MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

120 

120 

üçün şəriət elmini bilmək on dərəcə lazımsa, dünyəvi elmləri 

bilmək üçün doxsan dərəcə lazımdır» [165, 147-148].  

«Millətpərəstlik  zamanıdır»  məqaləsində  o,  göstərirdi 

ki, Türk milləti arasında oyanışa nail olmaq üçün onun aparıcı 

ziyalıları  tək  vücud,  tək  rəy,  tək  cəhət-yol  altında  birləşməli 

[165,  75],  yəni  türklüyünü  dərindən  dərk  edib  millətə  təmən-

nasız yardım etməli, irəli aparmalıdırlar [165, 134]. Bu baxım-

dan, Qafqaz  müsəlmanlarının etnik kimliyinin və milli dilinin 

türk olduğunu bəyan edən Nemanzadə yazırdı ki, min illərdən 

bəri  təqlid  etdiyimiz  ərəb  və  fars  imlasından  da  imtina  edib, 

türk sözlərimizi və türk adlarımızı bərpa etməliyik [165, 169]. 

Gördüyümüz  kimi,  Nemanzadənin  ruhu  Ağaoğlu, 

Hüseynzadə yaxın idi, buna görə də  çox keçmədi ki, o, 1910-

cu illərin əvvəllərindən «Molla Nəsrəddin»lə yolarını ayırmalı 

oldu. 

Bizcə, 

Nemanzadənin 

«Molla 

Nəsrəddin»dən 

ayrılmasında  Məmmədquluzadənin    get-gedə  İslam  dininə 

munasibətdə  daha  kəskin  və  bəzən  qərəzli  mövqe  tutması 

bunun  əvəzində  avropalaşmağa  və  rus  bolşevizminə  meyil 

etməsi  mühüm  rol  oynamışdır.  «Molla  Nəsrəddin»dən 

ayrıldıqdan  sonra  Nemanzadənin  islama  və  türklüyə 

əvvəlcədən olan münasibəti daha da inkişaf etmişdir. 

Bizcə, C.Məmmədquluzadənin antislam və ifrat qərbləş-

mək xətti müəyyən qədər Mirzə Ələkbər Sabirə münasibətdə 

də ziddiyyətlərə yol açmışdır. 1905-ci ilə qədər daha çox dini, 

müəyyən  qədər  milli  şeirlər  yazan  Sabirin  birdən-birə 

«beynəlmiləlçi»  şairə  çevrilməsi  təsadüfi  ola  bilməzdi. 

Şübhəsiz,  Sabirin  «beynəlmiləlçi»  şairə  çevrilməsində 

Məmmədquluzadə  və  onun  jurnalının  az  əməyi  olmamışdır. 

Bizcə,  C.Məmmədquluzadə  və  onun  «Molla  Nəsrəddin» 

---