Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi
Yüklə 1,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 03 oktyabr 2013-cü il tarixli 30 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir DOĞUŞUN İNDUKSİYASI VƏ STİMULYASİYASI ÜZRƏ KLİNİK PROTOKOL Bakı - 2013
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 2 57.16 D 70
D 70 D
oğuşun induksiyası və stimulyasiyası üzrə klinik protokol.
– 2013. – 24 səh.
Bu klinik protokol ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi tərəfindən maliyyələşdirilən “İlkin Səhiyyə Xidmətlərinin Gücləndirilməsi” Layihəsinin dəstəyi ilə hazırlanmışdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 3
C. Məmmədov Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin direktoru, t.f.d. Tərtibçilər: F.Əliyeva Səhiyyə Nazirliyinin baş mama-ginekoloqu,
Elmi- Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun direktoru, dosent, t.f.d., RS/AP üzrə Milli Koordinator, tərtibçilər qrupunun rəhbəri F.Qurbanova Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin Ambulator şöbəsinin mama- ginekoloqu, t.e.d. M.Həmzəyev Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri T əkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq- g inekologiya kafedrasının dosenti, t.f.d. S.Məmmədova A zərbaycan Tibb Universitetinin I Mamalıq- g inekologiya kafedrasının assistenti, t.f.d. N.Şəmsadinskaya Azərbaycan Tibb Universitetinin II Mamalıq- g inekologiya kafedrasının assistenti, t.f.d. A.Bədəlova Elmi-
Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun Mamalıq bölməsinin kiçik elmi işçisi L. Məmmədova Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun elmi katibi G.Hüseynova Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin Tibbi keyfiyyət standartları şöbəsinin sabiq müdiri
L.Rzaquliyeva Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq- g inekologiya kafedrasının müdiri, dosent, t.e.d.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 4
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Sübutların mənbələri (elmi tədqiqatların tipləri) Ia Sübutlar meta- analiz, sistematik icmal və ya randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) alınmışdır
Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır IIa Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır IIb Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi- eksperimental tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, korrelyasion t ədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) alınmışdır
Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə əsaslanmışdır
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 5
Tövsiyənin etibarlılıq səviyyəsi Tövsiyənin əsaslandığı sübutların etibarlılıq dərəcəsi A RKT- lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. B Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqat, yaxud Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. C Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil edilə bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb. D Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud Ekspertlərin rəyi. Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının göstəricisidir. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 6
DBİL dölün bətndaxili inkişaf ləngiməsi XBT-10 Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış KTQ kardiotokoqrafiya mTV millitəsir vahidi USM ultrasəs müayinəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 7
ginekoloqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
doğuş fəaliyyətinin induksiyasına və ya stimulyasiyasına göstərişləri olan hamilələr.
doğuş fəaliyyətinin induksiyasına və ya stimulya- s iyasına göstəriş olan hallarda müayinə, diaqnostika və aparılma taktikası barədə tam məlumatla təmin edilməsi, göstərilən üsulların səmərəliyinin qiymətləndirilməsi və praktik məsləhətlərin təklifi üzrə sübutlu t əbabətə əsaslanan metodik tövsiyələrin verilməsi məqsədini daşıyır.
halda onun süni olaraq yaradılmasıdır. Doğuşun induksiyası istər döl qişaları tam olduqda, istərsə də dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması fonunda aparıla bilər.
Doğuş fəaliyyətinin induksiyasının uğursuzluğu 061.0 Doğuşun dərman vasitələri ilə induksiyasının uğursuzluğu •
•
prostaqlandinlərlə 061.1 Doğuşun
instrumental metodlarla induksiyasının u ğursuzluğu: •
mexaniki •
cərrahi 061.8 Doğuş fəaliyyətinin digər induksiyasının uğursuzluğu 061.9 Doğuş fəaliyyətinin induksiyasının uğursuzluğu, dəqiqləşdirilməmiş
Doğuş fəaliyyətinin [doğuş sancılarının] pozğunluğu 062.0 Doğuş fəaliyyətinin birincili zəifliyi Uşaqlıq boynunun açılışının baş verməməsi
Uşaqlığın birincili hipotonik disfunksiyası Doğuşun latent fazasında uşaqlıq əzələsinin yığılmalarının
qeyd olunmaması və ya yığılmaların zəifliyi 062.1 Doğuş fəaliyyətinin ikincili zəifliyi Doğuşun aktiv fazasında sancıların zəifləməsi
Uşaqlığın ikincili hipotonik disfunksiyası 062.2 Doğuş fəaliyyətinin zəifliyinin digər növləri
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 8
Uşaqlığın atoniyası
Nizamsız yığılmalar Uşaqlığın hipotonik disfunksiyası
Qeyri-
müntəzəm yığılmalar
Zəif yığılmalar Uşaqlığın inertliyi
h amiləliyin tam 41 həftəsi – bu halda hamiləliyin aparılması, doğuşun induksiyasına dair qərar kollegial şəkildə qəbul olunmalıdır
axtı ötmüş hamiləlik – axırıncı aybaşının birinci günündən hesablamaqla 42 tam həftədən artıq (294 gün) davam edən hamiləlik
y etişmiş və yetişməmiş hamiləlikdə dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması (susuz dövr 24 saatdan az olmamaqla)
x orioamnionitə şübhə və ya təsdiq olunmuş xorioamnionit
nanın hamiləliyin pozulmasını tələb edən ekstragenital xəstəliklərinin ağırlaşması halları:
b öyrək xəstəlikləri
a ğciyərlərin ağır xəstəlikləri
ü rək-qan-damar sisteminin xəstəlikləri
a ntifosfolipid sindromun ağır forması
amiləliyin vaxtından əvvəl başa çatdırılmasını tələb edən mamalıq ağırlaşmaları (hamiləlik dövründə hipertenziv pozuntular, preeklampsiya)
h amiləliyin vaxtından əvvəl başa çatdırılmasını tələb edən mamalıq ağırlaşmaları (preeklampsiya)
i zoimmunizasiya (dölün hemolitik xəstəliyi)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 9 oliqohidroamnion (normada amniotik mayenin indeksi 5 sm- dən çox
və ya ən dərin cibin şaquli sütununun hündürlüyü 2 sm-dən artıq olmalıdır. Amniotik mayenin indeksi 5 sm-dən az və ya amniotik mayenin maksimal şaquli sütunu 2 sm-dən çox olmadıqda və ya amniotik maye indeksi hamiləliyin hazırkı hestasiya müddəti üçün 5 persentildən aşağı olduqda oliqohidroamnion diaqnozu qoyulur)
ölün antenatal ölümü, anensefaliya və həyatla uyğunlaşmayan digər inkişaf anomaliyaları İnduksiya olunmuş vaxtından əvvəl doğuşlar bütün induksiya olunmuş doğuşların təxminən 20%-ni təşkil edir. Doğuş fəaliyyətinin induksiyası ilə bağlı mümkün müsbət nəticələri və fəsadları müzakirə etdikdən sonra mütləq qaydada hamilə qadının yazılı məlumatlı razılığı alınmalıdır (C) 14 . İnduksiya olunmuş qadına doğuş zamanı tibb işçiləri uyğun ağrısızlaşdırma metodu (adi analgetiklərdən başlamış epidural anesteziyaya qədər) təklif etməlidirlər.
Özbaşına başlanmış doğuşlarla müqayisədə aşağıda qeyd olunan vəziyyətlər daha yüksək tezliklə rast gəlinir:
o perativ vaginal doğuş
d oğuş fəaliyyətinin hiperstimulyasiyası
u şaqlığın cırılması
iftin ayrılması
a mniotomiyanın icrası zamanı göbək ciyəsinin düşməsi
atoloji tip KTQ (gec deselerasiyaların və bazal ritmin variabelliyinin azalmasının müəyyən edilməsi)
nanın su intoksikasiyası (oksitosinin antidiuretik effekti nəticəsində orqanizmdə mayenin ləngiməsi baş verir, baş ağrıları, qusma, yuxulul uq və qıcolmalarla təzahür edir)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 10
İnduksiya və stimulyasiyaya əks-göstərişlər
Anamnezdə prostaqlandinlərə yüksək həssaslığın qeyd olunması
Doğuşun təbii doğuş yollarından başa çatdırılması üçün ümumi əks-göstərişlər, o cümlədən:
göbək ciyəsinin düşməsi
c ift gəlişi
c iftin bitişməsi
anaq girəcəyi, çanaq boşluğunun və çanaq çıxacağının ölçülərinin normadan az olması
lın və üz gəlişi
çanaq gəlişi
döl ün köndələn və çəp vəziyyəti
korporal qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatından və ya uşaqlıq boşluğuna daxil olmaqla miomektomiyadan sonra uşaqlıq üzərində çapığın əmələ gəlməsi
u şaqlığın boynu nahiyəsində miomanın yerləşməsi, düyünün degenerasiyası şübhəsi
u şaqlıq boynunun xərçəngi
in olması
hipertermiya nın (dəqiqləşdirilməmiş) olması
vaginal qanaxma ( dəqiqləşdirilməmiş)
bronxial astma nın obstruksiya ilə gedişi
araciyərin və böyrəklərin funksiyasının ağır pozğunluqları
qlaukoma xəstəliyi
vəziyyəti
x oralı kolit, mədə xorası xəstəlikləri
şaqlıq boynunda çapıqlı dəyişikliklərin olması
Uşaqlıq boynunun hazırlığı və doğuşun induksiyası doğuşayardım xidməti göstərən II və III səviyyəli tibb müəssisələrində aparılmalıdır!
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 11
Doğuşun induksiyasının uğurlu olması üçün aşağıdakılar vacibdir:
g östərişlərin və əks-göstərişlərin düzgün qiymətləndirilməsi
nanın çanağının və dölün ölçülərinin uyğunluğunun düzgün qiym
ətləndirilməsi
h amiləliyin 12 həftəsinə qədər aparılmış ultrasəs müayinəsinin nəticəsinə əsaslanaraq hamiləliyin müddətinin maksimal dəqiqliklə təyin edilməsi (A) 15
h amiləliyin 20 həftəsindən başlayaraq doplerometriyaya əsasən və 32 həftəliyindən başlayaraq KTQ-yə əsasən dölün vəziyyətinin qiymətləndirilməsi
şaqlıq boynunun yetişkənlik dərəcəsinin qiymətləndirilməsi (Bişop şkalası üzrə) Bişop şkalası Amillər Qiymət (ball) 0 1 2 3 Açıqlıq (sm) Bağlı 1-2 sm
3-4 sm >5 sm
Uşaqlıq boynunun uzunluğu (sm) >4 sm 3-4 sm
1-2 sm <1 sm Uşaqlıq boynunun konsistensiyas ı b ərk h issəvi yumşalmış y umşaq Uşaqlıq boynunun çanağın aparıcı oxuna olan münasibəti arxaya
orta a parıcı ox üzrə
Gələcək hissənin oturaq qabarlarına nisbətən yerləşməsi (sm) 3 sm
yuxarıda 2 sm
yu xarıda
1 sm yuxarıda və ya qabarlar səviyyəsində 1-2 sm aşağıda
Qiymətləndirmə:
6 bala qədər – uşaqlıq boynu yetişməmiş hesab olunur, öncədən hazırlıq tələb olunur.
və daha artıq – uşaqlıq boynu yetişmiş hesab olunur, öncədən hazırlıq tələb olunmur (B) 15 .
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 12
Yetişməmiş uşaqlıq boynunun induksiyaya hazırlığı Bişop şkalasına əsasən qiymət 6 baldan az olduğu halda uşaqlıq boynu yetişməmiş kimi dəyərləndirilir. Bu halda aşağıdakı üsullarla uşaqlıq boynunun hazırlığı aparılır:
II mexaniki
III c ərrahi I. Medikamentoz üsullar ilə induksiya uşaqlıq boynunun açılışının dinamikasına nəzarət altında tətbiq edilir (vaginal müayinə ilə). Prostaqlandin E analoqları uşaqlıq boynunun hazırlığı və doğuşun induksiyası üçün effektivdir (A) 8 . D öl qişalarının vaxtından əvvəl cırılması zamanı doğuşun induksiyası məqsədi ilə intravaginal prostaqlandin E 2
istifadəsi təhlükəsiz və effektivdir (A) 8 .
intravaginal, sublinqval PGE 1 (mizoprostol). Mizoprostol per os hər 6 saatdan bir 50 mkq-dan artıq dozada təyin olunmamalıdır. İntravaginal hər 4 saatdan bir 25 mkq dozada təyin olunur. Maksimal doza 200 mkq.
prostaqlandin E 2 – gel: intraservikal (dinoproston * : 0,5 mq) katet er vasitəsi ilə servikal kanala yeridilir.
prostaqlandin E 2 intravaginal (dinoproston * : dölyanı mayenin axması zamanı istifadə oluna bilər) 1 mq və 2 mq. Effekt qeyd olunmazsa, 6 saatdan sonra doza təkrar oluna bilər. Prostaqlandin PGE 2 vag
inal istifadəsi (uşaqlıq yolunun arxa tağına qoyulmaqla) yetişməmiş uşaqlıq boynu fonunda induksiya üçün məqsədəuyğundur (A) 14 . Effektiv olmadığından doğuş fəaliyyətinin induksiyası məqsədilə aşağıda sadalanan medikamentoz üsullar tətbiq olunmamalıdır:
strogenlər (A) 14
relaksin ∗ (A) 14
q lukokortikoidlər (В) 14
n itroqliserin (uzunmüddətli təsirli – izosorbid mononitrat) (A) 14
Mexaniki üsullar: (prostaqlandinlərlə müqayisədə effektivliyi aşağıdır)
∗
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 13
Foley kateteri № 18 – servikal kanala daxil edilir, 30-60 ml su və ya fizioloji məhlulla doldurulur; 24 saat müddətinə və ya düşənə qədər saxlanılır
ley kateteri uşaqlıq boynunun yetişməsi və doğuşun induk
siyası üçün məqsədəuyğun və effektiv alternativ metod hesab olunur (A) 8
laminariyalar – servikal kanala daxil edilir P lasentanın aşağıda yerləşməsi, antenatal qanaxma halları, dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması, servisit mexaniki metodların tətbiq edilməsinə nisbi əks-göstərişlər hesab olunur. Effektivliyi sübut olunmadığından və infeksiyalaşma riski yüksək olduğundan rutin olaraq istifadə olunmamalıdır (A) 15 .
Cərrahi üsul – amniotomiya Doğuşun induksiyasının aşağıda qeyd olunan metodlarının istifadəsi effektiv olmadığından tövsiyə olunmur:
akupunktura (B) 14
homeopatiya (B) 14
g ənəgərçək yağı, isti vanna, imalə (B) 14
cinsi akt (B) 14
d öş gilələrinin stimulyasiyası (A) 14
Mizoprostol Sintetik prostaqlandin PGE 1 . Həb (200 mkq) və gel (50 mkq) formasında buraxılır. Mümkün yeridilmə yolları: - per os
- d il altına
- u
şaqlıq yoluna Mizoprostolun effektivliyi PGE 2 -
ağırlaşmaların (dölün ürək fəaliyyətinin pozğunluğu ilə müşayiət olunan və ya olunmayan uşaqlığın hiperstimulyasiya halları) və anada yanaşı təsirlərin təzahürü (ürəkbulanma, qusma, qızdırma) tezliyi
müxtəlif formalı PGE 2
ilə müqayisədə bir qədər yüksəkdir (B) 8 . Per os ist ifadə zamanı birdəfəlik doza 50 mkq-dən artıq olmamalıdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 14
Mümkün istifadə sxemi: effekt alınana qədər 4-6 saat intervalla 50 mkq (maksimal doza 200 mkq). Suspenziya formasında təyin olun
a bilər (200 mkq mizoprostolun 200 ml suda həll edilərək istifadəsi). Birdəfəlik doza 20 mkq (20 ml) olmaqla 2 saat intervalla effektə nail olunana qədər istifadə olunur (maksimal 12 doza) (Əlavə). İntravaginal istifadə: birdəfəlik doza – 25 mkq, 4-6 saat intervalla effektə nail olunana qədər təkrarlanır (6 dozadan çox olmamaqla) (А) 8 . Dölün antenatal ölümü zamanı induksiya məqsədilə mizopostol 4-12 saat intervalla 200- 400 mkq birdəfəlik dozada təyin olunur (A) 14 . Anamnezində qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı və ya uşaqlığında geniş həcmli cərrahi müdaxilə olan qadınlarda mizoprostolun istifadəsi uşaqlığın cırılması təhlükəsini artırdığından hamiləliyin III trimestrində onun istifadəsi tövsiyə olunmur (A) 8 .
Bişop cədvəli üzrə qiymətləndirmənin nəticəsindən asılı olmayaraq hamiləliyin 28 həftəsinə qədər doğuşun induksiyası məqsədilə ən effektiv üsul mizoprostolun tətbiqidir. Yüksək dozada oksitosin istifadəsi də məqbul seçim hesab olunur (A) 8 .
Dinoproston ∗
Preparatın istifadə üsulu mütəxəssisin preparatın tətbiqi sahəsində təcrübəsindən asılı olaraq fərdi qaydada seçilir:
intravaginal, 6 saatdan sonra dozanın təkrarlanması ►
intraservikal yeridilməsi – 3 dozaya qədər
1 və ya 2 mq intravaginal – 6 saat intervalla dozanın təkrar yeridilməsi – 3 dozaya qədər
2 mq intravaginal – dozanın 12 saatdan bir təkrar yeridilməsi – 3 dozaya qədər Doğuşun induksiyası məqsədilə prostaqlandinlərin intravaginal yeridilm əsi intraservikal yeridilməyə nisbətən daha effektivdir. Oksitosin prostaqlandin E 2 -nin son dozası yeridildikdən sonra 6 saat dan tez təyin olunmamalıdır. Bu zaman uşaqlıq boynunun hazırlığı vacib şərtdir (C) 11
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 15
Mifepriston ∗
Döl üçün təhlükəsizliyi sübut olunmadığından döl diri olduğu halda doğuşun induksiyası məqsədilə istifadə olunmamalıdır. Dölün antenatal ölümü zamanı hamiləliyin pozulması məqsədilə tətbiq oluna bilər (B) 14 . Uşaqlıq boynu hazır olduğu halda induksiya metodları
d öl kisəsinin aşağı qütbünün sıyrılması
d öl kisəsi olmadıqda oksitosinin venadaxili yeridilməsi
PGE 2 – gel İnduksiya alqoritmi
u şaqlıq boynunun yetişkənliyinin Bişop şkalası üzrə qiymətləndirilməsi
u şaqlıq boynunun açıqlığı 4 sm-dən çox olduğu halda amniotomiyanın icra edilməsi
a mniotomiyadan 2 saat sonra doğuş fəaliyyəti qeyd olunmadığı halda oksitosinin venadaxili yeridilməsi Oksitosinin istifadə alqoritmi Oksitosinin venadaxili yeridil məsi üçün məhlulun hazırlanması: 1 ml oksitosin ( 5 vahid) 500 ml fizioloji məhlulda və ya Ringer məhlulunda həll edilir. Bu məhluldan: 1.
1 mTV/dəq (yəni 6 ml/saatda və ya 2 damcı/dəqiqədə) sürətilə başlamaq 2.
15
− 1 m
TV/dəq (6 ml/saatda və ya 2 damcı/dəqiqədə) −
2 mTV/dəq (12 ml/saatda və ya 4 damcı/dəqiqədə) −
4 mTV/d əq (24 ml/saatda və ya 8 damcı/dəqiqədə) −
−
16 mTV/dəq (96 ml/saatda və ya 32 damcı/dəqiqədə) −
24 mTV/dəq (144 ml/saatda və ya 48 damcı/dəqiqədə) −
32 mTV/dəq (192 ml/saatda və ya 64 damcı/dəqiqədə) (yol ve rilən maksimal doza)
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 16
3.
Minimal effektiv dozanın istifadəsi: effekt alındıqda – 10 dəqiqə ərzində davamiyyəti 1 dəqiqəyə qədər olan 3-4 sancı qeyd olunduqda – dozanı fiksə etmək və qeyd olunan dozada oksitosin in yeridilməsini davam etdirmək 4.
Oksitosinin yeridi lməsini doğuşa qədər davam etdirmək 5.
olmayaraq davam edilməlidir (əgər fasiləsiz rejimdə istifadə olunmuşdursa). Bununla yanaşı doğuşun III dövrü “Normal doğuşlar” üzrə klinik protokola uyğun olaraq aktiv aparılmalıdır Oksitosinin tövsiy ə olunan maksimal dozadan artıq dozada isti
fadəsi məsləhət deyil, belə ki, uşaqlıq əzələsinin hiperstimulyasiyası riski yüksəlir. Nəzarət xüsusi hazırlıq keçmiş tibb personalı tərəfindən həyata keçirilməlidir! Aşağıda qeyd edilən hallarda induksiya məqsədilə oksitosinin ist ifadəsi çox ehtiyatla ultrasəs müayinəsi və KTQ nəzarəti altında aparılmalıdır:
uşaqlıqda çapıq
çoxdöllü hamiləlik
çoxdoğan qadınlar (4 doğuşdan artıq)
əvvəlki doğuşların fəsadlı gedişi
dölün bətndaxili hipoksiyası Oksitosinin istifadəsi zamanı aşağıda qeyd olunan ağırlaşmaların meydana çıxması mümkündür:
Uşaqlığın hiperstimulyasiyasının variantları
taxisistoliya – 10 d əqiqə ərzində 5 sancıdan artıq (və ya 20 dəqiqə ərzində 10 sancıdan artıq)
hipertonus – 120 saniyədən artıq davam edən sancılar Hiperstimulyasiya zamanı tədbirlər 1.
o ksitosin infuziyasını dayandırmaq/geli xaric etmək (C) 14
q adını sol böyürü üstə uzandırmaq (B) 14
3. m aska vasitəsilə 8 l/dəqiqə sürətlə oksigen verilməsi (C) 14
4. ehtiya
c olduğu halda tokolizin aparılması (B) 14 . Vena daxilinə 5- 10 dəqiqə ərzində 10 ml 0,9%-li fizioloji məhlulda həll edilmiş
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 17
10 mkq ginipralın (hexoprenaline) yeridilməsi və ya dil altına 1 saat ərzində sancılar kəsilənədək 15 dəqiqə intervalla 10 mq dozada nifedipin təyin edilməsi, sonra uşaqlıq əzələsinin yığılmalarının aktivliyindən asılı olaraq 60-160 mq günlük doz ada qəbulunun davam etdirilməsi 5.
u şaqlığın cırılma təhlükəsi qeyd olunarsa – təcili qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı ilə hamiləliyin başa çatdırılması göstərişdir Dölün vəziyyətinin monitorinqi (KTQ)
i nduksiyaya başlamazdan əvvəl (С) 15
sancılar başlandıqdan sonra hər saatda 20 dəqiqədən az olmayaraq (aşağı riskli doğuşlarda)
daimi (yüks ək riskli doğuşlarda) Doğuşda olan qadının vəziyyətinə nəzarət alqoritmi
q adın oksitosin yeridildiyi müddətdə tək qalmamalıdır. Qulluq “bir doğan qadın – bir mama” prinsipi ilə həyata keçirilməlidir (С) 15
30 dəqiqə intervalla arterial təzyiqə, nəbzə nəzarət
d iurezə nəzarət 1 saat ərzində oksitosinin maksimal dozada istifadəsi fonunda adekvat doğuş fəaliyyətinə (10 dəqiqə ərzində davamiyyəti 40 saniyədən az olmayan 3-4 sancı) nail olunmadıqda və uşaqlıq boynunun açılışında dinamika qeyd olunmadıqda doğuşun induksiyası uğursuz hesab olunur. D oğuş fəaliyyətinin yaradılması cəhdi uğursuz olduqda qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı icra olunur. Doğuş fəaliyyətinin zəifliyi. Doğuşda oksitosinin istifadəsi Doğuşun stimulyasiyası – doğuş fəaliyyətinin birincili və ya ikincili zəifliyi zamanı onun sürətləndirilməsidir. Bir çox
ölkələrdə doğuş fəaliyyətinin zəifliyi təcili qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatlarının və vaginal operativ doğuşların əsas səbəblərindən biridir. Doğuş fəaliyyətinin pozulması dölün vəziyyətinin pisləşməsinə gətirir, doğuşdan sonrakı dövrdə
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 18
qanaxma ların, infeksiyalaşmanın və bu hallarla bağlı ağırlaşmaların meydana çıxma təhlükəsi yüksəlmiş olur.
14
Hamilə qadın stasionarda olduğu müddətdə doğuş fəaliyyətinin obyektiv əlamətləri qeyd olunmadıqda, onun vəziyyətini dəyərləndirərək doğum blokundan hamiləliyin patologiyası şöbəsinə keçirmək lazımdır. Doğuş fəaliyyətinin zəifliyi zamanı yeganə mümkün müdaxilə – doğuşun stimulyasiyasıdır:
öl qişaları tam olduğu halda – amniotomiya, ehtiyac olarsa, sonradan oksitosinin təyini ilə
Dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması zamanı – doğuşun oksitosinlə stimulyasiyası Doğuş fəaliyyətinin stimulyasiyası tələb olunan hallarda oksitosinin istifadəsi daha məqsədəuyğundur (A) 8 .
vacibdir. Partoqramda s ayıqlıq xəttinə çatdıqda doğuş fəaliyyətinin stimulyasiyası məsələsi müzakirə olunmalıdır. Doğuş fəaliyyətinin gedişində gözlənilən irəliləyiş qeyd olunmadıqda məsul növbətçi həkimin konsultasiyası və müdaxiləsi tələb olunur. D oğuşun stimulyasiyası metodları I. Amniotomiya – uşaqlıq boynunun açıqlığı 4 sm və daha çox olduqda icra olunur. Doğuş fəaliyyəti başlandıqdan sonra qanlı ifrazat və /və ya azsululuq, yastı su kisəsi qeyd olunduqda erkən amniotomiya (uşaqlıq boynunun açıqlığı 4 sm-dən az olduqda) icra olunur. E rkən amniotomiyanın üstünlükləri:
doğuşun davamiyyətini 60-120 dəqiqə azaldır
oksitos inin istifadə tezliyini azaldır M ümkün ağırlaşmalar:
5- ci dəqiqədə Apqar şkalası ilə 7 baldan aşağı qiymətləndirilən uşağın doğulma riski
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 19
dölyanı mayenin azlığı səbəbindən göbək ciyəsinin il gəklərinin kompressiyası
yüksəkdə yerləşməsi zamanı)
göbək ciyəsinin damarlarının zədələnməsi (nadir hallarda) II. Oksitosin Dozalaşdırma rejimi titrləmə metodu ilə aparılmalıdır! Oksitosini v enadaxili damcı ilə yeritmək üçün 5 TV (1 ml) oksitosin 500 ml fizioloji məhlulda həll olunur. Bu məhluldan:
A ktiv fazanın başlanğıcında (uşaqlıq boynunun açıqlığı 4-8 sm): 1.
başlanğıc doza – 1-2,5 mTV/ml (yəni 6-15 ml/saatda və ya 2- 5 damcı/dəqiqədə) 2.
effekt qeyd olunmadıqda dozanın iki dəfə artırılması 3.
adekvat doğuş fəaliyyətini yaradan minimal effektiv dozada təyinata davam etmək 4.
qanaxma riski yüksək olduğundan uşaq doğulduqdan sonra 30 dəqiqədən az olmayaraq son seçilmiş dozada oksitos in yeridilməsini davam etdirmək
Aktiv fazanın sonunda (uşaqlıq boynunun açıqlığı 8 sm və 8 sm- dən artıq) nəzərə almaq lazımdır ki, uşaqlıq boynunun açıqlığı artdıqca uşaqlığın oksitosinə həssaslığı artır: 1.
başlanğıc doza – 4 mTV/dəq (yəni 24 ml/saatda və ya 8 damcı/dəqiqədə) 2.
fəaliyyətinin hər
15-30 dəqiqədən bir qiymətləndirilərək, effekt qeyd olunmadığı halda dozanın ikiqat artırılması 3.
oksitosinin adekvat doğuş fəaliyyətini yaradan minimal effektiv d ozada yeridilməsinə davam etmək 4.
yol verilən maksimal doza 32 mTV/dəq (yəni 192 ml/saatda və ya 64 damcı/dəqiqədə) 5.
6.
hipotonik qanaxma riski yüksək olduğundan uşaq doğulduqdan sonra 30 dəqiqədən az olmayaraq son seçilmiş dozada oksitos in yeridilməsini davam etdirmək (doğuşun III dövrünün aktiv aparılması)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 20
Oksitosinin istifadəsi zamanı uzunmüddətli və ya fasiləsiz KTQ vasitəsilə dölün vəziyyətinə nəzarət etmək vacibdir. Aktiv fazada adekvat doğuş fəaliyyəti – 10 dəqiqə ərzində davamiyyəti 40 saniyədən az olmayan 3-4 sancı hesab olunur.
Doğuşun oksitosinlə effektiv stimulyasiyası – uşaqlıq boynunun saatda 1 sm- dən az olmayan açılma sürətidir. Doğuşun stimulyasiyasının davamiyyəti ananın və dölün vəziyyətindən asılı olub, 6-8 saatdan artıq davam etməməlidir. Dölün vəziyyətində ağırlaşma qeyd olunarsa və ya oksitosin yeridilməyə başlandıqdan sonra bir saat ərzində döl başının irəliləməsi qeyd olunmazsa:
b aş 1/5 və daha aşağı yerləşdiyi halda – dölün mamalıq maşaları və ya vakuum-ekstraktor istifadəsi ilə xaric edilməsi
b aş 2/5 və daha yuxarıda yerləşərsə – qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı Oksitosinin əlavə təsirləri doğuşun induksiyası zamanı qeyd olunan əlavə təsirlərlə eynidir. Oksitosinlə hiperstimulyasiya zamanı aparılan tədbirlər prostaqlandinlərlə hiperstimulyasiya zamanı aparılan tədbirlərlə eynidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 21
Əlavə Doğuşun induksiyası məqsədilə mizoprostolun istifadəsi +
1 tab. (200 mkq) 200 ml su Hər 20 ml suda - 20 mkq mizoprostol Doğuşun induksiyası məqsədilə alınan məhluldan hər 2 saatdan bir 20 ml (20 mkq) daxilə (maksimal 12 doza) hamiləyə içirilməlidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 22
Ədəbiyyat 1.
Bağırova H. “Mamalıq”. Azərbaycan Tibb Universiteti, Təbib Nəşriyyatı. – Bakı, 2007. – 367 səh. 2.
Bədəlova A., Qəhrəmanova F., Babayeva A., Hüseynova G. Vaxtından əvvəl doğuşlar üzrə klinik protokol – Bakı, 2011. – 16 səh. 3.
Rəhimova Ş., Qazıyeva S. Döl qişalarının vaxtından əvvəl cırılmasının diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol – Bakı, 2011. – 19 səh. 4.
Bədəlova A., Qəhrəmanova F., Babayeva A., Hüseynova G. Normal doğuş üzrə klinik protokol. – Bakı, 2012. – 24 səh. 5.
Aleem H. Применение мизопростола буккально или сублингвально для созревания шейки матки и индукции родов: Комментарий БРЗ (последняя редакция: 15 декабря 2006 г.) [Электронный ресурс]. Библиотека репродуктивного здоровья ВОЗ; Женева: Всемирная организация здравоохранения. - Режим доступа: http://apps.who.int/rhl/pregnancy_childbirth/induction/ haacom/ru/index.html (01.08.2013-). 6.
[Electronic resource]: Cochrane Database of Systematic Reviews 2007; Issue 4. Art. No.: CD001338; DOI: 10.1002/14651858.CD001338.pub2. - Available at: http://apps.who.int/rhl/pregnancy_childbirth/ induction/cd001338/en/index.html (01.08.2013). 7.
Hofmeyr GJ, Gülmezoglu AM. Vaginal misoprostol for cervical ripening and induction of labour [Electronic resource]: Cochrane Database of Systematic Reviews 2007; Issue 4. Art. No.: CD000941, DOI: 10.1002/14651858.CD000941. - Available at: http://apps.who.int/rhl/reviews/CD000941.pdf (01.08.2013). 8.
Induction of labor [Electronic resource]: American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) Induction of labor. Washington (DC): American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG); 2009 Aug. 12 p. (ACOG practice bulletin; no. 107). [90 references] - Available at: www.guidelines.gov (01.08.2013). 9.
Induction of labor [Electronic resource]: NICE National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health Сlinical guideline: -70. - 2008 - Available at: www.nice.org.uk/CG070 (01.08.2013). 10.
Induction of labor [Electronic resource]: NICE National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health Commissioned by the
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 23
National Institute for Health and Clinical Excellence. Evidence tables. - 2008. - Available at: http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/CG070 EvidenceTables.pdf (01.08.2013). 11.
Induction of labour CG 70/RCOG [Electronic resource]: Royal College of Obstetricians and Gynaecologists/Evidence-based Clinical Guideline Number 9/June 2001/Updates -July 2008/ - Available at: http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/12012/41260/41260.pdf (01.08.2013). 12.
cervical ripening and induction of labour [Electronic resource]: Cochrane Database of Systematic Reviews - 2007; Issue 4. Art. No.: CD004221; DOI: 10.1002/14651858.CD004221.pub2. - Available at: http://apps.who.int/rhl/reviews/CD004221.pdf (01.08.2013) 13.
2011 - Available at: http://whqlibdoc.who.int/publications/ 2011/9789241501156_eng.pdf (01.08.2013). 14.
Институт Здоровья Семьи/Проект «мать и Дитя» [Электронный ресурс]: Клинические протоколы/ ведение беременности в сроке 41+недель. переношенная беременность /родовозбуждение. индукция родов/
- 2011
год - Режим доступа: http://www.ifhealth.ru/InFo-data/item_033/file_0001891.pdf (01.08.2013).
15.
Институт Здоровья Семьи [Электронный ресурс]: Проект «Мать и Дитя». /Клинические протоколы/ «Слабость родовой деятельности. Использование окситоцина в родах». - 2008. стр.149 - Режим доступа: http://www.ifhealth.ru/InFo-data/item_033/file_0000874.pdf (01.08.2013). 16.
Р.Й.Надишаускене, Lietuvos Sveikatos Moksly Universitetas [Электронный ресурс]: - 2012 - Режим
доступа: http://www.knygynas.kmu.lt/index.php?route=product/product&product _id=4651 (01.08.2013).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı
Document Outline
Yüklə 1,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|