Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti

3. SİQNALLARIN DETEKLƏŞDİRİLMƏSİ 

 

 

Modullaşdırılmış  siqnalın  detektləşdirilməsi  ölçülən  modullaşdırıcı  siqnalın 

proporsional  siqnala  çevrilməsidir.    Detekləşdirmənin  məqsədi  mümkün  qədər 

modullaşdırıcı siqnalda olan informasiyanın tam bərpası, onun bütün parametrlərinin 

dəyişməsi haqqında informasiyadır

. 

 

Modullaşma  -  yüksəktezlikli  elektromaqnit  dalğalarının  amplitudunun 

(tezliyinin və ya fazasının) alçaqtezlikli səs dalğalarının amplituduna (tezliyinə və ya 

fazasına)  uyğun  olaraq  dəyişdirilməsidir.  Dalğaların  amplitud  modullaşmasını  icra 

etmək  üçün  verici  stansiya  dövrəsinə  qoşulan  transformatorun  I  dolağı  mikrofon 

dövrəsinə, II dolağı isə tranzistorlu generator dövrəsinin cərəyan mənbəyinə qoşulur. 

Nəticədə  stansiyanın  rəqs  konturundakı  yüksəktezlikli  elektromaqnit  rəqsləri  səs 

tezlikli siqnallarla modullaşdırılır. Alman modullaşmış rəqslər verici anten vasitəsilə 

fəzaya şüalandırılır (bax: c, 3). 

 

Qəbuledici  stansiyanın  sadələşdirilmiş  sxeminə  əsasən  onun  əsas  hissələri 

qəbuledici  anten  (Q),  dəyişən  tutumlu  kondensatoru  (C2)  olan  rəqs  konturu, 

yanmkeçirici diod  - detektor (D), elektrik siqnalını hamarlayıcı kondensator (C3) və 

telefondan  (yaxud  səsgücləndirən)  (U)  ibarətdir  (d).  Antenin  qəbul  etdiyi 

elektromaqnit dalğaları onun rəqs konturunda induksiya dəyişən cərəyanı yaradır.  

 

Konturdakı  kondensatorun  tutumunu  dəyişməklə  onun  məxsusi  tezliyi  qəbul 

olunmuş  elektromaqnit  dalğalarının  tezliyi  ilə  bərabərləşdirilir.  Bu  zaman  konturda 

yaranan  cərəyanın  rəqslərinin  amplitudu  kəskin  artır  -  rezonans  hadisəsi  baş  verir. 

Nəticədə  lazımi  siqnal  digər  siqnallardan  seçilərək  gələn  dalğaları  qəbul  etməyə 

köklənir.  Daha  sonra  qəbul  edilən  yüksəktezlikli modullaşmış  rəqslərin alçaqtezlikli 

rəqslərə çevrilnəsi prosesi - demodulyasiya (və ya detektəetmə) həyata keçirilir. Şəkil 

3.1 – də siqnalların demodulyasiyası sxemləri verilmişdir. 

---

 

 

 

24 

 

 

 

Şəkil 3.1 

 

 

Demodulyasiya  detektor  (yanmkeçirici  diod)  vasitəsilə  reallaşdırılır.  Birtərəfli 

keçidə malik detektordan keçən cərəyan döyünən cərəyan (bax: d, 4) olur. Bu cərəyan 

C3  kondensatoru  (süzgəc)  vasitəsilə  hamarlanır.  Hamarlanan  elektrik  siqnalı 

telefonun  (radionun)  səsgücləndirəndə  eşidilə  bilən  səs  tezlikli  rəqslərə  çevrilir  (5). 

Şəkil  3.2-  də  modulyasiya  olunmuş  siqnalın  detektor  vasiləsilə  demodulyasiyası 

verilmişdir. 

 

 

Şəkil 3.2 

 

---

 

 

 

25