Sinifdə dilə həssaslıq mühitinin yaradılması
UĢaq təmayüllü siniflər üçün ilkin məqsəd uĢaqların özünün
ünsiyyətə qoĢulması təĢəbbüsündə bulunmalarıdır. Dil vərdiĢləri
funksional Ģəkildə və uĢaqların maraqlarına müvafiq olaraq inkiĢaf
etdiyi üçün bu vərdiĢlərin sonrakı təkamülü yaradılan mühitdən asılı
olacaqdır. Müəllimlər sinifdə uĢaqların yerləĢməsini elə seçməli və
onlara danıĢmaq və ünsiyyətə girmək üçün kifayət qələr vaxt
ayrılmalıdırlar ki, onlar ən müxtəlif yollarla biri digərilə, yaxud yaĢlı
Ģəxslərlə ünsiyyətə girmək meylində olsunlar.
Sinifdə azyaĢlı uĢaqlar üçün aparılan təcrübələr çoxtərəfli, təbii dil
imkanlarına əsaslanmalıdır (Qudman, 1986). Əsas dil funksiyalarından
hər biri – kommunikasiya, ifadə və əsaslandırma qarĢılıqlı münasibət
prosesində spontan Ģəkildə inkiĢaf edir. ünsiyyət vərdiĢləri üçün Ģəraitin
yaradılması tərkibinə idrakı, sosial və linqvistik vərdiĢlərin daxil olduğu
bir prosesdir (Ounes, 1988).
«Sənin ayaqqabın hansı rəngdədir?» tipli suallar qarĢılıqlı
münasibətə girməyin ən səmərəsiz üsullarından biridir. Belə ki, uĢağın
ayaqqabısının hansı rəngdə olmasını hamı görür. Eyni zamanda, bu
Ģəraitdə hansısa cavabın verilməsi müəyyən dərəcədə lazımdır.
Müəllimlər uĢaqların adətən istifadə etdikləri dili zənginləĢdirmək üçün
uĢaqları həvəsləndirməlidirlər.
Aparılan sorğuların cümlə Ģəklinə salınması verilən cavabın necə
olmasına birbaĢa təsir edir. uĢaqlar iĢləyərkən (nəsə qurarkən, Ģəkil
çəkərkən və s.) onlardan «Öz işin haqqında mənə danışmaq
istərdinmi?» tipli suallar vermək daha yaxĢıdır, nəinki «Bu nədir?»
163
UĢağın düĢüncəsinə görə iĢ elə bir xüsusi keyfiyyətə malik deyildir.
Bununla belə iĢ prosesinin təsvir edilməsi və bunun Ģəxsi müĢahidələrlə
əlaqələndirilməsi uĢaq üçün maraqlı ola bilər.
Dostları ilə paylaş: |