Lipaza + ATF →
Lipaza.OPO 3 H 2 + ADF Fosforlangan lipaza yana qaytadan oddiy oqsil shakliga
fosfoproteinfosfataza (fosfoproteinlardan fosfor kislotani gidrolitik yo‘l
bilan ajratuvchi ferment) yordamida o‘tishi mumkin:
Lipaza.OPO 3 H 2 + H 2 0 →
Lipaza + H 3 PO 4 Fosforillangan lipaza fosforillanmagan lipazaga nisbatan yuqori
faollik xususiyatiga ega.
Proteinkinazalar – spetsifikligi bilan bir-biridan farqlanuvchi
fermentlar guruhidir: turli proteinkinazalar turli oqsillarni fosforlaydilar.
Bunday mexanizm ko‘pchilik fermentlar faolligini boshqaradi.
Adenilat sinlaza sistemasi. Adenilatsiklaza va proteinkinazalar bir
butun boshqarilish sistemasini hosil qiladi, hujayra sirtidan ichiga
fiziologik signal o‘tkazishga imkon beradi. Ba’zi gormonlar signalning
birinchi xabarchisi bo‘lib, adenilatsiklazani faollashtiradilar. Natijada
sAMF hosil bo‘ladi. Ikkinchi (hujayra ichi) xabarchi signal; sAMF
proteinkinazani faollaydi, proteinkinaza ba’zi fermentlarni fosforlab,
ular faolligini o‘zgartiradi. Bu yo‘l bilan gormon hujayra ichiga kirmay
turib undagi metabolizmni o‘zgartiradi.
Qisman proteoliz yo‘li bilan faollantirish. Ko‘pchilik fermentlar
faol bo‘lmagan oqsillardan (proferment) peptid zanjirining bir qismini
ajralib chiqishi natijasida hosil bo‘ladilar. Masalan, oqsillarni
hazmlashda ishtirok etuvchi proteolitik ferment tripsin proferment
tripsinogendan hosil bo‘ladi. Tripsinogen oshqozon osti bezi
hujayralarida sintezlanadi va pankreatik shira bilan o‘n ikki barmoqli
ichakka ajralib chiqadi. Ichak hujayralari proteolitik ferment
enteropeptidazani ishlab chiqaradilar, u tripsinogen molekulasi N-
oxiridan geksapeptidni ajratadi:
enteropeptidaza
