AZƏrbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ sumqayit döVLƏt unġversġtetġ amea-nın NƏSĠMĠ adina dġLÇĠLĠK Ġnstġtutu

 
M Ü N D Ə R Ġ C A T  
 
PLENAR BÖLMƏ 
 
1.  Nağısoylu Möhsün. Müstəqillik dövründə dil siyasəti................................................................. 
5 
2.  Николай Николаевич Казанский. Корпусная лингвистика и филология.............................. 
6 
3.  Şükrü Haluk Akalın. İşarə dili müasir dilçiliyin aktual problemlərindən biri kimi...................... 
7 
4.  Мамедов Рамазан. Из опыта лингводидактического описания иностранного языка …… 
9 
5.  Sadıqova Sayalı. Azərbaycan dilinin terminologiyasında nizamasalma prosesi......................... 
11 
 
I BÖLMƏ 
ƏDƏBĠ DĠL VƏ DĠL NORMALARI QLOBALLAġMA ġƏRAĠTĠNDƏ:  
MÖVCUD VƏZĠYYƏT VƏ PROBLEMLƏR 
          
1.
 
 
Abdullayeva-Nəbiyeva V.A. Müasir dövrdə çap olunmuş terminoloji lüğətlər........................... 
14 
2.
 
 
Ağaməmmədova  F.P.  Müstəqillik    illərində  dilimizə    daxil  olmuş  yeni  sözlərin  quruluşca 
növləri (1991-2016-ci illər).........................................................................................................  
 
16 
3.
 
 
Ağayev E. Müasir Azərbaycan adəbi dilində sintaktik norma pozuntuları..................................   16 
4.
 
 
Allahquliyeva C.M. Öyrənənlərə müraciət olunmasında şəxs əvəzliklərindən istifadə etiketləri  18 
5.
 
 
Allahverdiyeva L.N. Azərbaycan dili dərslərində nitq inkişafı problemi.....................................   19 
6.
 
 
Aslanov  Y.Y.,  Rəfiyeva  A.İ.  Heydər  Əliyev  irsində  Azərbaycan  dili  və  nitq  mədəniyyəti 
məsələləri.....................................................................................................................................  
 
20 
7.
 
 
Aslanova U.B. Verbal frazeologizmlərin affirmativ-neqativ transformasiyası...........................   22 
8.
 
 
Bağırova A.S. İsa Hüseynovun əsərlərində xan titulu..................................................................   23 
9.
 
 
Bağırova  S.  Müasir  Azərbaycan  dilində  üslubi,  kontekstual  sinonimiya  müvəqqəti  nitq 
hadisəsi kimi və ya idiolekt faktoru haqqında............................................................................. 
 
25 
10.
 
 
Bayramova A.A. Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti fənninin tədrisi məsələləri.....................   26 
11.
 
 
Bayramova T.N. Dilçilikdə vurğu fonetik vahid kimi.................................................................   28 
12.
 
 
Cəfərov Y.M. Azərbaycan adlarında təhrif tipləri........................................................................   29 
13.
 
 
Cəfərova N.B. Azərbaycan dili qloballaşma şəraitində................................................................   31 
14.
 
 
Eminli B.İ. Vurğunun fonosemantik əhəmiyyəti.........................................................................   32 
15.
 
 
Əbdülhəsənli T.Ə. Qloballaşma şəraitində ədəbi dil və dil normaları.........................................  33 
16.
 
 
Əhmədova A.A. ―Haqqında-haqda‖qoşmasının funksiyaları.......................................................   34 
17.
 
 
Əhmədova  E.H.  Bəzi  alınma  sözlərin  qədim  türk  yazılı  abidələrində  işlənən  türk  mənşəli 
qarşılıqları və onların işlənmə məqamları....................................................................................  
 
35 
18.
 
 
Əhmədova E.Z.  Müasir Azərbaycan dilində təxəllüslərin semantik qrupları.............................   37 
19.
 
 
Ələkbərova L.V. Azərbaycan dili dərsliklərinin təkmilləşdirilməsi istiqamətləri........................   38 
20.
 
 
Əliyev E.T. Ahəng qanunu...........................................................................................................   39 
21.
 
 
Əliyev  İ.B.  Müxtəlifsistemli  dillərdə  say  tərkibli  söz  birləşmələrinin  modelləşdirilməsi 
haqqında.......................................................................................................................................  
 
40 
22.
 
 
Əliyeva S.R. İşgüzar sənədlərin dilinin formalaşma tarixinə dair................................................   42 
23.
 
 
Əliyeva Y.M.  Yazılı nitqdə transformasiya üsulunun tətbiqi......................................................   43 
24.
 
 
Əmrahova M.B. Ədəbi dil normaları qloballaşma şəraitində: mövcud vəziyyət və problemlər.  44 
25.
 
 
Fətiyeva  C.A.  Ədəbi  dil  və  dil  normaları  qloballaşma  şəraitində:  mövcud  vəziyyət  və 
problemlər.................................................................................................................................. 
 
45 
26.
 
 
Gərayzadə M. Tibbi terminlərin kommunikativ metodla öyrənilməsi məsələləri....................... 
46 
27.
 
 
Həbibova K.Ə. Azərbaycan dilində ―ki‖ bağlayıcısının mətnyaratma potensialı........................   48 
28.
 
 
Həbibova V.B. Connection between society and language………………………….…………. 
49 
29.
 
 
Hamidova M.H. Müasir Azərbaycan dilində kimya terminlərinin təsnifatı................................   49 
30.
 
 
Həmzəyeva L.Ə. Elmi terminologiyada diferensiasiya anlayışının işlənmə məqamları..............   51 
31.
 
 
Həsənova L. Türk dillərində alınma turizm terminlərinin unifikasiyası......................................   52 

Müasir dilçiliyin aktual problemləri.  24-25 noyabr 2016–cı il 
 
370 
 
 
32.
 
 
Həsənova T.İ. Frazeoloji lüğətlərdə ekvivalent və ekvivalentsiz frazeologizmlər......................   53 
33.
 
 
Həşimova  E.M.  Məmməd  Səid  Ordubadinin  ―Həyatım  və  mühitim‖  memuarında  işlənən  
əcnəbi sözlər.................................................................................................................................  
 
54 
34.
 
 
Hüseynova M. Azərbaycan dilində durğu işarələrinin tədqiqi məsələləri...................................   55 
35.
 
 
Hüseynova N.M.  Şifahi nitq vərdişlərinin inkişaf etdirilməsində çalışmalar sistemi.................   59 
36.
 
 
Hüseynova-Qəhrəmanlı  A.A.  Ekstralinqvistik  amillərin  təsiri  ilə  beynəlmiləl  terminlərin 
inkişafı..........................................................................................................................................  
 
60 
37.
 
 
Xəlilov B.Ə. Azərbaycan dilində gedən proseslər və meyillər.....................................................   61 
38.
 
 
İlyasova G. Xarici dil dəslərində audio-perseptiv çalışmalarının əhəmiyyətinə dair..................  63 
39.
 
 
İsmayılova M. Nitq mədəniyyətinin etik normaları, nitq etiketləri..............................................   64 
40.
 
 
İgəndərova A.İ. Terminlərin tərcüməsində spesifik cəhətlər.......................................................  67 
41.
 
 
Kərimova  M.R.  Ədəbi  dil  və  dil  normaları  qloballaşma  şəraitində:  mövcud  vəziyyət  və 
problemlər....................................................................................................................................  
 
68 
42.
 
 
Qarayeva A.V. Dinlə bağlı olan sabit ifadə və söz birləşmələri..................................................   70 
43.
 
 
Qocayeva Ş.K.. Dildə tabu hadisəsi.............................................................................................  71 
44.
 
 
Qocayeva M. Sintaktik omonimlik .............................................................................................   72 
45.
 
 
Qurbanova İ.S. Azərbaycan esselərinin modal strukturu............................................................  73 
46.
 
 
Mahmudova Q.Ç. ―-ma, -mə‖ şəkilçi morfeminin tarixi inkişaf  yolu və müasir türk dillərinin 
söz yaradıcılığında funksiyaları...................................................................................................  
 
74 
47.
 
 
Mahmudova M.A. Sifətin adverbiallaşmasının tədrisi.................................................................   75 
48.
 
 
Mehdiyeva  M.B.  Türkoloji  dilçilikdə  yarımçıq  cümlə  və  onun  növləri    haqqında  Zərifə 
Budaqovanın elmi fikirləri........................................................................................................... 
    
76 
49.
 
 
Məhərrəmova M.H. Ünsiyyət mədəniyyəti və nitq etiketlərinin şəxsiyyətin formalaşmasında 
rolu...............................................................................................................................................  
 
77 
50.
 
 
Məmmədli İ. , Əsgərova N. Dilimizin saflığını qoruyaq..............................................................   79 
51.
 
 
Məmmədov M. Azərbaycan xalqının tarixində -çı
4
 şəkilçisinin yeri........................................... 
81 
52.
 
 
Məmmədova  C.R.  Müasir  Türk  və  Azərbaycan  dillərində  cümlənin  formalaş-masında  sual 
ədatlarının rolu.............................................................................................................................  
 
82 
53.
 
 
Məmmədova  J.E.  Qlobal    internetdə    mövcud    olan    bəzi    elektron    lüğətlər  haqqında 
(Merriam-Webster və Google).....................................................................................................  
 
83 
54.
 
 
Məmmədova T.G. Azərbaycan dilində xəbərin ifadə vasitələri barədə qısa xülasə. ................... 
85 
55.
 
 
Mənsümova S.Ə. Azərbaycan  dili  frazeologiyasının  təşəkkülü................................................ 
86 
56.
 
 
Məşədiyeva A.Ə. Müasir türk dillərində feilin şəxssiz formalarının öyrənilməsinə dair............   87 
57.
 
 
Mikayılova S.K., Aydəmirova F.Q. Qloballaşma şəraitində Azərbaycan dilinə dövlət qayğısı...   88 
58.
 
 
Mirzəyeva  G.Ə.  Müstəqillik  dövrü  Azərbaycan  poeziyasında  imla  qaydaları  və  durğu 
işarələri.........................................................................................................................................  
 
90 
59.
 
 
Muradov M.S. Azərbaycan və alman atalar sözlərinin toplanmasına dair...................................   91 
60.
 
 
Nadirov  Ö.V.,  Məhərrəmova  Ş.M.  Azərbaycan  terminologiyasının  zənginləşməsində  rus 
dilinin rolu....................................................................................................................................   
 
92 
61.
 
 
Namazova S.A. Azərbaycan dilinin çağdaş dövrdəki inkişafına dair..........................................   93 
62.
 
 
Nəsirova F.Y. Dilin səs təqlidi sözlərindən istifadə uşaq ədəbiyyatında idrakı qüvvətləndirən 
amil kimi......................................................................................................................................  
 
94 
63.
 
 
Paşayeva G.B. Termin və determinolojiləşmə.............................................................................  96 
64.
 
 
Rəhimov M.N. Müasir ingilis dilində qida adları ilə bağlı frazeoloji vahidlər.............................   97 
65.
 
 
Rüstəmov Ə.M. Antik mənbələrdə Zəngəzurun bəzi toponimləri................................................   99 
66.
 
 
Sabziyeva M. Metinlerarası unsurların çevirisi üzerine...............................................................   100 
67.
 
 
Salamova K.B. Dilçiliyin inkişafında nitq prosesinin rolu...........................................................   101 
68.
 
 
Sədrəddinova T.N. Müasir ingilis dilində sifətlə bağlı mövcud problemlər haqqında................   103 
69.
 
 
Şirinova M.B. Söz və frazeoloji vahidlərin münasibətinə dair....................................................   105 
70.
 
 
Şükürova A.İ. Müasir dilçilikdə diskurs anlayışının tədqiqatına dair..........................................   106 
71.
 
 
Tahirova S. İngilis dilinin fonetik quruluşu.................................................................................  108 
72.
 
 
Talıbova G.V. Cümlədə söz sırasının pozulması – inversiya......................................................   108 
73.
 
 
Vəliyeva H. İngilis dilində nitqin intonasiya xüsusiyyətlərinə dair.............................................   110 

Müasir dilçiliyin aktual problemləri.  24-25 noyabr 2016–cı il 
 
371 
 
 
74.
 
 
Zamanov N. Heydər Əliyevin nitqində dini tolerantlıq...............................................................   111 
75.
 
 
Аббасова У. В. Лингвистический плюрализм в Азербайджане.............................................   112 
76.
 
 
Гейбатова Н. А. Понятие дискурса в современной лингвистик....................  
114 
77.
 
 
Ибрагимов  Р.М.  Лексико-семантическое  поле  и  парадигма  (на  материале 
азербайджанского языка).......................................................................................................... 
 
115 
78.
 
 
Кулиева Т.А. Речевые ошибки, вызванные ннеправильным выбором слова.......................   116 
79.
 
 
Мамедов  Р.С.  Сопоставительная  характеристика  звуко-буквенного  состава 
прозаического текста................................................................................................................. 
 
117 
80.
 
 
Мехтиева А. Профессионально-ориентированное обучение иностранному языку 
студентов неязыковых вузов.....................................................................................................  
 
123 
81.
 
 
Сеидова С.С. Идиомы как некомпозиционные rяды……………………........................…..  124 
82.
 
 
Сулейманова А.К. Лексика профессиональной сферы...........................................................   126 
83.
 
 
Фефелова Г.Г. Понятия «текст» и «дискурс» в современной лингвистике.........................  127 
84.
 
 
Яхъяева К.Я. Диалект estuary english и его влияние на нормативный английский язык....   128 
 
II BÖLMƏ 
TÜRKOLOGĠYA. MÜQAYĠSƏLĠ DĠLÇĠLĠK:  
DĠLLƏRĠN LĠNQVODĠDAKTĠK TƏSVĠRĠ 
 
1.
 
 Abbasov  A.  Türk  dillərinin  ortaq  lüğətlərinin  və  ortaq  leksikoqrafik  fondunun  yaradılması 
məsələsinə bir baxış.....................................................................................................................   
 
130 
2.
 
 Ahmet Taşağıl. Töles boylarının stratejik önemi (6. ve 7. yüzyıllar)..........................................   132 
3.
 
4 
Alimova F.R. ―Əkinçi‖ qəzetində terminoloji leksika..................................................................   134 
4.
 
 Baxşıyeva T.L. Azərbaycan ad sistemi.........................................................................................   136 
5.
 
 Bayramov A.Ə. M.Kaşğarinin ―Divani-lüğət-it türk‖ əsəri və Azərbaycan atalar sözləri...........   137 
6.
 
 Bayramov A.Ə. Türkmənistanın toponimiyası.............................................................................   139 
7.
 
 Cəfərova A.M. Oğuz qrupu türk dillərində morfoloji üsulla söz yaradıcılığı..............................   143 
8.
 
 Dadaşova R.B. ―Kitabi–Dədə Qorqud‖da onomastik-semantik məkan............. 
144 
9.
 
 Əhmədov N.Ş. Qərbi Azərbaycanın Qaraqoyunlu bölgəsinin Yanıqpəyə kəndinin etnonimləri.   145 
10.
 
 Əhmədova E.H. ―Tinli‖ toponimi Çin qaynaqlarında..................................................................   146 
11.
 
 Əliyev T.V. Yəhudi türklər: Xəzərlərin dili..................................................................................   148 
12.
 
 Əliyeva B.Z. İtalyan dilində işlənən zərflərin müqayisə dərəcələri.............................................   149 
13.
 
 Əliyeva L.A. Yusif Səmədoğlu nəsrində etnolinqvistik yaddaş...................................................   151 
14.
 
 Əliyeva  S.  ―Kitabi-Dədə  Qorqud‖un  zamanla  işlənmə  məhdudluрuna  məruz  qalmış  bəzi 
mürəkkəb feillərinə dair...............................................................................................................  
 
152 
15.
 
 Əsgərova F.A. Naxçıvan toponimi...............................................................................................  154 
16.
 
4 
Həsənova  R.M.  İngilis  və  Azərbaycan  dillərində  güzəşt  budaq  cümləli  tabeli  mürəkkəb 
cümlələrdə melodik, temporal və dinamik variativlik (eksperiment əsasında)........................... 
 
156 
17.
 
 Himmet Cansız. Torosların kökçüleri..........................................................................................  157 
18.
 
 Xanlarova A.Ş. İngilis dilindəki alınmalar...................................................................................   158 
19.
 
 İmaməliyeva G.S. Keçmiş zamanın üslubi xüsusiyyətləri və ―Oğuznamə‖.................................   161 
20.
 
 İsmayılov E.M. Antroponimik vahidlərin transfer şəkillərinə dair qeydlər.................................   162 
21.
 
 İsrafilov V.İ. Türkoloji dilçilikdə etnonimlərin  yayılma arealı............................  
164 
22.
 
 Kakacan Canbekov, Tagandurdı Bekcayev. Harezm devletinin meşhur filoloji bilginleri.........   165 
23.
 
 Kazımov İ.B. Sunqur türklərinin dil xüsusiyyətləri.....................................................................   166 
24.
 
 Kəlbizadə E., Kəlbiyev H. Orta əsr Əncan şəhəri.......................................................................   167 
25.
 
 Qasımova Ş. Ləqəblərin etimoloji-semantik qrupları................................................................  
169 
26.
 
 Qəhrəmanova  (Ergin)  Y.  Oğuz  qrupu  türk  dillərində  hal  kateqoriyasının  səciyyəvi 
xüsusiyyətləri.............................................................................................................................  
 
170 
27.
 
 Quliyeva  S.  Türk  dillərinin  ortaq  terminoloji  sisteminin  qurulmasında  standartlaşdırmanın 
rolu..............................................................................................................................................  
 
170 
28.
 
 Mahmudova A.V. Füzulinin dilinə dair.......................................................................................   172 
29.
 
 Məmmədli İ.O. ―Kitabi–Dədə Qorqud‖ dastanının lüğət tərkibində maddi-mənəvi leksika......   173 

Müasir dilçiliyin aktual problemləri.  24-25 noyabr 2016–cı il 
 
372 
 
 
30.
 
 Məmmədova A.E. İngilis dilində ―l‖ sonor samitinin bəzi spesifik xüsusiyyətlərinə dair..........   175 
31.
 
 Məmmədova  Ə.B.  Dillərin  linqvodidaktik  təsviri  müstəvisində  Azərbaycan  və  fars  dili 
fonemlərinin müqayisəsi.............................................................................................................  
 
176 
32.
 
 Məmmədrəfiyeva A.S. Azərbaycan zoonimikasında heyvan adları.............................................   178 
33.
 
 Məşədiyev Q., Rüstəmov Ə.M. ―Kitabi–Dədə Qorqud‖ dastanında qeyd olunmuş toponimlərin 
Azərbaycan, Türkiyə və Ermənistan paralelləri...........................................................................  
 
179 
34.
 
 Mirzəyeva N.Ə. Qədim türk leksik qatının  ―Qutadğu  Bilig‖  əsərində  izləri...........................   182 
35.
 
 Müseyibli A. Azərbaycan və Türkiyə türkcələrində xüsusiləşməni yaradan şərait.....................   183 
36.
 
 Rüstəmov Ə.M. Onomastikanın problemləri...............................................................................   184 
37.
 
 Safarova S.Q. The history of the English language.....................................................................   187 
38.
 
4 
Soltanov M.C. Xızır antroponimi haqqında.................................................................................   188 
39.
 
 Şükürova S.F. Şirvan arealının dialekt və şivələrinin leksik-semantik xüsusiyyətləri (omonim 
və sinonimlər)..............................................................................................................................  
 
190 
40.
 
 Tağıyeva R.İ. Cənubi Qafqazın oronimiyası................................................................................   191 
41.
 
 Tan  Can.    Subardan  (Sümer)  Pelasklara,  Basklar‘daki  Su  Perisi  Mari‘den  (Marianne..Mari 
Ana) ve Ulug Beye giden bir Ağ.................................................................................................  
 
192 
42.
 
 Yusifova N.Y. Toponimik tədqiqatın tarixi-müqayisəli metodu..................................................   193 
43.
 
 Zeynalov R.S. M.Kaşğarinin ―Divani-lüğət-it türk‖ əsərindəki atalar sözlərində cümlənin baş 
üzvləri.......................................................................................................................................... 
 
194 
44.
 
4 
Гамидли Г.Ш. Отглагольные имена в труде «тахзибу-л-ислахи-л-мантиг..........................   195 
45.
 
 Ивановна Т.Н. Семантика мифологемы ‗бык‘ в традиционной культуре саха...................    197 
46.
 
 Рамиз Аскер. История отечественной тюркологии................................................................   200 
47.
 
 Умаров Э.А. Конвергенция гласных староузбекского языка................................................    205