Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

MATERĠAL VƏ METODLAR 
 
Tədqiqatın materialını AzETÜŞİ-nin ampeloqrafik kolleksiya bağında əkilib-becərilən 
üzümün  müxtəlif  ekoloji-coğrafi  (convar  orientalis  Negr.,  convar  pontica  Negr.,  convar 
occidentalis  Negr.)  qruplarından  olan  14  kombinasiyada  aparılan  hibridləşdirmədən  alınan 
hibrid bitkilər təşkil etmişdir. 
Tədqiqat  zamanı  öyrənilən  hibrid  kombinasiyalarının  ayrı-ayrı  populyasiyalarındakı 
genotiplərin  məhsuldarlıq  göstəriciləri  müəyyən  edilmiş,  bu  əlamətin  nəslə  keçməsi  və 
dəyişkənliyi təyin edilmişdir. 
Tədqiqat  işləri  həyata  kecirilərkən  valideyn  cütlərinin  və  hibrid  toxmacarlarının 
(formalarının)  aqrobioloji  xüsusiyyətləri  M.A.Lazarevskinin  (Лазаревский,1963)  metodu 
əsasında öyrənilmişdir. 
Hibrid  kombinasiyaları  üzrə  əlamətlərin  heterozis  və  dominantlıq  dərəcəsini 
müəyyən etmək üçün L.Zenişeva (Zenişeva,1968) və O.V.Masyukovanın (Масюкова,1973) 
göstərdiyi düsturundan istifadə edilmişdir: 
Heterozis- 
100
%
1
MF
MF
F
G
 
Burada F
1
 – hibrid formasının, MF – isə valideyn formalarının orta göstəriciləridir.                                                                                                                                                             
Dominantlıq əmsalı- 
MP
HP
MP
F
H
P
1
 
Burada  H
p
-dominantlıq  əmsalı,  F
1
  -hibrid  formasının  orta  göstəricisi,  MP-valideyn 
formalarının göstəricilərinin orta qiyməti, HP-ən yaxşı valideyn formasının göstəricisidir. 
Üzümün  birinci  nəsil  (F
1
)  hibridlərində  müvafiq  göstəricilərə  görə  populyasiyanın 
genotipik  müxtəlifliyini  əks  etdirən  əlamətin  irsiyyət  əmsalı  (
2
x
h
2
)  O.V.Masyukovaya 
(Масюкова,1973) görə müəyyən edilmişdir. 

---

 
 
Göstəricilərin  ballar  üzrə  qiymətləndirilməsi,  yaxud  ranqlaşdırılması  Beynəlxaq 
Üzümçülük  və  Şərabçılıq  Təşkilatının  (OİV)  təklif  etdiyi  üsllar  əsasında  həyata 
keçirilmişdir ( Авидзба и др., 2009; Студенников, 2007, 2009; Трошин, Федоров, 1988; 
Трошини др. 1997).