MahirəNərimanqızı

Kommunizm  və  milli  şüur.  Öncə,  kommunizmin 

Azərbaycanda və digər keçmiş SSRİ ərazilərində nə cür tətbiq 

olunması  məsələsinə  diqqət  yetirək.  Rus  bolşevikləri  1917-ci 

ildə  Rusiyada  hakimiyyəti  ələ  aldıqdan  sonra  əvvəlcə  bütün 

millətlərə  azadlıq  vəd  etdiyi,  hətta  bunu  yazılı  şəkildə  bəyan 

etdiyi  halda,  çox  keçmədi  ki,  kommunizm  məfkurəsindən 

işğalçılıq  siyasəti  kimi  istifadə  etməyə  başladılar.  Ancaq 

bunun  yalnız  birtərəfli,  yəni  beynəlmiləl  formada  həyata 

keçirilməsinin  mümkünsüzlüyünü  anlayan  rus  bolşevikləri 

kommunizmə  «milli  forma»  da  verməyə  başladılar.  Başqa 

sözlə,  onlar  Marks  və  Engelsin  kommunizm  məfkurəsini  rus 

milli  maraqlarına  uyğun  şəkildə  digər  millətlərin  şüurlarına 

yeritmək üçün sosializm  ideyasına  «milli»  don  geyindirməyə 

çalışdılar. Rus bolşevikləri kommunizm məfkurəsinin «milli» 

mahiyyətini  belə  izah  edirdilər:  formaca  milli,  məzmunca 

sosialist.  Kommunizm  ideyasına  «milli»  don  geyindirməkdə 

onların  məqsədi  qeyri-rus  millətlərinin  şüurunu  dolaşdırmaq 

və kölə halına gətirmək idi. Başqa sözlə, rus bolşevikəri qeyri-

rus  millətlərini,  özəlliklə  türk  xalqlarını  zor-xoş  inandırmaq 

istəyirdilər  ki,  yalnız  ruslar  arasında  deyil,  guya  Azərbaycan 

türkləri,  Türküstan  türkləri,  ukraynalılar  və  başqa  xalqların 

həyatında da sosializm inqilabı baş vermişdir. Sadəcə, Rusiya-

da  sosializm  inqilabı  bir,  Azərbaycanda  digər,  Ukraynada  isə 

---