Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu



Yüklə 1,56 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə71/79
tarix03.06.2023
ölçüsü1,56 Mb.
#124157
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   79
1 Azərbaycan dili-Kurikulum 2013

X sinif 
1.1.1. Dinlədiyi və KİV-dən aldığı 
məlumatlarda yol verilmiş məntiqi
nöqsanları müəyyən edir. 
Dinlənilən və KİV-dən alınan məlumatların məntiqi ardıcıllıq baxımdan təhlil 
edilməsi, oradakı məntiqi nöqsanların müəyyənləşdirilməsi.
Dinlənilən məlumat, KİV-
dən alınan məlumat, 
məntiqi nöqsan 
1.1.2. Dinlədiyi və KİV-dən aldığı 
məlumatları təqdim edilmə 
formalarına görə fərqləndirir. 
Dinlənilən və KİV-dən alınan məlumatların onların müsahibə, şərh və s. 
təqdimedilmə formasına görə təhlil edilməsi, fərqləndirilməsi, müqayisə edilməsi. 
Dinlənilən məlumat, KİV-
dən alınan məlumat, 
təqdim edilmə forması, 
fərqləndimə 
1.2.1. İfadə edəcəyi fikrə uyğun 
üslub seçir. 
Azərbaycan ədəbi dilinin üslublarının fərqləndirilməsi, mövzuyla bağlı ifadə 
ediləcək fikrə uyğun üslubun seçilməsi, bədii, elmi, məişət və s. üslubların dil 
xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi 
İdafə ediləcək fikir, fikrə 
müvafiq üslub, üslub 
seçmə 
1.2.2. Müfəssəl faktlardan, əyani 
vəsaitlərdən, müvafiq KİV-dən 
istifadə etməklə fikrini 
əsaslandırır. 
Ensiklopediyalardan, müxtəlif ədəbiyyatlardan və KİV-dən istifadə etməklə əldə 
etdiyi məlumatları arqumentləşdirərək fikrin əsaslandırılması 
Müfəssəl fakt, əyani 
vəsait, KİV, istifadə, fikri 
əsaslandırma 
1.2.3. Fakt və sitatlardan istifadə 
etməklə nitqini zənginləşdirir. 
Əlavə mənbələrə müraciət etməklə mövzu ilə bağlı fakt və nümunələrin tapılması və 
onlardan möqsədyönlü sitatlər gətirərək fikrin əsaslandırılması, nitqin 
zənginləşdirilməsi. 
Fakt, sitat, nitqi 
zənginləşdirmə
1.2.4. Müzakirələrdə söylənilmiş 
mülahizələri dəyərləndirməklə 
təqdimatlar hazırlayır. 
Müzakirələrdə söylənmiş fikirləri, mülahizələri nəzərə alaraq daha məqsədəuyğun 
olanlarınının seçilməsi və onlardan istifadə edərək təqdimatın hazırlanması. 
Müzakirə, mülahizə, 
dəyərləndirmə, təqdimat 
2.1.1. Mətndəki söz və ifadələri 
üslubi xüsusiyyətinə görə fərqlən-
dirir.
Mətnin üslubi cəhətdən təhlil edilməsi, söz və ifadələri üslubi xüsusiyyətlərinə görə 
fərqləndirilməsi, verilmiş söz və ifadələrin poetik və terminoloji baxımdan 
ayrılması. 
Oxunan mətn, üslubi 
xüsusiyyət, poetik, 
terminoloji, fərqləndirmə 
2.1.2. Söz və ifadələrə əsasən 
Ədəbi dilin üslublarının – bədii, elmi, məişət, rəsmi-işgüzar, publisistik üslubun dil 
Mətn, söz, ifadə, üslub, 


oxuduğu mətnin üslubunu 
müəyyənləşdirir. 
xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi, mətndəki söz və ifadələrin üslubi cəhətdən 
təhlil edilərək mətnin dilin hansı üslubuna aid olduğunun müəyyənləşdirilməsi. 
müəyyənləşdirmə 
2.2.1. Mətni ədəbi dilin 
normalarına uyğun oxuyur.
Ədəbi dilin fonetik, leksik və qrammatik normalarına aid xüsusiyyətlərin 
müəyyənləşdirilməsi, ədəbi dil normalarının tələblərini gözləməklə mətnin düzgün 
oxunması. 
Ədəbi dilin normaları, 
fonetik norma, leksik 
norma, qrammatik norma 
2.2.2. Mətnin hissələrini tezislər 
şəklində ifadə edir. 
Mətni oxuyub əsas tərkib hissələrinin –giriş, əsas hissə. nəticənin ayrılması, lazım 
gələrsə, böyük abzasların tezislər şəklində ifadə edilməsi 
Mətn, mətnin hissələri, 
abzas, tezis 
2.2.3. Mətnin məzmununu xülasə 
şəklində ifadə edir. 
Mətnin məzmununu qısa şəkildə ifadə etmək üçün mətndən əsas fikri ifadə edən bir 
neçə cümlənin seçilməsi və ya əsas fikri saxlamaqla öz cümlələri ilə mətnin 
məzmununun qısa və lakonik şəkildə ifadə edilməsi. 
Mətn, əsas fikir, məzmun, 
lakonik
3.1.1. Mövzuya uyğun üslub seçir. Verilmiş mövzuya dair materialların tapılması, ifadə edəcəyi fikrə uyğun üslubun 
(bədii, elmi, rəsmi-işgüzar, publisistik və ya məişət üslubu) seçilməsi.
Mövzu, mətn, üslub 
3.1.2. Mövzu ilə bağlı müxtəlif 
mülahizələri müqayisə etməklə 
mətni formalaşdırır. 
Mövzu ilə bağlı toplanmış materiallara əsasən müxtəlif mülahizələrin müqayisə 
edilməsi, təhlil edilməsi, mətn fomalaşdırılması. 
Mövzu, mülahizə, 
müqayisə, mətnin 
formalaşdırma 
3.1.3. Mətnin üslubu üzərində 
işləməklə yazıya düzəlişlər edir. 
Mətnin oxunması, dil xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi, üslubunda çatışama-
yan cəhətlərin tapılması, vahid üsluba uyğunsuzluğun aradan qaldırılması ilə yazıya 
düzəlişlər edilməsi. 
Mətn, üslub, düzəliş
3.1.4. Müxtəlif əməli yazılar (rəy, 
məruzə) yazır. 
İşgüzar üslubun tələblərinin öyrənilməsi, müvafiq dil materiallarından istifadə 
etməklə müxtəlif rəy, məruzə əməli yazılar yazaraq bu üslubda yazı vərdişlərini 
nümayiş etdirilməsi. 
Əməli yazı, rəy, məruzə 
4.1.1. Ədəbi dilin normalarına 
uyğun müxtəlif cümlə konstruk-
siyaları qurur.
Ədəbi dilin normalarının müəyyənləşdirilməsi, həmin normalara (fonetik, leksik, 
qrammatik) müvafiq olaraq müxtəlif cümlə konstruksiyalarının qurulması. Verilmiş 
mətndə ədəbi dil normalarına tabe olmayan xüsusiyyətlərin tapılması. 
Ədəbi dilin normaları, 
leksik norma, qrammatik 
norma, cümlə 
konstruksiyaları 
4.1.2. Sözün qrammatik-məna 
xüsusiyyətlərini gözləməklə ədəbi 
dil normalarına riayət edir.
Sözün qrammatik-məna xüsusiyyətlərini gözləməklə ədəbi dil normalarına (leksik, 
qrammatik) riayət edilməsi, mətnin fonetik, leksik və qrammatik dil normalarına 
uyğun olaraq düzgün yazılması. 
Sözün qrammatik 
xüsusiyyətləri, sözün 
məna xüsusiyyətləri, ədəbi 
dilin normaları, leksik 


norma, qrammatik norma 
4.1.3. Müxtəlif cümlə 
konstruksiyalarında durğu işa-
rələrindən istifadə edir.
Ayrı-ayrı cümlə konstruksiyalarında durğu işarələrindən düzgün istifadə edilməsi, 
müxtəlif tipli mürəkkəb cümlələrdə vergül, qoşa nöqtə, tire, nöqtəli vergüldən 
düzgün istifadə edilməsi. 
Cümlə konstruksiyası, 
durğu işarəsi 
4.1.4. Mətnin tərtibatı zamanı 
müxtəlif yazılış formalarından 
istifadə edir. 
Verilmiş hər hansı mövzuya uyğun yazı formasının seçilməsi, ifadə, inşa, hekayə və 
s. yazı formalarından istifadə edərək mətn tərtib edilməsi. 
Mətnin tərtibatı, yazılış 
forması 

Yüklə 1,56 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   79




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin