1. İnformasiya təhlükəsizliyi anlayışı və əsasları
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kriptoqrafiya.
|
18.Kompüter şəbəkələrində təhlükəsizlik. Şəbəkələrin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması Kompyuter şəbəkələrindən ilk vaxtlar, hətta demək olar ki ilk onillikdə unversitet tədqiqatçıları və korperasiyanın əməkdaşları arasında elektron poçtla mübadiləni aparmaq, printerdən birgə istifadə üçün istifadə edilirdi. Sözsüz, belə halda təhlükəsizlik məsələsi diqqəti cəlb etmirdi. İlk yaxınlaşmada şəbəkələrin təhlükəsizliyi şəbəkələrini bir-birilə kəsişən dörd sahəyə: məxfilik, autentifikasiya öhdəliklərin ciddi olaraq yerinə yet- irilməsinin təmini və tamlığın təmininə ayırmaq olar. İkinöqtəli xətlə ötürülən paketlər verilənləri ötürmə səviyyəsində, xəttə ötürülən zaman kodlaşdırıla və qəbul zamanı əks kodlaşdırmaya məruz qala bilərlər. Bu hadisənin bütün hissələri yalnız verilənləri ötürmə səviyyəsinə məlum ola bilər. Bu zaman hətta daha yüksək səviyyələr arada nə baş verdi- yindən xəbərsiz ola bilər.
əmələ gəlmişdir. Kriptoqrafiyanın bir neçə minilliyi əhatə etdiyi uzun və yaxşı tarixi vardır. Kompyuterlər yaranana kimi kriptoqrafiyada ən əsas faktorlardan biri şifrələyicinin lazımı çevirmələri aparmaq imkanına malik olmaması idi. Kriptoqrafiyanın əsas qanunu ondan ibarətdir ki, kriptoanalitikə (yəni kodu sındırana) istifadə olunan şifrələmə üsulu məlum olur. Yerinə qoyma üsuluna əsaslanan rəqəmlərdə hər bir simvol və ya simvollar qrupu başqa simvol və ya simvollar qrupu ilə əvəz olunur. Ən qədim şifrələrdən biri Yuli Sezar tərəfindən yaradılan Yuli Sezar şifrələridir. Bu üsul yerinə qoyma üsuluna əsaslanır, simvollar sırasını saxlayır, ancaq onları əvəz edir (əvəzləyir). Yerdəyişmə üsulunu istifadə edən şifrələr, simvolların gəlmə cərgəsini dəyişir, ancaq simvolların ölçülərini dəyişmirlər. Sınması mümkün olmayan şifrə yaratmaq əslində çox sadədir. Bunun üçün lazım olan üsul artıq bir neçə ön illərdir ki, məlumdur. Belə ki, açar kimi istənilən bit sətri götürülür. Bu sətrin uzunluğu verilmiş mətnin uzunluğu ilə üst-üstə düşür. Maraqlı budur ki, şəbəkədə bir dəfəlik ardıcıllıqla ötürmə probleminin həlli çox qədim tarixi olan kvant mexanika- sından gəlir.
izafiliyə malik olmalıdır, başqa sözlə məlumatı anlamaq üçün lazım olan informasiyaya malik olmalıdır. Başqa sözlə, məlumatı əks şifrələmə zamanı qəbuledici onun doğruluğunu analiz vasitələri, hətta sadə hesablamalar aparmaqla aydın etmək imkanına malik olmalı- dır. İzafilik qəbulediciləri yanlış məlumatlarla (tərkibində zibil olan, arxivləşdirmə ehtiyyat nüsxəsinin hazırlanması, bazanın sıxılması, korlanmış bazanın bərpası) aldatmağa çalışan pisniyyətlilərin həmlələrinə qarşı durmaq üçün lazımdır.
Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|