355
http://WWW.TURUZ.NET
qanıq
ka
:
1.
sevinc. şadlıq.
2.
rahatlıq. dincəl.
3.
rizayət.
- qanıqsız:
rizayətsiz.
4.
qanıt. nəzər. -
bir qanıt. nəzər nuqtəsi
qanıqmaq: razı olmaq.
qanıqsamaq: razılaşmaq. razılıq əldə edmək.
qanıqsar: üzü yola. qane.
qanımaq
ka
: qanamaq.
qanıĢmaq:
1.
anlamaq. düşünüb anlamaq. oğqarmaq
ka
.
2.
razılaşmaq.
qanıt
:
1.
həyəcan. coşqu. qələyan. sevinc.
2.
cəzbə. çarpıntı. vəcd.
şovq. əsrim. əsrəm.
3.
fanatizm.
4.
qanıq. nəzər. -
bir qanıt:
nəzər nuqtəsi:
qanıtan
: qanıtqan
ka
. təşəviq edən. müşəvviq.
qanıtqan
ka
:
1
.
qanıtan. təşəviq edən. müşəvviq.
2
. qanqıtğan
. qanıyan.
qanağan. əsrik. daşqın. coşan. coşqun. özündən çıxan.
qanıtmaq
ka
: şovqə gətirmək.
qanq
:
bax
>
qan
.
qanqu
ka
: əğri olub qan alacaq ayqıt. həcəmət. neştər.
qanlanmaq: ətlənmək. gursmaq. gürsəmək. kürsəmək. gurlanmaq.
şişmək. təxmir olmaq. mayalanmaq.
qanmaq :
qaqınmaq
.
1.
bükmək
ka
. bökmək
ka
. doymaq. qərq olmaq.
-
qanığa qanasın: qanığa doyasın.
2.
tuymaq. duymaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
356
http://WWW.TURUZ.COM
qanmaz
: alıq. munduz
ka
. qafası bağlı, qapalı. budala. axmaq. anlamaz.
anlağdan qıt. anqut. ənkit. ənküt. enküt. axmaq. əndik
ka
. endik.
anlamaz. şaşqın. gic.
- əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini
ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər. - necə
munduz ərsə, əş yaxcı, necə əyri olsa, yol yaxcı.
qanmıĢ
: doymuş. qanıq
ka
.
qanrağ
ka
:
1.
zəng. zınqıro. çan.
2.
damağ. ağzın çatısı.
qanĢaq
: qohum. tanış.
qanĢmaq: örtülmək
ka.
örtülmək. qapalı qalmaq.
qanu
ka
: hanki. hayu. qayu.
qap
:
qab
ka
.
qa
ka
.
1.
yataq. tuxumluğda olan döl yatağı.
- qablığ oğul:
döl yatağıynan doğulan uşaq, ki qutlu sayılır.
2.
- qa qaça: qaqaça:
qab qacaq. - qab qab edmək: bölüşmək. qapışmaq. qapuşmaq. -
qab kənətləmək: aşlamaq
ka
. - qaba qoymaq: qaçalamaq.
2.
kəsürgə
ka
. kəsrük. dağarcıq. xalta. xaral.
qapac
:
çuvqa.
qılavuz. başbuğ. qulabuğ.
qapaç
: (
<
qap
). çöməç. çömçə. çümiç
6
. kəpçə. çəmçə. kəpəç.
qapa
ka
:
qaba
ka
.
1.
qırcı, qırıcı, sərt, tərs kişi. aluq
ka
.
2.
uca, yüksək,
uzun, boylu olan nərsə.
- qapa yüklü ox: yekə yələkli ox.
qapaq
:
qabaq.
1.
qabax.
yaş ikən yeyilir, qurusundan qab qacaq, kova,
çanaq düzəlir. -
qabaqlıq: qabaq tarlası. qabaq bitən yer.
2.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
357
http://WWW.TURUZ.NET
qabqaq
ka
. qabıq. qapqa
ka
.
3.
göz qapağı.
4.
qız qızlığı. bəkârət.
pərdə.
- qız qapağın sıymıĢ. - qız qapaqlamaq: qızın qapağına
uğraşıb götürmək.
5
. qapqa
ka
. böyük qapı. qala, şəhər qapısı.
dərvaza.
qapaqlamaq
ka
: qız pozmaq.
- qız qapaqlamaq: qızın qapağ uğraşıb götürmək.
qapaqlı
:
qapaqlıq
ka
. qızlığı pozulmamış. bükük. bükür. bikrərəb. (
>
bakere
fars
) açılmamış.
qapalı
: örtüş. gizli. qapulan
ka
. sıxışan. tuyuq
ka
.
( y <> t ) t
utuq
. bağlı.
yapıqlı. yaprıq. yapıqlıq
ka.
qapanmış.
- qapalı işlər: örtüş işlər -
qapalı sözlər: örtüş sözlər
qapama : diydək
ka
. tiklək. tıqlaq. tıylaq. (
<
tıq
.
tiq
). korluq. örtük.
qapamaq: örtmək. qöşitmək
ka
. quşatmaq. qurşatmaq.
- bulut göyü quşatdı.
qapanmaq: yapınmaq
ka.
örtünmək. tonmaq
ka.
donmaq. tünmək. tunmaq
ka
.
tutulmaq. tıxanmaq. tıxanmaq.
qapanmıĢ:
1.
(
yara
) yetmiş
ka
. bütmiş. bitmiş. iyiləşmiş.
2.
yapıqlı. yaprıq.
yapıqlıq
ka.
qapalı.
qapar
:
qabar
.
1.
bez, dolama, turuq
ka
kimi olannərsə.
2.
qadırqaq.
qayırqaq. çox çalışmaq üzündən əldə oluşan qabıqlı şiş,
köpcük.
qaparan:
qabaran
. ürülgən . şişən. hər zaman şişən. qabaran:
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
358
http://WWW.TURUZ.COM
qaparcıq:
qabarcıq
. qamçıqu. ağızda, barmaqlarda, kəsgin ağrı, ısıtmadan
çıxan sivilcə.
qaparqan :
qabarqan
ka
. qabartı. sivilcə. şəbbə. cuş.
qaparmaq:
qabarmaq
.
1.
böyümək. şişmək.
- baş qabardı.
1.
buğuqlanmaq
ka
.
bars bolmaq
ka
. şirlənmək. şişinmək.
qapartqan:
qabartqan
ka
.
1.
qabartqan. şişirən. obartan (
kimsə
).
2.
qabartqın.
şişman, çaq kişi.
qapartmaq:
qabartmaq
ka
.
1.
şişirmək. obartmaq. -
səndə sözü qabartma.
2.
qabarlatmaq. qabar edmək.
- başmaq ayağımı qabartdı.
qapas
: xapsi
ka
. qapsı. qasıb. kiçik qutu, qab. qabuc. hoqqa.
qapatınmaq: bəklənmək
ka
.
qapatmaq: tıqamaq. tumaq
ka.
tunturmaq
ka
. dondrmaq. örtmək. tonatmaq
ka
.
tonutmaq. donatmaq. geydirmək. tuğlamaq
ka
.
düğünləmək.
bağlamaq. basturmaq
ka.
batsırmaq. bastırmaq. sındırmaq.
üstələmək.
qapcaq
ka
:
qabcaq
ka
. qovşaq. çatar. çatşaq. su qollarının birbirinə
qavuştuğu yer.
qapı
: yarı. yarıq. bəxd. şans.
- yarın tikilsin: qapın bağlansın.
qapıq
:
qabığ
.
- ağac qabığ: qaz. qas. qasuq
ka
. qadız
ka
. qasıq.
3.
tutmaq
ka
.
dutmaq. yaxalamaq.
qapıqlanmaq:
qabıqlanmaq
. qadızlanmaq
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
359
http://WWW.TURUZ.NET
qapıqlı
ka
:
qapuqluq
ka
. qapılı. qapısı olan nərsə.
- qapıqlı ev. - qapıqlı tükan. -
qapıqlı duvar.
-
qapaqlıq qız. qız. oğlan qız.
qapılı
:
qapıqlı
.
qapuqluq
ka
. qapısı olan nərsə.
- qapılı ev. - qapılı tükan.
- qapılı duvar.
qapılmaq:
( l <> n )
qapınmaq
ka
.
tutulmaq
.
yaxalanmaq.
- xəstəliyə qapılmaq
.
-
uşağ yelə qapıldı.
qapılmaq:
1.
qadıtmaq
ka
. qatılmaq
.
tutulmaq.
- o tomluqqa qadıtdı: qatıldı:
soyuq dəğdi. dondan öldü.
2.
qapanmaq. hapsədilmək.
tutuqlanmaq. qalınmaq.
- on kişi bir evədə qapıldı.
qapınmaq
ka
:
1.
yağmalamaq. -
el davarın (malın) qapınanalar.
-
duvarı yarıb, hərnə tapdılar qapındılar
. 2. ( n <> l )
qapılmaq
.
tutulmaq
.
yaxalanmaq.
- xəstəliyə qapınmaq
.
- uşağ yelə qapındı.
qapır
:
qabır
ka
. qurs. gürs. şişik. maya.
qapırcaq :
qabırcaq
. tabut.
qapırqa :
qabırqa
.
- qabırqa gəmikləri. göğüsün yanları: küsri
ka
qapıĢ
ka
:
qabıĢ
ka
.
1.
qapıp alma. yağmac edmə. yağma etmə. çalma.
çalmaş.
2.
tutub, gizlədib saxlama. ixtilas.
3.
oğuc. çəngək.
- bir
qapış çörək vermiş, canın almış. iki qapış buğda: iki oğuc buğda.
4.
pay. səhm.
- on qapıĢ düşdü bizə. - iki qapıĢdan bir qapıĢ sənin,
bir qapıĢ mənim.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
360
http://WWW.TURUZ.COM
qapıĢmaq : ısrışmaq
ka.
dişləşmək. bir bir dişləyib, qapmaq.
qapıt
ka
:
kəpit
.
1
.
tükan.
2
.
məyhanə.
qapqa
ka
:
qapaq
. böyük qapı. qala, şəhər qapısı. dərvaza.
qapqaq
ka
:
qabqaq
ka
. qapaq.
qapqan
:
qapuran. qapran. sıxan. zalim. təzyiq edən.
qapquçı
ka
: qapıcı. qapan. çalan.
qaplaq
: açılmış. bəkarəti götürülmüş qız.
qaplamaq:
qablamaq
. qaçalamaq
ka
. qaba qoymaq.
qaplatmaq
ka
:
qablatmaq
ka
.
1.
qalatmaq
ka
. qılıflamaq. qılıf keçirtmək. bir şeyi
buxcaya, sarqıya, sandığa salmaq. qoydurmaq.
2.
gizləmək
.
qaplığ
: qablığ. - qablığ oğul: döl yatağıynan doğulan uşaq, ki qutlu sayılır.
qaplumbağa: münqüz baqa
ka
. tosbağa.
qapmaq
ka
:
1.
almaq. tutmaq. satın almaq.
- bazardan on qab qapdıq. - bir ev
qapdım, bəsimdida.
2.
tutmaq. toxunmaq. dəğmək.
- soyuq
qapmaq: soyuq almaq. - uşağı yel qapdı: uşağı cin vurdu. - gün
qapmıĢ: issi vurmuş. - pərdəni sal gün qapır. - şeh paltarı yelə
qapdır, qurusun.
3.
geymək. çulqamaq.
- hava soyuqdu, qalın
qapın.
4
.
çalmaq. toxunmaq. çarpmaq. uçurmaq. hücum. dəf
edmək.
5
.
qarma. qarət.
qapran
: qapuran. qapqan
.
sıxan. zalim. təzyiq edən.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
361
http://WWW.TURUZ.NET
qapsamaq
ka
: culqamaq. yumutmaq
ka
.
qablamaq. çevrəsini,
üstünü qablamaq, sarmaq, çulqamaq.
- donuq gəlib qapsadı. -
sağınc məni yumuttu.
qapsı
: xapsi
ka
. qapas. qasıb. kiçik qutu, qab. qabuc. hoqqa.
qaptaq
6
: yumaq. kələf.
qapturmaq
ka
: qaptırmaq. çaldırmaq. əldən vermək. oğrulmaq.
qapuq
ka
: qapı.
- qapuq sədrətəmək: qapıya barmaqlıq qoymaq.
qapulqan
ka
:
qapqulqan.
1.
qapqan
.
qapuran. qapran. sıxan. zalim. təzyiq
edən.
2.
qapalı. sıxışan. sıxılan. məhzun
qapulmaq
ka
: sıxşmaq.
qapuran: qapran. qapqan
.
sıxan. zalim. təzyiq edən.
qapurqa:
qaburqa
. əyəkü. əyəği
.
hər heyvanın əyəğisi. əyə qəmiği. yan.
çadırın yanı.
qapurmaq qaburmaq:.
qoburmaq
. qabdan qaba boşaltmaq. qab
dəğişmək.
qapurmaq
ka
: sıxmaq. -
biləzik əlimi qapurur.
qapuĢmaq
ka
: qapışmaq. qapışmaq.
qar
:
kar
.
1.
asıq
ka.
asqı. ası. qazanc. yar. yarı. qazanc.
buluş
ka
. fayda.
- qardu
ka
. qarud. donqalax. qara qışda su üzərində
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
362
http://WWW.TURUZ.COM
oluşan fındıq böyüklüyündə buz parçaları
.
2.
tunğu
ka
. tuğnu. tuğun.
sağır.
qara
:
1
.
xun. assız. asısız boş, sonsuz, faydasız nə.
- xun qara
iĢləmə: boşuna işləmə.
2.
tərəf: qaru
ka
.
3.
qara. qaranlıq.
- qara qaraq
ka
: (qara: qöz + qaraq: qara. bəbək).
- qara qura
ka
: yanaş söz. yamaş söz. "qura" bərkitmə ilgəcidir.
- qara orun
ka
: sin. qəbir.
- qara gözlü: qara qaraq
ka
.
- qara ərmək
ka
: qara olmaq. qararmaq.
- qara bəlâ. başbəlası: qaramunğ
ka
. qaraqun
ka
.
- qara basma: köti burt
ka
.
- qara pazı: püstüli: büstəli
ka
.
- qara ot
ka
: ağılı bir bitgi. baldıran otu. aconitum.
- qara quĢ yulduz
ka
: müştəri gəzəgəni. jüpitər.
- qara quĢ: tavşancıl.
- qara üzüm: məĢiç üzüm
ka
.
- qara taşlıq yer: say
ka
. - qara yaq
ka
: nəft.
- qarabasan: burt
ka
. bürt
ka
. qarabasma: qâpus(
>
kabus).
- qarabaĢ
ka
: gərdək gecəsi gəlinlə birlikdə göndərilən qulluqçu qadın.
sağdıc qadın. kölə. nökər.
- qara yağ: növüd. nəft.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
363
http://WWW.TURUZ.NET
qaraçı
ka
:
1
.
dilənci. yolçu.
2
.
yalaçı
ka.
iftiraçı. şərur. itham edən.
- yalaçı
bəylər. - yalaçı qadın.
qaraçuxa: qutat. qutaq. qurtaq. xoşbəx.
qarağuni: uşaqların gecə çağı oynanan bir oyunu.
qaraq
:
1
.
qara. bəbək. -
qara qaraq
ka
: (qara: qöz + qaraq: qara. bəbək).
2
.
yol güdüb qaramanlıq, oğurluq edən.
qaraqan
ka
: dağ ağaclarından bir çeşit ağac.
qaraq
ka
:
ot qaraq
. qöz bəbəği. gözün giləsi. gözün səqqəsi
6
.
- qara
qaraq: qara göz. - ürünq qaraq: gözün ağı.
qaraqlamaq
ka
:
1
.
yol kəsip mal almaq.
2
.
qərəkləmək
ka
. yoxluğu dolayısıylə
aramaq. araştırmaq.
qaraqlıq
ka
: qarqaqlı. gözlü. qözülü. göz üçün.
- qaraqsız tək görürü: kor kimi
baxır.
qaraqsız
ka
: qözsüz. kor.
qaraqu
ka
:
qarağu
ka
.
1.
kor.
2.
zaç deyilən qara boya.
qaraqula: abaqı. qorquluq
ka
.
qaraqunı
ka:
axşamləyın cocuqların oynadıqları bir oyun.
qaraquĢ
ka
:
1
.
qara quş. tavşancıl. uqab.
2
.
dəvə dabanının ucları.
3
.
müşdəri ulduzu. (
jüpitər
). mizan yıldızı. (
libra
).
qaralamaq
ka
:
1.
qaralamaq. pisləmək.
2.
pisləmək. sıçmaq. -
it qaraladı.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
364
http://WWW.TURUZ.COM
qaraltı
: qıya
ka.
qərə. şəbəh.
qaraman: qaramunğ
ka
.
- qaramunğ
ka
: qaraqun. qara bəlâ. - qaramuq: bir alağ
otu: sarqaç
ka
.
qaranğqu
ka
: qaranı. qaranlıq.
qaranlamaq: tünərmək
ka
. qararmaq. gecəlmək.
qaranlıq : yudqı
ka
. tünəriq
ka
. məzar. sin.
qarapazı : püstüli
ka
. büstəli. yeyilən bir ot.
qararmaq : tünərmək
ka
. qaranlamaq. gecəlmək.
qaraĢıq
: baxışa. baxmağa. - qaraşıqa qoymaq. baxıtmaq
ka
.
baxtırmaq. baxıtmaq. qaratmaq.
qaratmaq: baxıtmaq
ka
. baxtırmaq. baxıtmaq. qaraşıqa qoymaq.
Dostları ilə paylaş: |