Fesil-12. indd

Resursların bolluğu və institutların keyfiyyəti. İstənilən ölkənin dinamik 

inkişafının əhəmiyyətli amillərindən biri – iqtisadi artım üçün əlverişli şərait ya-

radan  inkişaf  etmiş  siyasi  və  iqtisadi  institutların  (qurumların)  mövcudluğudur 

(mülkiyyət hüquqlarının etibarlı müdafiəsi, müstəqil və səlahiyyətli məhkəmələr, 

effektiv hüquq-mühafizə orqanları və s.). Təbii resursların bolluğunun sözügedən 

institutlara  təsirini  qiymətləndirmək  üçün,  institusional  inkişaf  prosesinə  təsir 

etmək  imkanına  malik  olan  şəxslərin  stimullarını  tədqiq  etmək  lazımdır

23

. 

Məsələn,  siyasətçilər  iqtisadi  artım  prosesində  maraqlı  ola  bilərlər,  amma  eyni 

zamanda  şəxsi  renta  əldə  etməyə  çalışacaqlar.  İnkişaf  etmiş  iqtisadi  institutlar 

siyasətçilərin  renta  əldə  etmək  imkanlarını  məhdudlaşdıraraq  və  onları  bu  ins-

titutları təkmilləşdirməyə iqtisadi artım üçün əlverişli şəraiti yaradırlar. Belə ki, 

əgər məhkəmələr və tənzimləyici orqanlar siyasi hakimiyyət orqanlarından asılı 

deyilsə, onda siyasətçilər və dövlət məmurları hakimiyyətin saxlanılması imka-

nını rentadan şəxsi məqsədlər üçün istifadə etməklə deyil, daha yüksək iqtisadi 

göstəricilər  ilə  bağlamağa  məcbur  olacaqlar

24

.  Buna  görə  də,  yüksək  xammal 

resursları ehtiyatlarına malik olan ölkələr üçün nisbətən daha effektiv olmayan 

dövlət hakimiyyət institutlarının mövcudluğu səciyyəvi sayılır (şəkil ____).