D. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A. Hikmatov



Yüklə 3,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/140
tarix20.11.2023
ölçüsü3,58 Mb.
#163759
növüУчебник
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   140
13655 2 B20DB1386017CEE2425CAEE937D51666EC4CCC41

2.4.
 
Infraqizil spektroskopiya. 
Infraqizil spektroskopiya usuli juda qisqa vaqt oralig’ida molekulalarning 
nisbiy joylashuvi haqida ma’lumot olish, shuningdek ular orasidagi bog’ 
xarakterini baholashaga imkon beradi. Bu esa turli moddalarning strukturaviy 
xossalarini o’rganishda muhim hisoblanadi. Bu usul asosida infraqizil nurlanish 
kabi fizik hodisa yotadi. Infraqizil nurlanishni, shuningdek “issiqlik” nurlanishi 
deb ataladi.
Bunga sabab ma’lum bir haroratgacha qizdirilgan barcha qattiq, suyuq 
jismlar infraqizil spektrdagi energiyani nurlantiradi. Mutloq qora jismning nibatan 
yuqori bo’lmagan haroratlardagi (bir necha ming kelvin) nurlanish spektri asosan 
mazkur oraliqda yotadi.
Infraqizil spektraskopiya usulining mohiyati. Infraqizil spektraskopiya – 
infraqizil sohada, yani to’lqin uzunligining 10
-6 
dan 10
-3
m gacha bo’lgan 
oraliqdagi elektr magnit nurlanishning yutilish va ajralish spektrini o’rganuvchi 
molekular optik spektraskopiyaning bo’limidir. Yutilgan nurlanish jadalligi – 
infraqizil spektr to’lqin uzunligi koordinatasi ko’plab maksimum va minimumga 
ega bo’lgan murrakab egri chiziqlardir.
Yutilish yo’lagi o’rganilayotgan tizimning asosiy elektron holatning 
tebranuvchi sathlar orasidagi o’tish natijasida paydo bo’ladi. Alohida molekulaning 
spektral tasviri (yo’lak maksimumlarining joylashuvi, ularning yarim kengligi, 
jadalligi), ularni tashkil qilgan atomlarning massasi, tuzilish geometriyasi, atomlar 
orasidagi kuchlarning o’ziga xosligi, zaryadlar taqsimoti va boshqalarga bog’liq 
bo’ladi. Shuning uchun infraqizil spektrlar o’zining indivudialligi bilan ajralib 
turadi. Bu esa birikmalarning tuzilishini o’rganishda va aniqlashda ular 
bebaholigini belgilab beradi.


35 

Yüklə 3,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   140




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin