Pedaqogika, Fəlsəfə, Psixologiya 1906-cı ilin payızında İ.B.Muğanlinski və C.Məmmədovun
pansionunda 19 nəfər uşaq yaşayırdı ki, bunlardan on biri İrəvan-
dan, səkkizi Naxçıvandan idi. Gələcəyin dünya şöhrətli alimi,
akademik Mustafa bəy Topçubaşov, qardaşı Mehdi Topçuba-
şov, Mir-məmməd Miryəhyayev, Əziz Şərif, İbrahim və Fərman
Kəngərlilər və başqaları həmin dövrdə pansionatda qalan uşaq-
lardan idi. Görün-düyü kimi İrəvan Müəllimlər Seminariyasının
məzunu İ.B.Muğanlinskinin açdığı bu pansionat Azərbaycan el-
minin, maarifinin inkişafında az rol oynamamışdır.
Bir neçə il pansionata müdirlik edən İbadulla bəy 1912-ci ildə
İrəvanda məşhur olan bu maarif ocağını dostu, seminariyada eyni
buraxılışın məzunu olan Fars Abbasın oğlu Cabbar Məmmədova
tapşırır və birdəfəlik İrana köçür.
Beləliklə, Qərbi Azərbaycan maarifpərvərlərinin pedaqoji-
metodik fikrinin təsiri tam bir pedaqoji sistem yaratmış, qabaq-
cıl ideyaların yayılması yolunda praktik fəaliyyət üçün geniş
meydan açmışdır. Göstərilən dövrdə həyata keçirilən təhsil milli
maarifçiliyin təşəkkülünə yeni zəmin yaratmışdır. İrəvan ziyalı
dəstəsinin böyük bir dövrünün məhz İrəvan təhsilinə, burda çalı-
şan pedaqoqlara daha həssas yanaşıldığı dövrdür.
Ədəbiyyat 1.Əhmədov H.M. XIX əsr Azərbaycan məktəbi. Bakı: Maa-
rif, 2000, 370 s.
2.Rüstəmov F.A. Pedaqogika tarixi. Bakı, 2008, 730 s.
3.Zeynalov Ə. İrəvan məktəbləri. Bakı, “Mütərcim”, 2011,
56 s.
4.Ziyəddin Məhərrəmov. İrəvanda Məktəbdarlıq və Maarifçi-
lik. Bakı-2010,322 s.
5.Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi, 3 cilddə. II cild. Bakı, 1960
