часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
веке
»
январрь
, 202
3
г
116
Statsionarda yotgan bemorlar haftada bir marta gigiyenik vanna yoki dushda
cho‘miltiriladi. Vanna yoki dush tavsiya etilmaydigan hollarda bemor badani har kuni nam
sochiq bilan artiladi. Yuz va bo‘yinni har kuni yuvib turish lozim. Agar bemorga turish
mumkin bo‘lmasa, u holda hamshira va sanitarka uni bulutcha (gubka) vositasida ko‘zadan
suv quyib yuvintiradi. Oyoqlarni har kuni kechqurun iliq suv bilan sovunlab yuvish zarur.
Yotadigan tartibdagi bemor oyoqlarini (karavotga tog‘ora qo‘yib) haftasiga 2–3 marta yuvib
turadi. Qo‘ltiq sohalari, chov burmalari, ko‘krak ostidagi teri burmalari, ayniqsa ko‘p
terlaydigan va semiz odamlarda tez-tez yuvib turishni talab qiladi. Aks holda, bu
sohalarning terisi bichiladi, bunda terining himoya qobiliyati pasayadi va mikroblar
namlanib turadigan teri orqali organizmga kirib kasallik paydo bo‘lishiga imkon yaraladi.
Yotoq yara – tananing ma'lum bir qismi doimiy bosim ostida bo‘lib, shu yerda qon
aylanishining buzilishi natijasida rivojlanuvchi terining yarali – nekrotik zararlanishi
hisoblanadi.
Uzoq vaqt chalqancha yotishga majbur bo‘lgan ahvoli og‘ir bemorlarda aksari yotoq
yaralar paydo bo‘ladi.
Yotoq yaralar eng ko‘p paydo bo‘ladigan soha dumg‘azadir. Kamroq hollarda ular
kurak, tovon, ensa, tirsak, quymich do‘mboqlari va suyak bilan to‘shak orasida yumshoq
to‘qimalar uzoq vaqt bosilib turadigan sohalarda paydo bo‘ladi . Terining shu sohalariga
bosim tushishi, qon aylanishining kamayishiga va to‘qimalarning qon bilan yetarli darajada
ta'minlanmasligiga olib keladi. Yotoq yaralarning paydo bo‘lishiga qoq suyak bo‘lib oriqlab
ketish, yurak faoliyati susayib, qon aylanishining yetishmay qolishi, markaziy nerv sistemasi
kasalliklari (orqa miyaning travmatik shikastlanishi), shuningdek qandli diabet sabab
bo‘ladi. Markaziy nerv tizimi kasalliklarida paydo bo‘ladigan yotoq yaralar juda tez, xastalik
boshlangandan keyin bir necha soat ichida avj oladi, qandli diabetga uchragan
bemorlardagi yotoq yaralar esa juda uzoq davom etadi va ularni davolash qiyin bo‘ladi.
Yotoq yaralar asta-sekin, ko‘pincha bemorning o‘zi ham sezmaydigan holda avj oladi. Ular
quruq (mumifikatsiya) va infeksiya tushishi natijasida yiringli yoki irigan bo‘ladi. Avvaliga
teri qizarib, so‘ngra yiring bilan to‘lgan pufakchalar yuzaga keladi. Ular davolansa, yoriladi,
bunda terining so‘rg‘ichli qavati ochilib qolib, rangi asta-sekin xiralashadi va jonsizlanish
vaqtiga kelib, deyarli qorayadi. O‘lgan to‘qimalar ko‘chib tushadi va yotoq yaraning
ichkarisida aksariyat suyak ko‘rinib qoladi. Darmonsiz bemorlarda yotoq yaralarning tez avj
olishi umuman qon zararlanishiga va ba'zan o‘limga sabab bo‘ladi.
Bo‘limga yotoq yaralari ko‘payib ketgan bemor yotqizilgan bo‘lsa, shifokor
ko‘rsatmalari bo‘yicha mahalliy va umumiy ta'sir qiluvchi vositalar bilan alohida davolash
talab etiladi.
Davolash. Pufakchalar paydo bo‘lganda ularga brilliant yashilining spirtdagi eritmasini
surtish, so‘ngra quruq bog‘lam qo‘yish lozim. Nekroz chegaralangandan so‘ng nekrozlangan
to‘qimalar olib tashlanadi va jarohat 1% li kaliy permanganat eritmasiga botirilgan steril
salfetka bilan berkitiladi. Bog‘lam kuniga 2–3 marta yangilanadi. Jarohat tuzala