Magistratura mutaxassisliklari

Axborotlarni himoyalash

Kompyuterlarning hayotning turli sohalariga jadal suratlar bilan kirib borishi natijasida yangi yo’nalish – axborot industriyasi yuzaga keldi. Jamiyatda aylanayotgan axborotlar hajmi har besh yilda deyarli ikki barobarga ortib bormoqda. Insoniyat shuday axborot jamiyatini yaratdi- ki, bunda insoniyatning yashashi va foliyati sifati axborotlarga ishlov berish vositalarining samarali ishlashiga bog’liq bo’lib qoldi. Hozorgi kungacha sodir bo’lgan o’zgarishlarni quyidagicha izohlash mumkin:
ishlov berilayotgan axborotlar hajmi so’nggi yarim asrda bir necha barobar ortdi;
axborot, ko’pgina hollarda hisoblab bo’lmaydigan, qiymatga ega
139
bo’ldi;
ba’zi bir manbalarga kirish material va moliyaviy qiymatlarni nazorat qilishni talab qiladi;
ishlov berilayotgan axborotlar turli-tuman ko’rinishga ya’ni, faqat matnli ma’lumotlar emas;
axborot jarayonlarining sub’yeklari faqat insonlar emas, balki ular tomonidan yaratilgan faoliyat ko’rsatish dasturlari kiritilgan avtomatlashtirilgan tizimlar hamdir.
So’ngi yillarda ham alohida, ham ular asosida qurilgan hisoblash tizimlarida jamlanayotgan va ishlov berilayotgan axborotlarni himoyalash masalalariga katta ahamiyat berilmoqda. Axborotni himoyalash deyilganda ma’lumotlarni buzish, axborotlarni yo’qotishdan ogohlantirish uchun vositalar, usullar va tadbirlar mosligini yaratish yoki axborotlardan ruxsatsiz foydalanishdan himoyalanish tushuniladi.
Axborotlarni himoyalash muammosi mutaxassislar tomonidan quyidagicha talqin qilinadi. Axborotlarga ishlov berish vositalari, usullari va shakllarining murakkablashishi bilan ularning zaifligi ortadi. Zaiflikning ortishiga sababchi bo’ladigan asosiy omillar quyidagilar hisoblanadi:
turli toifaga ega bo’lgan axborotlarni yagona berilganlar bazasida jamlash;
hisoblash tizimi manbalariga kirish huquqiga ega bo’lgan foydalanuvchilar doirasining keskin ortishi;
kompyuter tarmoqlaridan foydalanishning kengayishi, xususan Internet xalqaro tarmog’i. Internet tarmog’i orqali davlat, harbiy, tijorat va xususiy tavsifga ega bo’lgan katta hajmdagi axborotlar uzatiladi.