MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

204 

204 

tərəfdən  həm  öz  maraqları  naminə,  həm  də  bir  qədər  də 

məcburiyyətdən,  sözdə  müstəqil  Sovet  Azərbaycanını 

tanıdıqlarını  bəyan  etsələr  də,  reallıqda  onun  siyasi,  hüquqi, 

iqtisadi  və  s.  azadlıqlarını  əlindən  alaraq  müstəmləkə 

vəziyyətinə salmağa çalışırdılar.  

Yeri gəlmişkən, istər ötən əsrdə, istərsə də günümüzdə 

bəzi  tədqiqatçılar  (Türkiyə,  Azərbaycan  və  b.)  hesab  edirlər 

ki, 

Azərbaycan  Cümhuriyyətini  xilas  etmək  üçün 

kommunistləri  hakimiyyətə  M.Ə.Rəsulzadə  və  onun 

silahdaşhları  dəvət  etmişlər.  Məsələn,  çağdaş  Türkiyə 

tədqiqatçılarından  Kənan  Ərzurumlu  «Türklüyə  baxış» 

əsərində  yazır  ki,  türkçü  düşüncənin  siyasət  və  dövlət 

həyatında aktiv yer alması, ancaq Atatürklə bağlıdır: «Dahası, 

Atatürkdən öncə siyasət  səhnəsində yer alan türkçü kadrların 

tamamı  maaləsəf  başarısız  olmuşlar.  Ənvər  və  Camal 

paşaların  aqibəti,  Orta  Asiya  və  Azərbaycanda  türkçü 

sosialistlər  deyə  biləcəyimiz  Sultan  Qaliyev,  Nəriman 

Nərimanov və Turar Rıskılovun sonları, böyük türkçü ideoloq 

Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 1918-də qurulan Azərbaycan 

Cümhuriyyətinə  qurtarıcı  olaraq  kommunistləri  dəvəti  bu 

başarısızlıqların göstərgələridir» [238, 16, 181]. 

Bizə  elə  gəlir  ki,  bu  türk  tədqiqatçı  Azərbaycan 

Cümhuriyyətini  qurtarmaq  üçün  Rəsulzadə  tərəfindən 

kommunistlərin hakimiyyətə dəvət edilməsini məsələsini səthi 

şəkildə,  məsələnin  mahiyyətinə  varmadan  qələmə  almışdır. 

Çünki həmin dövrdə Azərbaycan Cümhuriyyətinin süqutu  və 

yerli 

kommunistlərin 

hakimiyyətə 

dəvət 

edilməsi 

M.Ə.Rəsulzadə 

və 

onun 

silahdaşlarının 

türkçülük  

ideolojisinin  uğursuzluqları  ilə  deyil,  iki  önəmli:  1)  Sovet 

Rusiyası  ordusunun  Türkiyəyə  yardım  adı  ilə  Azərbaycan 

---