İnformatikanin əsaslari

Fayllar və fayl sistemi

Bütün proqramlar və verilənlər kompüterin xarici yaddaşında fayl şəklində saxlanır. Fayl dedikdə, xarici yaddaşda saxlanan adlandırılmış müəyyən miqdar informasiya¹³⁷ nəzərdə tutulur.
Faylın adı. Faylın adı bir-birindən nöqtə ilə ayrılan 2 hissədən ibarətdir. Birinci hissə faylın adını, ikinci hissə faylın tipini müəyyən edən genişləndirməni əks etdirir. Faylın adındakı birinci hissəni istifadəçi, ikinci hissəni faylı yaradan proqram verir. Fayl tipləri və onların genişləndirmələri aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

Faylın tipi	Genişləndirmə
Proqramlar	exe, com
Mətn faylları	txt, doc
Qrafik fayllar	bmp, gif, ipg və s.

¹³⁵ vinçesterdə, çevik və ya lazer diskdə
¹³⁶ Basic İnput/Output System- giriş-çıxış baza sistemi

Səs faylları	wav, mid
Videofayllar	avi
Proqramlaşdırma dillərindəki proqramlar	bas, pas və s.

Fayl sistemi. Hər bir informasiya daşıyıcısında¹³⁸ çoxsaylı fayllar saxlana bilir.
Faylların diskdə saxlanma qaydası fayl sistemi tərəfindən müəyyən edilir.
Hər bir disk 2 oblasta bölünür: 1) faylların saxlandığı oblast, 2) kataloq. Kataloqda faylın adı və diskdə yerləşməsinin başlanğıcı qeyd edilir. Yəni, kataloq mövzunun başlığı, fayl isə məzmunu kimi nəzərə gəlir. Kitab səhifələrdən, disk isə sektorlardan ibarətdir. Saxlanan faylların sayı az¹³⁹ olduqda həmin disk üçün birsəviyyəli fayl sistemindən istifadə edilə bilər. Bu halda kataloq¹⁴⁰ fayl adlarının xətti ardıcıllığından ibarət olacaqdır. Əgər diskdə minlərlə fayl saxlanırsa, bu halda çoxsəviyyəli (ağacşəkilli) fayl sistemindən
istifadə edilir. Başlanğıc (kök) kataloq 1-ci səviyyə kataloqlarını, bunlar 2-ci səviyyə kataloqlarını və s. saxlayır. Bütün səviyyə kataloqlarında həm də fayllar saxlana bilir.
Fayl sistemi dedikdə, kataloqların təşkili və faylların saxlanması sistemi nəzərdə tutulur.