MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 441
bu zaman o nə qədər obyektiv (bunun özü də mübahisəlidir) olsa belə, artıq onun milli düşüncə sahibi olması sual altına düşür. Tarixən belə ziyalılar (Türkiyədə Orxan Pamuk, Azərbaycanda Əkrəm Əlyisli və b.) olmuşdur ki, obyektivlikdən çıxış etmək adı altında öz xalqlarını zərbə altında qoymuşlar. Burada hakimiyyətlə xalq anlayışını eyniləşdirmək doğru deyildir. Çünki tarixən elə ziyalılar da olmuşdur ki, onlar təmsil olunduqları xalqı deyil, hakimiyyəti tənqid etmişlər. Bunlar tamamilə fərqli şeylərdir. Deməli, «milli ziyalı» üçün milli maraqlar dini və bəşəri dəyərlərlə müqayisədə bir addım öndə ola ilər. Ancaq «bir addım öndə» olmaq heç də ziyalının obyektivliyi və elmliyi itirməsi anlamına gəlməməlidir. Milli ziyalı sözündə və yazısında populist və quru şüuarlardan yan qaçmalı, obyektivlik və elmliyə əsaslamalıdır. Ancaq bu obyektivlik və elmliyin özü də müəyyən əndazədə də olmalıdır. Yəni hər bir şeydə ifrat obyektivlik və elmliyin özü də mənasızdır. Bütün hallarda, istənilən məsələyə münasibətdə ziyalı zəmanəyə uyğunlaşmaqdan daha çox, yəni gah ateist, gah millətçi, gah da dinçi olmağı bir kənara qoyub, zəmanənin tələblərinə də nəzərə almaqla yanaşı, əsasən sabit bir mövqe nümayiş etdirməlidir. Burada «zəmanənin tələblərinin nəzərə alınması» dedikdə, dövrün inkişaf xüsusiyyətlərinin təhlili əsasında addımların atılmasını nəzərdə tuturuq. Bu o demək deyil ki, ziyalı- alim şəraitə, dövrə, mühitə (yəni mövcud olan rejimin həyata keçirdiyi ideologiyaya) hökmən uyğunlaşmalı, ona görə hərəkət etməlidir. Əgər ziyalı-aydın sovet dövründə ateist, müstəqillik dövründə dindar və millətçidirsə, artıq o ziyalılıqdan çox uzaqlaşmışdır. Əlbəttə, ziyalılar zaman-zaman özlərini gəlişdirib müəyyən fikir dəyişiklərinə gəlib çıxa bilər. Ancaq bu, onların |