MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
260 260 ədəbiyyatda, o cumlədən mətbuatda əsasən, birtərəfli məlumatların və yaxud informasiyaların öz əksini tapmasıdır. Xüsusilə, yeniyetmələrin və gənclərin əksəriyyəti üçün «Azərbyacan dili»nin necə meydana çıxması, eyni zamanda Azərbaycan xalqının dilinin 1937-ci ildən etibarən nədən bu cür adlandırılması haqqında konkret təsəvvür yoxdur. Bu baxımdan fikrimizcə, milli dil məsələsi ilə bağlı iki önəmli faktora aydınlıq gətirilməsinə ehtiyac vardır: 1. «Azərbaycan dili» meydana çıxana qədər türk dili ətrafında baş verən siyasi-ideoloji hadisələrə (1920-1936); 2. «Azərbaycan dili»nin əsaslandırılması və onun hüquqi, yəni dövlət statusunun müəyyənləşməsinə (1937-1991). Birinci amillə bağlı, öncə qeyd edək ki, Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə (1918-1920) milli dil məsələsi, əsasən çözülmüşdü. Belə ki, Cümhuriyyət ideoloqları çar Rusiyasının «tatar», İranın fars mənşəli «azəri» kimi qələm verdikləri bir dilin əsilində türk dili olduğunu irəli sürməklə kifayətlənməmiş, eyni zamanda türk dilini Azərbaycan Cümhuriyyətinin rəsmi dili elan etmişdilər. Bununla da, XX əsrdə türksoylu millətlər arasında Azərbaycan türkləri, birinci olaraq dövlət dilini türk dili adlandırmış və ona rəsmi bir status vermişlər. Bu baxımdan ilk mərhələdə sovet ideoloqları Azərbaycan türklərinin dilinə və milli kimliyinə əsasən toxunmamışlar. Bu baxımdan Azərbaycan SSR MİK və XKS- nin 1923 31 iyul dekretində qeyd olunurdu ki, əksər komissarlıqlar kəndli kütlələri ilə daha çox əlaqədə olan aparatlar olduqları üçün milliləşdirilsinlər, yəni türk dili tətbiq edilsin. Qalan xalq komissarlıqlarına və idarəetmə orqanlarına bir vəzifə olaraq tapşırılsın ki, özlərinin qəzalarla əlaqələrini və yazışmalarını türk dilində aparsınlar [39, 32]. Eyni zamanda türk
|