Sanalayotgan bo'laklar ma'nosini jamlab ifodalagan so`zga umumlashtiruvchi so'z deyiladi.
Umumlashtiruvchi so'z uyushiq bo'laklardan oldin kelsa, umumlashtiruvchi so'z bilan uyushiq bo'laklar o'rtasiga ikki uuqla (:) qo'yiladi.
Ma sal an: Bog'imizda mevalar: olma, o'rik, shaftolilar bor.
Umumlashtiruvchi so'z uyushiq bo'lakdan keyin kelsa, uyushiq bo`lak va umumlashtiruvchi so'z o'rtasiga tire (-) qo'yiladi.
Masalan: Kutubxonamizda Abdulla Oripov, Erkin Vohidov,Usmon Azimov - barcha taniqli shoirlarning asarlari bor.
168-mashq. Matnni o'qib, mazmunini sharhlab bering. Uyushiq bo`laklar va umumlashtiruvchi so'zni topib, izohlang.
Bir g'oz suvda suzib yurib, o'ziga o'zi maqtandi:
Olamda men kabi iqtidorli bo'lmasa kerak. Menda uch hunar: yugurish, suzish, uchish bor. Shuning uchun yer, suv, havo - uch makon mening izmimda. Bir o'zimda uch qobiliyat mujassam!
G'ozning bu so'zlarini eshitib turgan Qurbaqa dedi: Birodar, muncha maqtanmasang ham bo'lar edi. Sen aytayotgan qobiliyat uch jonivorning: kiyikning, baliqning, lochinning ishidir. Valekin kiyikdek yugurolmaysan, suvda baliqdek suzolmaysan, havoda lochindek ucholmaysan, chala-chulpa uch hunarni bilguncha, birini yaxshilab bilganing yaxshi edi. (Abdulla Avloniy)
169-mashq.Umumlashtiruvchi bo`laklarni topib, tinish belgilarining ishlatilishini tushuntiring.
1 Yaxshi xulqlar: diyonat, qanoat, shijoat, vijdon, Vatanni suymak va boshqalar insonni ulug'laydi. (Abdulla Avloniy) 2. G'azab, jaholat, jaholat , g'iybat, tama, zulm-yomon xulqlar kishini tubanlik qa'riga tashlaydi. (Abdulla Avloniy) 3. Quyosh, havo, suv-hammasi bizning eng qadrli do'stimiz.
170-mashq. Uyushiq bo'laklardan avval yoki keyin umumlashtiruvchi so'z qo'yib gaplarni ko'chiring. “O’yla, izla, top” metodi orqali mashq bajariladi.
Dostları ilə paylaş: |
