taklif qildi, ya'ni atomning markazida massasi taxminan atom massasiga teng
bo`lgan, musbat zaryadlangan yadro bo`lib, uning atrofida quyosh sistemasidagi
plenetalar kabi elektronlar harakat qiladi. O`z yo`nalishini o`zgartirgan va orqaga
qaytgan zarrachalar sonini hisoblab va hamda qaytish burchagini hisoblab, yadro
zaryadini topish mumkin. Rezerford shu usuldan foydalanib yadro zaryadi atom
atom massasining yarmiga teng. Demak, atomdagi elektronlar soni elementning
davriy sistemadagi tartib nomeriga, elementning tartib nomeri esa shu elementlar
14
Bu masalani 1913 yilda G. Mozli boshqacha yo`l bilan hal qildi. G. Mozli
kalsiydan (Ca=20) ruxgacha (Zn=30) bo`lgan 11 elementning rentgen spektrini
sistemali tekshirib, bu elementlardan har qaysisining rentgen spektridagi K-seriyasi
bir-biriga yaqin joylashgan ikkita chiziq K
va K
dan iborat ekanligini kuzatdi
(3-rasm).
Agar elementning rentgen spektrlari davriy sistemadagi tartib nomerlariga
qarab joylashtirilsa, har bir seriya chiziqlari to`lqin uzunliklarining kamayishi
tomoniga ma'lum qonuniyat bilan suriladi. 4-rasmda bir elementdan 2- elementga
o`tganda elementlar tartib nomerining ortib borishi K
va K
chiziqlari chap
tomonga qarab, ya'ni to`lqin uzunligining kamayish tomoniga qarab siljishi
ko`rsatilgan. Siljish kattaligi titandan vanadiyga o`tganda qancha katta bo`lsa,
vanadiydan xromga o`tganda ham xuddi ushancha bo`ladi, demak, elementning
tartib nomeri bitta ortsa har safar bir xilda siljish ro`y beradi.
As
33
Se
34
Br
35
Rb
37
Sr
38
Dostları ilə paylaş: 
