MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

222 

222 

etmək,  yəni mərkəzi,  şəhər,  qəza və kənd partiya  komitələrinin 

bütün  üzvlərini  kənarlaşdırıb  onları  Moskvadan  təyin  olunmuş 

şəxslərlə əvəzləmək haqqında qərar qəbul edildi» [180, 38]. 

Sovet  rəhbərliyinin  bu  addımlarından  sonra  milli 

təmayülçülərin  Azərbaycan  rəhbərliyində  mövqeyi  bir  qədər 

zəifləsə  də,  lakin  bununla  da  milli  məsələ  özünün  tamamilə 

həllini  tapmadı.  Belə  ki,  1925-1927-ci  illərdə  AK(b)P  MK-nın 

məsul  katibi  Mahmud  Xanbudaqovun  başçılığı  ilə  kommunist 

partiyası  daxilində  yeni  bir  müxalifət  cərəyanı  meydana  çıxdı. 

Bu  cərəyan  1927-ci  ildə  «Kommunist»  qəzetində  nəşr  olunan 

platformasında məramlarını belə açıqlayırdı: Moskva, millətlərə 

komanda etməkdən və milli respublikaların bütün problemlərinə 

qarışmaqdan əl çəkməli; həmkarlar ittifaqı, kooperativlər, dövlət 

müəssisələri  mütləq  türkləşdirilməli;  milli-mədəni  quruculuq 

sahəsinin inkişafına şərait yaradılmalıdır və sairə [231, 161].  

Qeyd  edək  ki,  milli  kommunistlərin  müstəqil  Sovet 

Azərbaycanı uğrunda apardıqları mübarizə 1920-ci illərin sonu, 

1930-cu illərin əvvəllərində, yəni kollektivləşdirmə dövründə də 

davam  etmişdir.  Bu  dövrün  milli  kommunistləri  tələb  edirdilər 

ki, Azərbaycanda  milli  sənaye  yaradılmalı,  Azərbaycan  büdcəsi 

onun 

zənginliyinə  mütənasib  şəkildə  formalaşdırılmalı, 

Azərbaycan  daha  çox  müstəqil  siyasət  yürütməli,  Azərbaycana 

yalnız  türk  mühacirlər  buraxılmalı,  sənaye  işlərində  baş  ustalar 

türklər  olmalı,  türklər  rus  fəhlələr  qədər  maaş  almalı, 

Azərbaycan  neftinə  ruslar  yox,  türklər  nəzarət  etməli,  ölkə 

rəhbərləri türklərdən ibarət olmalıdır [154

a

, 71-72].  

 «Sağlar»  və  «sollar»ın  1920-1937-ci  illərdə  milli 

məsələyə  münasibətlərini  ümumiləşdirsək  görərik  ki,  bu 

problem  artıq  SSRİ  tərəfindən  birtərəfli  şəkildə  həmin  dövrdə 

əsasən «həll» edildi. Bu da, ondan ibarətdir ki, Azərbaycan sözdə 

---