Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası 

 

Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 

2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 

 40 

 

MÖVZU  24.

 

İmmediat  protezlər  haqqında  məlumat. 

 

Protezləmənin  bir  növü  də  birbaşa  protezləmə  adlanır:  bu  zaman  protez  diş  çıxarılması 

əməliyyatına qədər hazırlanıb, əməliyyatdan sonra 24 saatdan gec olmayaraq, ağız boşluğuna qoyulur. 

Belə protezlər əməliyyatdan sonrakı və ya immediat adlanır. 

Tez  və  ya  yaxın  protezləmə  -  əməliyyatdan  sonra  yaxın  zamanda  protezin  hazırlanması  və 

yaranın  sağalması  dövründə,  yəni  əməliyyatdan  sonrakı  ilk  iki  həftədə  protezlərin  ağız  boşluğuna 

qoyulmasıdır.  

Gec  və  ya  uzaq  protezləmə  -  əməliyyat  yarasının  sağalmasından  sonra,  1,5-2  aydan  tez 

olmayaraq protez hazırlanmasıdır.  

Protezləmənin hər bir növü yaranın vəziyyətinə uyğun  gəlir: 

1. Birbaşa protezləmə - protez yara səthinə qoyulur. 

2. Yaxın  protezləmə - protez yaranın sağalması dövründə qoyulur. 

3. Uzaq protezləmə - protez alveol çıxıntısının formalaşmasından sonra qoyulur. 

 

Ekstraksion yaranın sağalması erkən mərhələdə baş verir və eyni zamanda bazisin birbaşa təsiri 

altında alveol çıxıntı formalaşır. Alveol çıxıntı dairəvi, iti kənarsız forma alır. 

Protez  eyni  zamanda  ekstaksion  yaranı  xarici  təsirlərdən  qoyulur.  Diş  çıxarılmasından 

protezləməyə qədərki vaxtda diş-çənə sistemi yenidən qurulur. 

 

İmmediat protezin hazırlanmasına göstərişlər: 

- Ön dişlərin çıxarılması 

- Son antoqonist diş cütlüyünün çıxarılması (bu zaman fiksə olunmuş alveolarası hündürlük  itir) 

- Müəyyən sayda dişlərin çıxarılması zamanı qalan dişlərin funksional yüklənməsi 

- Dərin dişləmdə yan dişlərin çıxarılması 

- Paradontun sistem xəstəliyi 

- Gicgah-çənə oynağının xəstəlikləri və ya onların əlamətləri 

- Alveol çıxıntının və çənələrin rezeksiyası. 

 

Birbaşa  protezləmənin  inkişafının  2  dövrü  ayırd  edilir:  XX  əsrin  əvvəllərinə  qədər  yalnız  ön 

dişlər çıxarılanda birbaşa protez tətbiq olundu. Bu zaman  körpüvari protezlər hazırlandı - dişlərə diş 

kökü  formasında  uzun  ştiftlər  qoyulurdu  (hazırki  implantatların  prototipi).  XX  əsrin 20-ci  illərində 

ştiftli  lövhəli  çıxan  protez  hazırlanmağa  başlandı.  Hesab  olunurdu  ki,  ştiftlər  çeynəmə  təzyiqini 

sümüyə ötürərək protezin funksional əhəmiyyətini artırır. 

 

Klinik təcrübələrin nəticəsində birbaşa protezləmənin 2 metodu yarandı: 

1. B.M.Bınin, Q.P.Sosnin, A.A.Kotlyar, Y.İ.Qavrilovun metodu: dişlərin çıxarılmasına qədər diş 

cərgəsindən  ölçü  götürülür.  İşçi  və  köməkçi  modellər  tökülür,  hündür  dişləm  yastıqlı  mum 

kompozisiya hazırlanır. Bu zaman 4 qrup qüsurlar ola bilər.  

Modellər  artikulyatora  gipsləniir.  Çıxarılacaq  dişlər  model  üzərində  boynu  səviyyəsində  kəsilib 

çıxarılır. Alveol çıxıntıdan 2 mm-dən az nazik qat gips kəsilir, hamarlanır. Qüsuru hüdudlandıran təbii 

dişlərin boynuna yaxın nahiyədən 3-4 mm aralı gipsi kəsmək olmaz. Əks halda gələcək protez təbii 

dişətini  zədələyə  bilər.  Dil  və  damaq  tərəfdən  gips  az  götürülür.  Bu  nahiyədə  az  hərəkətli,  dişlərin 

çıxarılmasından sonra gec retraksiya olan selikli qişa yerləşir. Dişlər diş yuvasının atrofiyalaşması ilə 

müşayiət olunan paradontoza görə çıxarılırsa, gips bir qədər artıq götürülə bilər. 

Yan dişlər nahiyəsində alveol kənarının işlənməsi zamanı gips 1 mm-dən artıq götürülməməlidir. 

İşlənmə nəticəsində alveol darağında  kiçik müstəvi qalır. Dişlər düzülür,  əyilmiş məftil klammerlər 

hazırlanır, adi qaydada  əks üsulla küvetə gipslənir, mum bazis plastmasla  əvəz olunur. Sonra dişlər 

çıxarılır və protez ağız boluğuna qoyulur. 

---