73
yaların bir-birilərinə qarşılıqlı meyl etməsini ifadə edir.
Obrazı yaratmaq üçün müəllif müəyyən qrup insanlara, əş-
yalara və proseslərə xas xüsusiyyətlərin ümumiləşdirilmiş
şəkildə əks etdirilməsinə cəhd edir. Obraz fərdi cizgiləri
ilə başqa obrazlardan fərqli cəhət və fərdi xüsusiyyətlərini
əks etdirməlidir. İlk növbədə, estetik kateqoriya olan obraz
sənətə xas mənimsəmə yollarını və həqiqətə çevrilməni
xüsusilə səciyyələndirir. Yazıçı təbiət hadisələrinə və
müxtəlif insanlara münasibətini məhz obraz vasitəsilə bil-
dirməyə nail olur.
Obraz anlayışı məhdud və geniş mənada işlənir. Obraz
məhdud mənada konkret və eyni zamanda ümumiləşdiril-
miş şəxs bildirir, yalnız konkret personajları və ya ədəbi
qəhrəmanları əks etdirir. Bizim fikrimizcə, «bədii obraz»ın
belə anlaşılması bu terminin daralmasıdır. Obrazın geniş
mənada işlənməsini isə mənfi və müsbət obrazlarda, insan
obrazında, əşya obrazında və s. rast gəlirik.
Bu kontekstdə L.A. Şestakın obrazlar təsnifatı xüsusi
əhəmiyyət kəsb edir. Şestak obrazları mikroobraz, makro-
obraz, meqaobraz kimi bölgülərə bölür. «Mikroobraz» bə-
dii əsərlərin ən kiçik vahidi olaraq, ədəbi dilin ifadəli xü-
susiyyətləri ilə əlaqəlidir. «Makroobraz» ifadəsi altında isə
ədəbi qəhrəman obrazı başa düşülür. «Meqaobraz» isə bu
kainatın dünyanın və insanın obrazıdır. Meqaobraza müəl-
lif yaradıcılığının və ya bütöv ədəbi istiqamət çərçivəsində
obrazlar kompleksini təkrar edən motivləri aid etmək olar.
Bu təsnifat fransız ədəbiyyatşünaslığına xas təsnifat ilə ox-
şardır. Fransız ədəbiyyatşünaslığında mücərrəd obraz, ifa-
dəli obraz, əlaqəsiz obraz və plastik obraz seçilir. Mücər-
rəd obraz ümumi termindir. Mücərrəd obraz dedikdə, var-
lığın mahiyyətini ifadə edən üsul, əşyaların vəziyyəti,