13-Ma’ruza Mavzu: matlab dasturining Simulink paketi. “Mathcad” dasturida turli XIL matematik masalalarni yechish usullari bilan tanishish Reja

13-Ma’ruza
Mavzu: MATLAB dasturining Simulink paketi. “Mathcad” dasturida turli xil matematik masalalarni yechish usullari bilan tanishish
Reja:
1. Simulink paketi
2. Simulink bibliotekasi bo‘limlari
3. Simulink paketida model yaratish
4. Simulink paketida model oynasi
5. Mathcaddasturini ishga tushirish.
6. MathCad dasturidan foydalanib misollar yechish: ifodalarning qiymatini hisoblash; vektor hosil qilish; matritsalar bilan ishlash; funktsiya grafiklarini chizish; yig’indi va ko’paytmani hisoblash; interallarni hisoblash; qutb koordinatalar sistemasidaberilgan funktsiya grafiklarini yasash.
Tayanch tushunchalar: origin, matrix, diag, identity, stack, submatrix, augment.
1.Simulink paketi
Simulink — dinamik sistemalarni modellashtirish, imitatsiya va tahlil qilish uchun interaktiv vositadir. U grafik blok-diagrammalarni qurish, dinamik tizimlarni imitatsiya qilish, tizimlarning ishlashini tekshirish va loyihalarni mukammallashtirish imkoniyatlarini beradi. Simulink MATLAB bilan to‘la integrallashgan.
Hozirgi vaqtda MATLABning yangi versiyasi MATLAB 6.5 keng ishlatilmoqda.

Simulink ni ishga tushirish

MATLAB dasturining asosiy oynasi ochilgandan keyin Simulink dasturini quyidagi uchta usulning biri yordamida ishga tushurish mumkin:

• 
  Simulink tugmasini bosish;
  
• 
  MATLABning bosh oynasidagi buyruq satrida Simulink so‘zini terib klaviaturadagi klavishasini bosish;
  
• 
  File menyusida Open... buyrug‘ini bajarish va modelning faylini (mdl-fayl) ochish.
  

Simulink ni ishga tushirish

Birinchi va ikkinchi usullardan foydalanilganda Simulink bibliotekasi bo‘limlarining Library Browser oynasi ochiladi.

Simulink ni ishga tushirish

Simulinkning asosiy bibliotekasi (oynaning chap tomonida) va uning bo‘limlari (oynaning o‘ng tomonida) ko‘rsatilgan.
Simulink bibliotekasida quyidagi asosiy bo‘limlar mavjud:
Continuous — chiziqli bloklar;

• 
  Discrete — diskret bloklar:
  
• 
  Functions & Tables — funksiyalar va jadvallar;
  
• 
  Math — matematik amallar bloklari;
  
• 
  Nonlinear — chiziqli bo‘lmagan bloklar;
  
• 
  Signals & Systems — signallar va tizimlar;
  
• 
  Sinks — registratsiya qiluvchi qurilmalar;
  
• 
  Sources —signallar va ta’sirlar manbalari;
  
• 
  Subsystems — ost tizimlar bloklari;
  

SIMULINK PAKETI

SIMULINK muhitida model yaratish uchun quyidagi ishlarni bajarish zarur:

• FileG’NewG’Model, buyrug‘i yoki asboblar panelidagi tugma yordamida modelning yangi fayli yaratiladi. Modelning yangi yaratilgan oynasi rasmda ko‘rsatilgan;

SIMULINK PAKETI

Sxema elementlari o’zaro ulangandan so’ng Scope bloki ustida sichqoncha chap tomoni 2 marta bosiladi. So’ngra play tugmas bosiladi.

Mathcad dasturini “Programmo’”menyusidan ishga tushirish.  “Pusk” belgisida sichqoncha chap tugmasini bosing va quyidagini bajaring

Yuqorida keltirilgan amallar ketma-ketligi bajarilgandan so’ngMathcad dasturi quyidagi ko’rinishda hosil bo’ladi. Mathcad dasturining umumiy ko’rinishi.

Mathcad dasturining uskunalar paneli.

Mathcad dasturida ishni tugatish.

 AltQF4- tugmalarini birgalikda bosib dasturni yopish mumkin.
 -Xtugmasini bosib dasturni yopish mumkin.
 Fayl-Zakro’t orqalidasturni yopish mumkin. Endi MathCad dasturidan foydalanib misollar echamiz. 1 - misol. Parametrlari ma’lum bo’lgan ifodani hisoblash.



2 - misol. Tomonlari ma’lum bo’lgan uch burchakning yuzini Geron formulasi orqali hisoblash.

3-misol. Funktsiyaning berilgan nuqtalaridagi qiymatlarini hisoblash.

4-misol. Vektorlarni hosil qilish.

5-misol. Matritsalarni transponirlash va uzungligini topish.

6-misol. Funktsiyalarning gafiklarini chizish.



Nazorat savollari:
 
1. Simulink paketi nimalardan iborat?
2. Simulink bibliotekasi bo‘limlarini sanab o‘ting.
3. Simulink paketida model yaratish.
4. Simulink paketida model oynasi haqida tushuncha.
http:G’G’fayllar.org