa yerə köçürmək, dəyişdirmək, yazıb 
saxlamaq, elektron poçtla göndərmək və onunla başqa əməliyyatlar icra etmək olar. 
Skaner üçün də başlıca keyfiyyət göstəricisi bir düymdəki nöqtələrin sayı ilə ölçülən 
çözümlülükdür. Skanerin çözümlülüyü nə qədər böyük olarsa, alınan görüntü də bir o 
qədər yaxşı olacaq. 
Qrafik planşet 
[graphics tablet], 
yaxud digitayzer rəsmlərin, yaxud fotoqrafiyaların 
yaradılması və ya üzünün çıxarılması üçün istifadə olunur. Rəsmlərin yaradılması real 
şəraitdə şəklin çəkilməsi kimidir. Xüsusi qələmlə, yaxud barmaqla xüsusi səth üzərində 
rəsm çəkilir. 

---

6
Y
üksək texnologiyalar sahəsində ən son uğurlardan biri 
rəqəmsal 
kameralardır 
[digital camera]. Rəqəmsal kamera vasitəsilə çəkilmiş şəkillər kameranın 
yaddaşında saxlanılır və istənilən vaxt kompyuterin yaddaşına köçürülə bilər. Çəkilmiş 
şəkillərə dərhal baxmaq, oradakı istənilən çatışmazlığı aradan qaldırmaq və xüsusi 
effektlər əlavə etmək olur. Kamkorder (videomaqnitofonu olan videokamera), yaxud 
adi videokamera vasitəsilə çəkilmiş görüntüləri də kompyuterə köçürmək imkanları var. 
Kompyuterdə həmin görüntüləri redaktə etmək və ekranda baxmaq olar. 
Rastr görüntülərlə işləmək üçün proqram vasitələrini – qrafik redaktorları iki qrupa 
bölmək olar. Birinci qrup ikiölçülü rəsmlərin yaradılması üçün nəzərdə tutulub. Bu 

---

7
qrupa aid proqramlar tipik rəssam alətlərini (fırça, qələm, karandaş və s.), boyaq 
materiallarını (akvarel, yağlı boya və s.) və əriş materialları (kağız, kətan və s.) 
imitasiya edir. İkinci qrup proqram 
vasitələrinə rastr görüntülərin emalı proqramları aiddir. Bu proqramlarda rəsm 
çəkmək üçün məhdud sayda alətlər olur, əvəzində onlar görüntülərin redaktə və 
montaj olunması üçün geniş imkanlara malikdir. 
Qeyd olunduğu kimi, vektor görüntülərlə işləmək üçün geniş imkanlara malik olan 
və sərbəst yayılan bir sıra proqramlar mövcuddur. Belə proqramlardan biri 
OpenOffice.org paketinə daxil olan OpenOffice.org Draw proqramıdır. 
OpenOffice.org Draw proqramı düz xətlər, müxtəlif növ əyrilər, düzbucaqlılar, 
çevrələr və başqa fiqurlar çəkməyə imkan verir. 3D-qrafika alətləri paralelepiped, 
konus, silindr və s. kimi üçölçülü həndəsi fiqurlar çəkmək üçün nəzərdə tutulub. Bu 
proqramın köməyi ilə veb-səhifələr üçün müxtəlif idarəetmə elementləri (düymələr, 
mətn boksları, radio düy mə ləri, yoxlama boksları və s.) də yaratmaq olar. 
OpenOffice.org Draw proqramı düz xətlər, müxtəlif növ əyrilər, düzbucaqlılar, 
çevrələr və başqa fiqurlar çəkməyə imkan verir. 3D-qrafika alətləri paralelepiped, 
konus, silindr və s. kimi üçölçülü həndəsi fiqurlar çəkmək üçün nəzərdə tutulub. Bu 
proqramın köməyi ilə veb-səhifələr üçün müxtəlif idarəetmə elementləri (düymələr, 
mətn boksları, seçim düymələri, yoxlama boksları və s.) yaratmaq olar. 

---

8