Dərslik II cild Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

Eyləməyin dəngəsər oxutmuram əl çəkin.”

Sabir sonralar təhsilini Şamaxıda Seyid Əzim Şirvaninin ana dilində açdığı “Yeni üsul” (“Üsuli-cədid”) (1869) məktəbində da­vam etdirmişdir ki, onun da Sabirin yetişib formalaşmasında böyük tə­siri olmuşdur. Bu məktəbdə ana dili ilə yanaşı rus dili, ərəb və fars dilləri də öyrədilirdi ki, bu dillər vasitəsilə Şərq, rus və Avropa ədəbiyyatı öyrədilirdi.

Sabir 21-22 yaşlarında Şərqə getmək, dini mərkəzləri ziyarət etmək məqsədilə ilə atasından razılıq almış və çox güman ki, mü­əl­limi Seyid Əzimin Yaxın Şərq ölkələri haqqında maraqlı söhbətləri də onun bu fikrinə təkan vermişdir. Bu ziyarət, oradakı ziyalılarla, elm adamları ilə görüşlər Sabirin dünyagörüşünün forma­laş­­masına qüv­vətli təsir göstərmişdir.

Böyük mütəfəkkirin Pedaqoji fikir və mülahizələrini, məktəb­darlıq fəaliyyətini, təhsilini, maarifin inkişafı sahəsindəki xidmət­lərini əsasən dörd qismə bölmək olar: 1) elmə, təhsilə olan nadan münasibəti, cəhaləti tənqid edən satirik şeirlər; 2) şairin elm, tərbiyə, təhsil haqqında fikirləri və bu sahədə publisistik yazıları və şeirləri; 3) Sabirin məktəbdarlıq və pedaqoji fəaliyyəti; 4) Sabirin uşaqlar üçün yazdığı əsərlər.

M.Ə.Sabiri “İnqilabi satiranın banisi” hesab edirlər. Sabiri ka­mil insan, hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət yaratmaq uğrunda mü­ba­riz vətəndaş şair də hesab etmək olar.Sabir mənəviyyat, əxlaq, in­sa­niy­yət inqilabçısı olmuş, o onsanlarda həqiqəti olduğu kimi gör­mək və dərk etmək səviyyəsi yaramaq arzusunda olan böyük peda­qoq - şair, maarif inqilabçısı olmuşdur. Millətin tərəqqi və inki­şa­fı­na kömək etməyən, “mənə nə var” deyib maarif və mədəniyyətə ən­gəl olanlar Sabirin satirik tənqid obyekti idi. Özünün salimliyini dün­yada hər şeydən üstün tutanların, elmə maarifə və tərəqqiyə ma­neçilik törədənlərin, “Mən cahi-cəlal düzəldim, kef çəkim, başqaları da buna baxıb həsəd aparsın”- deyib milləti avamlıq və cəhalət için­də görmək istəyənləri qələminin gücü ilə ifşa etmişdir: